Page 201 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ «Ú¡’Â∆ «¬’ «ÚÙ∂Ù ÍÁ ”Â∂ ˛, ¿πÈ∑ª «ÈÔÓª Á∆ √æÂ≈ ’’∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ «ÚË≈È’ √æÂ≈ √æÂ≈Ë≈∆ Á∂ ¡«Ë’≈-÷∂Â ˘
Ú∆ ÂÀ¡ ’Á∆ ˛ «‹√ ÂØ∫ Ï≈‘ ¿π‘ ¡≈͉∆ √æÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ «Ú¡’Â∆ Á∆ «ÚË≈È’
√æÂ≈ Á∂ ÷∂Â ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ Ï‘π ¡øÂ ˛Õ ÍÃË≈È Á∂ »Í «Ú⁄æ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹Ø ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘È ¿π‘
¿πÈ∑ª ¡«Ë’≈ª È≈ÒØ∫ Úæ÷∂ ‘È ‹Ø Í«Ú≈ «Úæ⁄ «ÍÂ≈ ‹ª ÍÂ∆ Á∆ √æÂ≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¡æ‹ Á∂ ‹«‡Ò
¡Â∂ ¿πÁÔØ◊∆«¥Â √Ó≈‹ª «Úæ⁄ √≈∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ «ÚË≈È’ √æÂ≈ «¬’Ø »Í È≈Ò È‘ƒ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª
«Úæ⁄ ¿πµ⁄Â≈ ¡Â∂ «ÈÓÈÂ≈ Á≈ √ø√Â‰ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ‹«‡Ò √Ó≈‹ª Á∆ «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈
˛ «’ «¬Ê∂ «ÚË≈È’ ¡Ë≈ Â∂ ¿πµ⁄ ¡Â∂ «ÈÓÈ √æÂ≈ Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
«‹Ê∂ «’Â∂ «ÈÔÓª Á∆ ¡«‹‘∆ ÍÉ≈Ò∆ ˛ ‹Ø «ÈÙ«⁄ «√˪ª Á∂ ¡Èπ√≈ «È¡≈«¬’ ¡Â∂ ÍÃÙ≈√’∆ »Í È≈Ò ÍÃÔπ’Â
‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ‹Ø «¬’ «ÈÔ«Ó √Ó»‘ Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ Ò¬∆ Ó≈ÈÔ ˛, ¿πÊ∂ «ÚË≈È’ √æÂ≈ ˛Õ «ÚË≈È’ √æÂ≈ «Úæ⁄ √æÂ≈
Á≈ ÍÃÔØ◊ ’È Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ‹ª ⁄؉ «ÚË≈È’ Íë’«¡≈ Áπ¡≈≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π‘ ÷Áπ «ÈÔÓª «Úæ⁄
ÏøÈ∑∂ ‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÈÁ∂Ùª Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ √æÂ≈ Á≈ ¿πÍÔØ◊ ’Á∂ ‘ÈÕ «ÈÔÓ ‘∆ ¡«Ë’≈∆◊‰ Á∆ √æÂ≈
Á∆ √∆Ó≈ «ÈË≈« ’Á∂ ‘È, √æÂ≈ ˘ ’≈«¡≈ÈÚø ’È ”Â∂ ÍÃÂ∆ÏøË Ò◊≈™Á∂ ‘ÈÕ ¡‘πÁ∂Á≈∆ Á∂ «Ú¡’Â’
»Í ˘ ¿π√Á∂ √æÂ≈Ë≈∆ »Í ÂØ∫ Úæ÷ ’Á∂ ‘ÈÕ ’≈˘È∆ √æÂ≈ «Úæ⁄ «¬‘ ¿πÍ∂«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «’ √≈∆ ’≈Ú≈¬∆
«Ò÷ «Úæ⁄ ‘ØÚ∂Õ
B. ÍÃøÍ≈ÂÓ’ √æÂ≈ ( Traditional Authority)- «¬√ Â∑ª Á∆ √æÂ≈ Á≈ √ÏøË ÍÃøÍ≈ Áπ¡≈≈ √Ú∆«¥Â ÍÁ ”Â∂
¡√∆È ‘؉ È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ √æÂ≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃøÍ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∆ ˛Õ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡È∂’ ¡«‹‘∂ ÍÁ
‘πøÁ∂ ‘È ‹Ø «¬’ ÒøÏ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ⁄æÒ∂ ¡≈ ‘∂ ‘πøÁ∂ ‘È, «‹È∑ª Á≈ ¡√«ÂÂÚ ÍÃøÍ≈ÂÓ’ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ’≈‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ
«¬È∑ª ÍÁª ˘ Ë≈Ó ’È È≈ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹Ø √æÂ≈ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∆ ˛, ¿π√ ˘ ÍÃøÍ≈ÂÓ’ √æÂ≈ ’«ø‘Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª
Á∂ √æÂ≈Ë≈∆ ¡≈͉∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ «¬‘ ◊æÒ ’«‘ ’∂ ¡≈ÙÚ√ ’Á∂ ‘È «’ ¡«‹‘≈
‘∆ ‘πøÁ≈ ¡≈«¡≈ ˛Õ ÍÃøÍ≈ÂÓ’ √æÂ≈ ˘ Ë≈‰ ’È Ú≈Ò∂ Á∂ ’ØÒ «Ú¡’Â∆◊ «È‰∂ ÒÀ‰ Á≈ «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ Ú∆
‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬√ «Úæ⁄ «¬’ Í≈√∂ ÍÃÊ≈ Á≈ ¡Èπ√‰ ‘πøÁ≈ ˛ ª Á»√∂ Í≈√∂ ¡≈Á∂Ù Á∂‰ Ú≈Ò∂ Á∆ «Ú¡’Â∆◊Â
«Èø’πÙÂ≈ Ú∆ Ù≈ÓÒ ‘πøÁ∆ ˛Õ ̻’≈Ò Á∂ ÍÃÂ∆ ÍÃ∂Ó ¡Â∂ Í«ÚæÂ «ÈÙ·≈ Á∂ ’≈‰ ‘∆ ÒØ’ «¬√ Â∑ª Á∆ √æÂ≈ Á∂
¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’Á∂ ‘ÈÕ Ì≈ Á∂ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ‹≈Â-Í≥⁄≈«¬Â ¡Â∂ ◊Ã≈Ó-Í≥⁄≈«¬Â Á∂ Í≥⁄ª ˘ ÍÃ≈Í √æÂ≈
ÍÃøÍ≈ÂÓ’ √æÂ≈ Á≈ ‘∆ »Í ˛Õ «¬√∂ Â∑ª È≈Ò Í«Ú≈ «Úæ⁄ «ÍÂ≈, ÍÂ∆, ’Â≈ ˘ ¡Â∂ ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ ◊Ø Á∂
Óπ÷∆¡≈ ˘, √≈ÓøÂÚ≈Á∆ ÍÃÊ≈ «Úæ⁄ Á≈√ª ”Â∂ Ó≈«Ò’ª ˘ ÍÃ≈Í ¡«Ë’≈ «Èø’πÙ ≈‹∂ ˘ ‹ÈÂ≈ ”Â∂ ÍÃ≈Í ¡«Ë’≈
Ú∆ ÍÃøÍ≈◊ √æÂ≈ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ ‘ÈÕ Í≥⁄, «ÍÂ≈, Ó≈«Ò’ ¡Â∂ ≈‹≈ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰ «¬√ Ò¬∆ È‘ƒ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿πÈ∑ª ˘ ’ج∆ ’≈˘È∆ √æÂ≈ ÍÃ≈Í ˛, ÏÒ«’ «¬√ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «¬’ ÒøÏ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ¡«‹‘≈ ‘πøÁ≈
¡≈«¬¡≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ ÍÃøÍ≈ ‘∆ ˛Õ ’≈˘È∆ √æÂ≈, ’≈˘È∆ «ÈÔÓª Á∂ ¡Èπ√≈ «ÈÙ«⁄ ¡Â∂ √∆«Ó ‘πøÁ∆ ˛ «’™«’
’≈˘È∆ «ÈÔÓ √ÍæÙ‡ ¡Â∂ √π«ÈÙ«⁄ ‘πøÁ∂ ‘È ‹ÁØ∫ «’ ÍÃøÍ≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «ÈÔÓ «¬øÈ∂ √ÍÙ‡ ¡Â∂ «ÈÙ«⁄Â
È‘ƒ ‘πøÁ∂Õ «¬‘∆ ’≈‰ ˛ «’ ÍÃøÍ≈ÂÓ’ √æÂ≈ ’≈˘È∆ √æÂ≈ Á∆ Â∑ª √∆«Ó ¡Â∂ «ÈÙ«⁄ ȑƒ ‘πøÁ∆Õ «¬’ ÍÃË≈È
Á∂ »Í «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∆ √æÂ≈ Á≈ ÷∂Â Ùπ» ¡Â∂ ¡ø «’æÊ∂ ˛, «¬‘ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ Í»Ú «ÈË≈« ˛, Íø»
«ÍÂ≈ ‹ª ÍÂ∆ Á∂ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ √æÂ≈ Á≈ Á≈«¬≈ ÂÀ¡ ’È≈ ’πfi ’«·È ˜» ˛Õ
C. «¥ÙÓ≈¬∆ ‹ª ⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈ (Charismatic Authority)-«¥ÙÓ≈ Á≈ ÓÂÒÏ ˛-«Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ¡≈Ó ÂØ∫ Úæ÷
(¡√Ë≈‰) ’πfi «ÚÙ∂Ù ◊π‰ª Á≈ ‘؉≈Õ «¬‘ ◊π‰ Ú≈√«ڒ Ú∆ ‘Ø √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’≈ÒÍ«È’ Ú∆Õ «¥ÙÓ≈¬∆ √æÂ≈
«Úæ⁄ ÒØ’ ¡√Ë≈‰ ◊π‰ æ÷‰ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉≈ √Ó͉ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈
Í≈Ò‰ ’Á∂ ‘ÈÕ ⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡√Ë≈‰ ◊π‰ª «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ÍÃÂ∆
Ì◊Â∆ «Úæ⁄ «È«‘ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÒØ’ «¬√ Â∑ª Á∆ √æÂ≈ Á∆ ’Á «¬√ Ò¬∆ ’Á∂ ‘È «’ ⁄ÓÂ’≈«’ ◊π‰ √≈Ë≈‰
¡≈ÁÓ∆¡ª «Úæ⁄ È‘ƒ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ¡Â∂ ¿π‘ ¿π√ ˘ ¡ÒΩ«’’ √ÓæÊ≈ È≈Ò √øÍøÈ ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ ⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈ Á∆
Ó≈ÈÂ≈ ‹≈Á»¬∆ Ù’Â∆, ÁÀÚ∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ È∂ÂÂÚ Íπ»‹≈ Á∂ «ÚÙÚ≈√ª «Úæ⁄ «È«‘ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∂ «ÚÙÚ≈√ª
Á≈ √Ø «Ú¡’Â∆ Áπ¡≈≈ ÍÃÁ«Ù ⁄ÓÂ’≈, «‹æ ¡Â∂ √ÎÒÂ≈, ¡≈«Á ‘πøÁ∂ ‘È ‹Ø ¿π√ È∂ ¡≈͉∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª
Á∂ ’«Ò¡≈‰ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â∂ ‘Ø‰Õ ÍÃÓ≈‰ª Á∆ ’Ó∆ «Úæ⁄ ⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈ √Ó≈Í Ú∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ ⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈
«Úæ⁄ Ù≈√È , «ÈÔÓª ¡Â∂ ÍÃøÍ≈Úª Á∂ Áπ¡≈≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ˛ ÏÒ«’ Ó» ÁÀÚ∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍÃ∂‰≈ Áπ¡≈≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
⁄ÓÂ’≈«’ √æÂ≈ ¡Â≈’≈«’’ ‘πøÁ∆ ˛Õ «’™«’ «¬‘ ⁄æÒ ‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ È‘ƒ ÓøÈÁ∆, «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ¥ªÂ∆’≈∆
Ú∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ

194 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY