Page 203 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ¡ÀÓ.¡ÀÓ. «ÒÍ√∂‡ Á∂ ¡Èπ√≈, ““¡Ω«⁄ÂÔͱ‰Â≈ Á≈ Ì≈Ú «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ¿π√ ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ √ÓÊ≈ È≈Ò ˛, «‹√
È≈Ò «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ √«Ê æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ÚÂÓ≈È ≈‹È∆«Â’ √ß√Ê≈Úª √Ó≈‹ √ÏßË∆ √Ì
ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √Óπ«⁄ ˛Õ””
‹∆È ÏÒØ∫‚∂Ò Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó∂∫ ÂØ∫ Ì≈Ú ¿π‘ ‘æÁ ˛ «‹√ ‘æÁ Âæ’ ÒØ’ ¿π√ √ß◊·È ˘ «‹√ È≈Ò ¿π√ √Ïß«Ë ‘È,
«ÏÈ≈ Íπæ¤-«◊æ¤ Á∂ ¡Â∂ √πÌ≈«Ú’ ±Í È≈Ò ‘∆ √Ú∆’≈ ’Á∂ ‘È-√«‘ÓÂ∆ ‹ª ÓȘ±∆ Á≈ ÷∂Â «‹ßÈ≈ «ÚÙ≈Ò
‘ØÚ∂◊≈, ¿π√ ˘ √ß◊·È Á≈ ¿π∫È≈ ‘∆ ¡Ω«⁄ÂÔ ‘ØÚ∂◊≈Õ””
’±‘È ¬∂ÒÎ∂‚ «Ò÷Á∂ ‘È, ““√Ó∂∫ Á≈ ¡Ê Ù≈√’ª ¡Â∂ Ù≈√ª Á∂ ÓæË «¬’ √ÓfiΩÂ∂ Á∆ ÓȘ±∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¡«Â
Ùπ±¡≈Â∆ ±Í «Úæ⁄ «¬‘ ÒØ’ª Á≈ «¬’ ¡«‹‘≈ √ÓfiΩÂ≈ ˛, «‹√ Á∂ ¡Ë∆È ÒØ’ «‹¿»∫Á∂ «‘‰ ¡Â∂ ‹∂Ò∑ ÂØ∫ Ï≈‘ Á∂
ÏÁÒ∂ √’≈ Á∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ’È≈ ¡Â∂ ’ Á∂‰≈ √Ú∆’≈ ’Á∂ ‘ÈÕ””
√Ó∂∫ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ Íz∆Ì≈Ù≈Úª ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ √Óª ÒØ’ª Á∆ ¿π‘ ÓȘ±∆ ‹ª √«‘ÓÂ∆ ˛ ‹Ø «’√∂ ≈‹È∆«Â’
«ÚÚ√Ê≈ ˘ ÍzÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ‹∂’ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª √ß√Ê≈ ˘ «¬‘ ÓȘ±∆ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘πßÁ∆ ˛
ª ¿π√ «Ú¡≈«÷¡≈ «Úæ⁄ √Ó∂∫ Á∆ ’Ó∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ¡«‹‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ¶Ï∂ √Ó∂∫ Âæ’ ‘Ø∫Á «Úß⁄ È‘∆∫ «‘ √’Á∆Õ
Ù’Â∆ Á∂ ÍzÔØ◊ È≈Ò «¬‘ Ù’Â∆ Á∆ ËÓ’∆ È≈Ò Íz≈Í ’∆Â∆ ◊¬∆ ÒØ’ª Á∆ ÓȘ±∆ ¿π√ Á∂ «¬√ «ÚÙÚ≈√ “Â∂
¡Ë≈« ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ «’ ¿π‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ‘Ø «ÚÚ√Ê≈Úª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «˜¡≈Á≈ √‘∆ ˛, «¬‘ ≈‹È∆«Â’
«ÚÚ√Ê≈ ÒØ’ª Á∂ Ó≈È«√’ ÓπæÒª Á∂ ¡Èπ√≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ È≈Ò ÒØ’ª Á∆¡ª √‘∆ ˜±ª √Ó∂∫
Á∂ ±Í «Úæ⁄ ͱÈ ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹∂’ «’√∂ ‚ ‹ª Ò≈Ò⁄ Á∂ ’≈È ÒØ’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √«‘ÓÂ∆ ÍzÁ≈È
’Á∂ ‘È Âª «¬‘ È‘∆∫ ’«‘ √’Á∂ «’ ¿π√ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª Íz≈Í ˛Õ «¬√ Â∑ª ÚÀËÂ≈ Á≈ √Ø ‚ ‹ª ÍzÒØÌÈ
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íz≈Í ’∆Â∆ ◊¬∆ √«‘ÓÂ∆ È‘∆∫, √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ ÓπæÒª (Belief and values) ”Â∂ ¡Ë≈«Â
«¬¤æπ’ ÓȘ±∆ ˛Õ

¡Ω«⁄ÂÔͱ‰Â≈ (√Óª) Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Legitimacy)
Úæ÷-Úæ÷ Íz∆Ì≈Ù≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó∂∫ Á∆¡ª ’πfi «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ‹Ø «’ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈
‘È :
A. «ÚÙ∂Ù «ÚÙÚ≈√ «Ú’«√ ’È Á∆ ÔØ◊Â≈-«’√∂ Ú∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ √Óª «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’
¿πµÊ∂ Á∂ ÒØ’ ¡≈͉∂ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ «ÚÚ√Ê≈ ˘ «’√ ‘æÁ Âæ’ ·∆’ √ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ ’πfi ÒØ’ ¡≈͉∂
√ΩÛ∂ «‘æª Á∆ ͱÂ∆ Ò¬∆ ÷±È ¥ªÂ∆ ‹ª ‘Ø «’√∂ ◊Ò Â∆’∂ È≈Ò √æÂ≈ ‘«Ê¡≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È Âª ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆¡ª
Á∆ Ù’Â∆ ˘ ‹ÈÂ≈ Á∆ √πÌ≈«Ú’ ÓȘ±∆ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘Ø √’Á∆ Í «¬‘ √ßÌÚ ˛ «’ ’πfi √Ó∂∫ Á∂ Ï≈¡Á ÒØ’ «¬‘
√Ú∆’≈ ’È Òæ◊∂ «’ ÈÚ∆∫ √’≈ ¿πÈ∑ª Á∂ «‘æª Á∂ ¡Èπ’±Ò ˛Õ ‹∂’ ÒØ’ª «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈Ú∂
ª ¿π√ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª Íz≈Í ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∂ √Ó∂∫ Á∆ Ë≈È≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
Á∆ «¬‘ ÔØ◊Â≈ Ù≈«ÓÒ ˛ «’ ¿π‘ ÒØ’ª «Úæ⁄ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ’∂ ¡Â∂ ω≈¬∂ æ÷∂ «’ «¬‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈
¡Â∂ ¿π√ È≈Ò √Ê≈«Í √ß√Ê≈Úª ¿πÈ∑ª Á∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ ¡Â∂ ¡Èπ’±Ò ‘ÈÕ
B. ÍzÌ≈«Ú’Â≈-ÍzØ. «ÒÍ√∂‡ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ √«ÊÂ≈ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ÚÀËÂ≈, ¿π√ Á∆
ÍzÌ≈«Ú’Â≈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á∆ ˛Õ √Ó∂∫ Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ’∂ÚÒ ’«‘‰ Á∂ Ò¬∆
‘∆ È≈ ‘ØÚ∂, √◊Ø∫ ¿π√ Á∂ È≈◊«’ª ”Â∂ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ’߇ØÒ Ú∆ ‘ØÚ∂Õ ’Ω«‡Ò√ ’«‘ßÁ∂ ‘È «’, ““√拉 Á∆ æ«÷¡≈ ¡Â∂
«‘æ Ú≈Ë≈ ¡Â∂ ÁØÙ∆ ˘ √˜≈” ≈‹ Á≈ ˜±∆ ’ßÓ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ √Óª ª ‘∆ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫
¿π√ ÚæÒØ∫ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ß◊ È≈Ò «¬‘ ’ßÓ Í±≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ØÚ∂Õ
C ÓπæÒª ”Â∂ «ÈÌ-«’√∂ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ÚÀËÂ≈ Á≈ √ÏßË ÒØ’ª Á∂ ÓπæÒª ”Â∂ Ú∆ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’√∂
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ˘ ÒØ’ª Á∆ √πÌ≈«Ú’ √«‘ÓÂ∆ ¿π√∂ √Ó∂∫ Íz≈Í ‘πßÁ∆ ˛ ‹ÁØ∫ ¿π‘ Á∂Ù Á∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ √≈«¡ª Á∂
Óßȉ ÔØ◊ÓπæÒª ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘ØÚ∂, «‹√ Á∂Ù «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ Á∆¡ª ‹Û∑ª ◊«‘∆¡ª ‘؉, ‹∂’ ¿πµÊ∂
’ج∆ ◊À-√ø«ÚË≈«È’ Â∆’∂ È≈Ò √æÂ≈ ‘«Ê¡≈ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ ÚÀËÂ≈ Íz≈Í ’È «Úæ⁄ ’¬∆ ’«·È≈¬∆¡ª
Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
D. ÚÀËÂ≈ Ù’Â∆ ˘ √æÂ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’Á∆ ˛- ÚÀËÂ≈ Ù’Â∆ ˘ ‘∆ √æÂ≈ ’«‘ßÁ∂ ‘È (Legitimate power is
authority) ¡Â∂ ‹ÁØ∫ «’√∂ Ù’Â∆ ˘ ‹ÈÂ≈ Á∆ √«‘ÓÂ∆ ¡Â∂ ÚÀËÂ≈ Íz≈Í ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À ¿π‘ √æÂ≈ Á≈ ±Í ◊«‘‰ ’

196 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY