Page 204 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

ÒÀ∫Á∆ ˛Õ ’ج∆ Ú∆ √ß√Ê≈ ‹ª «ÚÚ√’≈ ¡≈͉∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ ‹∂’ ˜Ø ÍzÔØ◊ ¡Â∂ ‚ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’Ú≈™Á∆ È؇
˛ ª «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ «’ ¿π√ ˘ Ù’Â∆ ª Íz≈Í ˛, Í √æÂ≈ È‘∆∫Õ ‹∂’ ÒØ’ª Á∆ «ÚÚ∂’Ôπ’ ’√Ω‡∆ ”Â∂ ͱ∆
È‘∆∫ ¿πÂÁ∆ ª ¿π√ ˘ √æÂ≈ È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ «¬√ Á≈ Ì≈Ú ˛ «’ ÚÀËÂ≈ ‘∆ «¬’ ¡«‹‘≈ ◊π‰ ˛ ‹Ø Ù’Â∆
˘ √æÂ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’Á∆ ˛Õ
E. ÚÀËÂ≈ «ÚÙ≈Ò √Ó≈«‹’ ÓȘ±∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛-«’√∂ Ú∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ÚÀËÂ≈ ’πfi ÒØ’ª Á∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ «¬’
«ÚÙ≈Ò ‹È√Ó±‘ Á∆ √«‘ÓÂ∆ ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ «¬‘ «ÚÙ≈Ò √«‘ÓÂ∆ «’√∂ Ïz≈‘Ó ÁÏ≈¡ ‹ª ‚ Á∂ ’≈È È‘∆∫ ‘؉∆
⁄≈‘∆Á∆, √◊Ø∫ «¬√ Á≈ ¡Ë≈ √Ïß«Ë ÒØ’ª Á∆ «ÚÚÙ∆ÒÂ≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡≈͉∂ «ÚÙÚ≈√, «Ú⁄≈ ¡Â∂ ÓπæÒ ‘؉∂
⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑∑ª ÚÀËÂ≈ Á≈ √ÏßË √Ó≈‹ Á∂ ’πfi ÒØ’ª ‹ª «ÚÙ∂Ù‹È (Elite) ”Â∂ «ÈÌ È‘∆∫ ˛, √◊Ø∫ «ÚÙ≈Ò
√Ó≈«‹’ ÓȘ±∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ
√ß÷∂Í «Úæ⁄ ¡√∆∫ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ ÚÀËÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ¿π√ ÔØ◊Â≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛, «‹√ È≈Ò ÒØ’ª ˘ «¬‘ «ÚÙÚ≈√
‘ØÚ∂ «’ «¬‘ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ⁄ß◊∆ ‘ÀÕ «¬‘ «ÚÙ≈Ò √Ó≈«‹’ ÓȘ±∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ ÚÀËÂ≈ «Úæ⁄ «¬‘ ◊π‰ ˛
«’ «¬‘ Ù’Â∆ ˘ √æÂ≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’ √’Á∆ ˛Õ «’√∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ÚÀËÂ≈ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «ÈÌ ˛ «’ ¿π√ Á∆
’≈‹ Íz‰≈Ò∆ ¡Â∂ √Ú±Í ÒØ’ª Á∂ ÓπæÒª ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ¡Èπ’±Ò ‘ØÚ∂Õ «ÒÍ√∂‡ «Ò÷Á∂ ‘È, ““√Ó±‘ ≈‹È∆«Â’
«ÚÚ√Ê≈ ˘ ‹≈«¬˜ ‹ª È‹≈«¬˜ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ √ÓfiÁ∂ ‘È «’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÓπæÒª Á≈ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡≈͉∂
ÓπæÒª È≈Ò √Óß‹√Ô ˛ ‹ª È‘∆∫Õ””

ÚÀËÂ≈ Á∂ Íz’≈ (Types of Legitimacy)
Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ÚÀËÂ≈ Á∂ Íz’≈ª Á≈ Ú∆ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ Óπæ÷ ‘∂· «Ò÷∂ ‘È :
√‡ÈÏ‹ Á≈ Ú◊∆’È-Ï‹ È∂ ÚÀËÂ≈ Á∂ ÁØ Íz’≈ª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛ :
A. ÁÀÚ∆ ÚÀËÂ≈ (Numinous Legitimacy)-«¬‘ ÚÀËÂ≈ Íz≈⁄∆È «Ó√ Á∂ ÁÀÚÂπÒÔ √Ó≈‡ª, «¬√≈¬∆ ‹◊Â
«Úæ⁄ ¬∆√≈ Á∂ “¬∆ÙÚ ÍπæÂ” Á∆ “«ÓæÂ ¡Â∂ Ó±√≈ Á∆¡ª Íz∂È≈Úª ¡≈«Á «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ
B. È≈◊«’ ÚÀËÂ≈ (Civil Legitimacy)-«¬√ Á∆ ‘Ø∫Á ¿π√ √Ó∂∫ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛ ‹ÁØ∫ Ù≈√È È≈Ò √Ë≈‰
«‘æ Á∂ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ √Ú≈ÔÂÙ≈√∆ «¬’≈¬∆¡ª Á∂ «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊ √ÓfiΩÂ∂ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¡√± Á≈
ÍØ«Ò√, ÓæË ’≈Ò Á∂ ¡≈«Ê’ √ßÿ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ √ß«ÚË≈«È’ «ÚÚ√Ê≈Úª, ¡≈«Á «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ ¡≈™Á∆¡ª
‘ÈÕ «¬√ Ùz∂‰∆ Á∂ ¡Ë∆È Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈Úª ˘ Ú≈-Ú≈ «ÈÚ≈⁄È ±Í∆ ’√Ω‡∆ ”Â∂ ’æ√ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
‹ÓÈ «ÚÁÚ≈È ÓÀ’√ Ú∂Ï È∂ ÚÀËÂ≈ Á∂ «ÂßÈ Íz’≈ Áæ√∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ‘È-ÍzßÍ≈◊ ÚÀËÂ≈, ÏΩ«Ë’-’≈˘È∆ ÚÀËÂ≈
¡Â∂ ⁄ÓÂ’≈∆ ÚÀËÂ≈Õ «¬È∑ª Á≈ «Ú√Ê≈ ¿πÒ∂÷ √æÂ≈ Á∂ Íz’≈ª Á∂ ¡Ë∆È ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
≈Ï‡ ‚‘Ò È∂ ÚÀËÂ≈ Á≈ Ú◊∆’È √’≈ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ È∂ ÚÀËÂ≈ Á∂ ÁØ Íz’≈
Áæ√∂ ‘È : (A) ¡Ω«⁄ÂÔͱ‰Â≈ æ÷‰ Ú≈Ò∆¡ª √’≈ª ‹Ø «’ ¡Ω«⁄ÂÔͱÈ «ÚÚ√Ê≈ æ÷Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ (B) ’Ó˜Ø
¡Ω«⁄ÂÔͱ‰ √’≈ª ¡æ«Â¡≈⁄≈ ÂßÂª Á∆¡ª ÍzÂ∆’ ‘ÈÕ

¡Ω«⁄ÂÔͱ‰ (ÚÀËÂ≈) Á≈ Ó‘æÂÚ (Importance of Legitimacy)
ÚÀËÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ «Ú’≈√ Á≈ «¬’ ¶Ï≈ «¬«Â‘≈√ ‘ÀÕ ¡æ‹ ¿π√ Á≈ ¿π‘∆ ¡Ê È‘∆∫ ˛ ‹Ø Íz≈⁄∆È √Ó∂∫ «Úæ⁄ √∆Õ
√æ«Ì¡Â≈, √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ÁÓÈ≈ÂÓ’ Ù’Â∆
√Ïß˪ Á≈ ÍzÌ≈Ú Ú∆ ÿæ‡ ‘πßÁ≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ Ù’Â∆ Á∂ ◊À-ÁÓÈ≈ÂÓ’ Âæª «‹Ú∂∫ ÍzÌ≈Ú, √æÂ≈ ¡Â∂ ¡◊Ú≈¬∆ Á∆
̱«Ó’≈ Ú∆ Ò◊≈Â≈ ÚæË∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ Ù’Â∆ Á∂ ÁÓÈ≈ÂÓ’ ¡Â∂ ◊À-ÁÓÈ≈ÂÓ’ ÁØȪ ‘∆ ±Íª ”Â∂ «¬‘ ◊æÒ Ò≈◊±
È‘∆∫ ‘πßÁ∆ «’ ‹ÁØ∫ ¿π‘ ÚÀËÂ≈ Á∂ È≈Ò ‹πÛ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿πÈ∑ª Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍzÌ≈Ú ÚæË ‹ªÁ∂ ‘È, Í ‹ÁØ∫ ¿πÈ∑ª
Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘πßÁ∆ ‹ª ¿πÈ∑ª Ùæ’ Á∆ Ș È≈Ò Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’È
Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª ‘æÁª Ï‘π ÚæË ‹≈Á∆¡ª ‘ÈÕ Ù’Â∆, ÍzÌ≈Ú ¡Â∂ √æÂ≈-ÚÀËÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ’’∂
ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¡Â∂ Á±√«¡ª Á∂ «ÚÚ‘≈ª ”Â∂ ’߇ØÒ æ÷‰ «Úæ⁄ √ÎÒ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‚‘Ò ’«‘ßÁ∂ ‘È, ≈‹ È∂Â≈ ¡≈͉∂
’ßÓª ˘ ÚÀËÂ≈ ÍzÁ≈È ’È Ò¬∆ ‘Ó∂Ù≈ ’Ø«ÙÙ «Úæ⁄ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ¡≈͉∂ ÍzÌ≈Ú ˘ ÚÀËÂ≈ Á≈ ‹≈Ó≈ Í«‘È≈™Á∂
‘È ¡Â∂ ¡«‹‘≈ ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ ‘∆ ¿π√ ˘ √æÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ‘πßÁ∆ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ ÍzÌ≈Ú ˘ √æÂ≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄
ÚÀËÂ≈ Á∂ ¡Ë≈ ‘∆ Í«ÚÂÈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 197