Page 209 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Ù≈√’ ¡«Ì‹≈ Ú◊ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ÒØ’ª ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹Ø ÍzÂæ÷ ‹ª ÍÃÂæ÷ ±Í «Úæ⁄ ÍzÙ≈√È È≈Ò √Ïß«ËÂ
‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ «Ú¡’Â∆ √Ó≈‹ Á∂ ⁄ø◊∂ ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈™Á∂ ‘ÈÕ
◊À-Ù≈√’ ¡«Ì‹≈ Ú◊ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ «‹√ Á≈ √ÏßË ÍzÙ≈√È È≈Ò Âª È‘∆∫
‘πßÁ≈ ˛, Ízß± ¿π‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ¡‘π«Á¡ª ˘ Ë≈È ’∆Â∂ ‘ج∂ ‘È ‹Ø ÍzÙ≈√È ˘ ÍzÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄
√ÀÈ≈, ÚÍ≈’ ÷∂Â ¡Â∂ Ë≈«Ó’ √ß◊·Èª «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡‘πÁ≈ Ë≈È ’È Ú≈«Ò¡ª ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÍÀ∂‡Ø È∂ ≈‹È∆«Â’, ¡≈«Ê’, ÏΩ«Ë’ ¡≈«Á √≈∂ ÷∂Â≈ «Úæ⁄ ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛Õ

E.E ÒØ’ÂßÂ (Íz‹≈ÂßÂ) «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ (Political Parties in Democarcy)
≈‹È∆«Â’ ÁÒ Íz‹≈Âß«Âz’ Ù≈√È Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ Óπæ÷ ≈‹È∆«Â’ √ß√Ê≈ ’‘∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ Ï’ ’«‘ßÁ∂ ‘È ÁÒ∆¬∂
Íz‰≈Ò∆, ⁄≈‘∂ ¿π‘ ͱÈ ±Í È≈Ò ⁄ø◊∂ Ò¬∆ ‘∆ ‹ª Ó≈Û∂ Ò¬∆ Í ¡≈˜≈Á Ù≈√È Á∂ Ò¬∆ ¿π‘ ¡‰‹≈‰ ˛Õ ‹ÈÂßÂ
«Úæ⁄ Ù≈√È Á≈ √ß⁄≈ÒÈ ‹ÈÂ≈ Á∂ ÍzÂ∆«ÈË∆¡ª ÚæÒØ∫ ‘πßÁ≈ ˛ ‹Ø «’√∂ È≈ «’√∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ È≈Ò √Ïß«Ë ‘πßÁ∂
‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‹ÈÂßÂ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘ππßÁ∂ ‘È, ¿π‘ ‹ÈÓ Á∂ «ÈÓ≈‰, «Ú⁄≈ Íz◊‡ ¡Â∂ √‘∆ «ÁÙ≈ «Úæ⁄
¿π√ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Ú؇ ¡Â∂ «ÈÚ≈⁄È Á∂ √Ó∂∫ ¿π‘ ≈‹ Á∂ È≈◊«’ª ˘ ≈‹È∆«Â’ √≈«‘Â
ÍzÁ≈È ’Á∂ ‘È, ¿π√ «Úæ⁄ Ù≈√È Á∂ ÍzÂ∆ ‹≈◊±’Â≈ ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ¿πÈ∑ª Á∂ ≈‹È∆«Â’ ’ÂÚª ÂØ∫
‹≈‰» ’≈™Á∂ ‘È ¡Â∂ ʪ-ʪ ”Â∂ ‹È√Ì≈Úª ¡≈«Á ’’∂ ‹ÈÓ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈
˛-“ÁÒ È‘∆∫ ª Íz‹≈ÂßÂ È‘∆∫Õ”
¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ “‹∆ÚÈ‚Ø” Á≈ ±Í Ë≈‰ ’ ⁄πæ’∂ ‘ÈÕ ‘∂’ ≈‹È∆«Â’ ÍÁÂ∆ «Úæ⁄ «¬È∑ª
Á∆ ÓΩ‹±Á◊∆ √ÍæÙ‡ ÂΩ ”Â∂ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ ¡«ËÈ≈«¬’Ú≈Á∆ Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ ˛, ¿πµÊ∂ ‘∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
ÍzÙ≈√È ˘ «ÁÙ≈ ÍzÁ≈È ’≈™Á≈ ‘ÀÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÍzÙ≈√È Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ ¡ß◊ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¬∂͇
Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ √ß√Ê≈Úª ‘È ‹Ø ≈‹È∆«Â’ ÍÁÂ∆ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ «‘æª Á≈ √Ó±‘∆’È ’’∂
¿πÈ∑ª Óß◊ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ Í∂Ù ’Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ≈‹È∆«Â’ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á≈ ¡Ë≈ ω≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ
≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ ¿π∫È≈ ‘∆ Ó‘æÂÚ ˛ «‹øȪ «’ √ß«ÚË≈Ȫ Á≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª √ß√Ê≈Úª Á≈
«‹È∑ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √’≈ª ’ßÓ ’Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂ ÎÀ√«Ò¡ª ˘ Ò≈◊± ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
≈‹È∆«Â’ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á∂ ¿πÁ∂Ùª ¡≈’≈ª ¡Â∂ √Â∂ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ √Ø ‘ÈÕ
’Á∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ˘ ≈‹ Á∂ «ÚπæË ⁄≈Ò Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ ÁÒª Á≈ «ÈÓ≈‰ Á∂Ù Á∂ Ò¬∆ ÿ≈Â’ √Ó«fi¡≈
‹ªÁ≈ √∆Õ «¬√ Á≈ √πÌ≈«Ú’ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ⁄≈Ò Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‘ج∆ √∆Õ «Ïz‡∂È «Úæ⁄
«‹√ ˘ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ ‹ÈÓÁ≈Â≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛, ’πfi Á∂Ù Ì◊ª È∂ ≈‹≈ Á∂ «ÚπæË «¬’ ¿πÍ⁄≈’ ÁÒ
Á≈ «ÈÓ≈‰ ’’∂, ≈‹ Á∆ «¬æ¤≈ Á∂ «ÚπæË √ß√Á «Úæ⁄ √ÓÊÈ Íz≈Í ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ √∆, «‹√ È∂ ÍzÙ≈√È
Á∂ «ÚπæË ⁄≈Ò Óß«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ AHÚ∆∫ √Á∆ Âæ’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÍzÂ∆ √≈∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ Ù≈«ÓÒ √∆
Í «Í¤Ò∂ B@@ √≈Òª ÂØ∫ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ ÍzÂ∆ ÒØ’ª Á∂ «Áz√‡∆’؉ª «Úæ⁄ ¡Â∂ ÷πæÁ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∆¡ª
◊Â∆«ÚË∆¡ª «Úæ⁄ ¡ßÂ ¡≈«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ «¬’ ¡«‹‘∆ √ß√Ê≈ Á≈ ±Í ◊z«‘‰ ’ ¸æ’∂ ‘È, «‹√
˘ ≈‹È∆«Â’ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á≈ √Ø Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á≈ ¡Ê ¡Â∂ Í«Ì≈Ù≈ (Meaning and Definition of Political Party)
√Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ : ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á≈ ¡Ê ÒØ’ª Á∂ ¡«‹‘∂ √ø◊·È ÂØ∫ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ Á≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù ¿πÁ∂Ù,
«√˪Â, Óæ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ËÔ∂Ô ”Â∂ ÓÂÀÔ’Â≈ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ √ø◊«·Â ¡Â∂ ¬∂’∆«¥Â ‘πøÁ≈ ˛Õ
¡À‚Óø‚ Ï’ Á∂ ¡Èπ√≈, ““≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡«‹‘∂ ÁÒª Á≈ «¬’ √Ó»‘ ‘πøÁ≈ ‘À ‹Ø «’√∂ Í»Ú ÓȘ» «√˪ª Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈͉∂ √Ó»«‘’ ÔÂȪ È≈Ò ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ’øÓ ’È Ò¬∆ ¬∂’Â≈ «Úæ⁄ Ïæfi∂ ‘ÈÕ
◊À«‡Ò Á∂ ¡Èπ√≈, ““«¬’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÚË∂∂ √ø◊«·Â ¿πÈ∑ª È≈◊«’ª Á≈ √Ó»‘ ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø ≈‹È∆«Â’ «¬’≈¬∆
Á∂ »Í «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ «‹È∑ª Á≈ ¿πÁ∂Ù ¡≈͉∂ Ú؇ »Í∆ ÏÒ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈Ò √’≈ Á≈ ’ø‡ØÒ ’È≈
¡Â∂ ¡≈͉∆¡ª √Ë≈‰ È∆Â∆¡ª Á≈ √ø⁄≈ÒÈ ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
«◊æÒ¥≈¬∆√‡ Á∂ ¡Èπ√≈, ““≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á∆ Í«Ì≈Ù≈ ¿πÈ∑ª È≈◊«’ª Á∂ √ø◊«·Â √Ó»‘ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈
√’Á∆ ˛ ‹Ø ≈‹È∆«Â’ »Í È≈Ò «¬’ «Ú⁄≈ Á∂ ‘؉ ¡Â∂ ‹Ø ≈‹È∆«Â’ «¬’≈¬∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ √’≈ ”Â∂ ’ø‡ØÒ
’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘؉Ք”

202 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY