Page 213 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ I. √’≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÌ≈◊ª «Úæ⁄ √ÓÈÚÔ ¡Â∂ √≈Óß‹√Ô-’ج∆ Ú∆ √’≈ ¿π√ √Ó∂∫ Âæ’ √‘∆ „ß◊ È≈Ò ’ßÓ È‘∆∫
’ √’Á∆, ‹ÁØ∫ Âæ’ ¿π√ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÌ≈◊ª «Úß⁄ √ÓÈÚÔ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «¬‘ ’ßÓ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª
È≈Ò ‘∆ √ßÌÚ ˛Õ √ß√Á∆ Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «¬’ ‘∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’≈‹Í≈«Ò’≈ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈«Í’≈ «Úæ⁄
√æÂ≈Ë≈∆ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’≈˘Èª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Ú≈ √’Á≈ ˛Õ Á±√∂ Í≈√∂
«ÚÚ√Ê≈«Í’≈ Ú∆ ’≈‹Í≈«Ò’≈ ”Â∂ ’߇ØÒ æ÷Á∆ ˛, ¿π√ Á∆¡ª «ÈÂ∆¡ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∆ ‘∂ ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√
Óæ Í≈√ ’’∂ ¿π√ ˘ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ «ÚÚ√Ê≈«Í’≈ ¡Â∂ ’≈‹Íz‰≈Ò∆
«Úæ⁄ √ÓÈÚÔ √Ê≈«Í ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÍØ’Â √≈∂ ’ßÓª Á∂ ’≈È ‘∆ Íz‹≈ÂßÂ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ Ó‘æÂÚ
‘πßÁ≈ ˛Õ ’πfi «ÚÁÚ≈È ≈‹È∆«Â’ ÁÒ∆ Íz‰≈Ò∆ ˘ «¬√ Ò¬∆ Ó‘æÂÚͱÈ ÓßÈÁ∂ ‘È «’ «¬‘ Íz‹≈ÂßÂ Á∆ √‘≈«¬’
˛, «ÁzÛ √’≈ Á≈ ÍzÂ∆’ ˛, ‹È«√æ«÷¡≈ Á≈ √≈ËÈ ˛, «Èß’πÙÂ≈ ”Â∂ ’߇ØÒ ˛ ¡Â∂ ¡ÈπÙ≈√È, ‹ÈÓ √ß◊·È
¡Â∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ˛Õ

ÁÒ∆¬∂ Íz‰≈Ò∆ Á∂ ◊π‰ (Merits of Party System)
(A) ÓÈπæ÷∆ √πÌ≈¡ Á∂ ¡Èπ’±Ò-Íz«’Â∆ Á∆ Â∑ª ‘∆ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √πÌ≈¡ ¡Â∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ Ú∆ «Ú«ÌßÈÂ≈
Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ’πfi ÒØ’ª Á≈ √πÌ≈¡ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ‘πßÁ≈ ˛ ª ’πfi ¡ÈπÁ≈Ú≈Á∆ ª ’πfi ¥ªÂ∆’≈∆ ¡Â∂ «ÚÁØ‘∆
«Ú⁄≈ª Á∂Õ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ √Ú≈¡ Á∆ «¬‘ «Ú«ÌßÈÂ≈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ ≈‘ƒ ‘∆ Íz◊‡ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬‘∆ ’≈È
˛ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ˘ ÓÈπæ÷∆ Íz«’Â∆ Á∂ ¡Èπ’±Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
(B) ÒØ’ÂßÂ Á∂ Ò¬∆ ˜±∆-≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÒØ’ÂßÂ Á∂ ˜±∆ ¡ß◊ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ Á∆
√ÎÒÂ≈ Á∆ ’ÒÍÈ≈ Ú∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ ÒØ’ÂßÂ Á≈ √ß⁄≈ÒÈ ’Á∂ ‘È, ¿π‘ ⁄؉ª «Úæ⁄
Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘È «‹√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √’≈ ω≈™Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÒØ’ÂßÂ Á∂ ÍÀ«‘∆ ‘ÈÕ
(C) Ù≈√È ˘ «ÁzÛÂ≈ ÍzÁ≈È ’È≈- ÁÒ∆¬∂ Íz‰≈Ò∆ √’≈ ¡Â∂ Ù≈√È ˘ Ù’Â∆ ¡Â∂ «ÁzÛÂ≈ ÍzÁ≈È ’Á∆ ˛Õ
ÒØ’ÂßÂ «Úæ⁄ Ï‘πÓ ≈‘ƒ √’≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘πßÁ≈ ˛, «’™«’ ÁÒ Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ Ù≈√È √ÏßË∆ È∆Â∆ Á∂ «ÚÙ∂
«Úæ⁄ ¬∂’Â≈ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ È≈Ò Ù≈√È «Úæ⁄ «ÁzÛÂ≈ «‘ßÁ∆ ˛Õ ‹∂’ ‹ÈÂ≈ Á≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ «Ú¡’Â∆◊Â
±Í È≈Ò ’ßÓ ’∂ ª È≈ √’≈ √Ê≈¬∆ ‘Ø √’Á∆ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ Ù≈√È «Úæ⁄ «˜ßÓ∂Ú≈ «ÈÙ«⁄ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
«¬√ Â∑ª ˜±∆ ¡Â∂ È≈ «ÚÙÚ≈√ Á∂ Ú≈Â≈ÚÈ «Úæ⁄ Ù≈√È ’ßÓ Ï‘π ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ÁÒ∆¬∂ Íz‰≈Ò∆
˜±∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ Î≈¬∆È ’«‘ßÁ∂ ‘È ““«ÏȪ √ß◊«·Â ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ «ÈÚ≈⁄È ‹ª ª Íø◊» ‘Ø ‹≈‰◊∂ ‹ª
«ÚÈ≈Ù’≈∆ ¡Â∂ ¡«‹‘∆¡ª È∆Â∆¡ª ◊z«‘‰ ’È◊∂ «’ √≈‚∆ Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ ‘∆ «‘√-È«‘√ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ
(D) ‹È-«√æ«÷¡≈ Á≈ √≈ËÈ- ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‹ÈÂ≈ ˘ √Ú‹È’ «√æ«÷¡≈ ÍzÁ≈È ’È Á∂ Ó‘æÂÚͱÈ √≈ËÈ ‘ÈÕ
≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á∂Ù Á∆ √Óæ«√¡≈Úª ˘ ¡÷Ï≈ª, Ì≈Ù‰ª, Ò∂÷ª, √πÌ≈Úª, ∂«‚˙ ¡Â∂ ‡∆. Ú∆. Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò
‹ÈÂ≈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ æ÷Á∂ ‘È ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ ˘ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ¡≈͉∆ ≈¬∂ Íz◊‡ ’È Á≈ ÓΩ’≈ ÍzÁ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª
È≈Ò Óæ ¡«Ë’≈ È≈Ò ‹ÈÂ≈ ˘ Á∂Ù Á∆ «’√Ó Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒÁ≈ ˛Õ Ïz≈«¬√ ’«‘ßÁ∂ ‘È, ÁÒ
≈Ù‡ Á∂ ÓÈ ˘ «’«¡≈Ù∆Ò æ÷Á∂ ‘È, ÓæÂÁ≈È ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∂’ ÁÒ «Úæ⁄ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á Á≈ ’≈È ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛,
«‹√ È≈Ò «ÈÚ≈⁄È ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ ¡«‹‘≈ Óß⁄ ω ‹ªÁ≈ ˛ «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÁÒ √Óæ«√¡≈Ú≈ ˘ ‹ÈÂ≈
Á∂ √≈‘Ó‰∂ «Ò¡≈™Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∆ Í«Ì≈Ù≈ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿π‘ ¡≈ÒØ⁄È≈Úª ˘ ’߇ØÒ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ Î≈«¬È ’«‘ßÁ∂
‘È, ““≈‹È∆«Â’ ÁÒ «¬√ Â∑ª È≈Ò ’ßÓ ’Á∂ ‘È «’ ‘’∂ È≈◊«’ ˘ √ßͱÈ ≈Ù‡ Á≈ «◊¡≈È Íz≈Í ‘Ø
‹≈¬∂, ‹Ø √Ó∂∫ ¡Â∂ ÍzÚ∂Ù Á∆ Á±∆ Á∂ ’≈È ¡√ßÌÚ ˛Õ
(E) Ù≈√È ”Â∂ ’߇ØÒ-ÁÒ∆¬∂ Íz‰≈Ò∆ È≈Ò √’≈ Á∆ «Èß’πÙÂ≈ ”Â∂ ÍÃÙÈ «⁄øÈ∑ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ È≈Ò
√’≈ Á∆ √ÚÀ-«¬æ¤≈ ”Â∂ Ø’ Òæ◊ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ Ù≈√È Á≈ √ßÂπÒÈ Ï«‰¡≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ Ò≈Ú∂Ò ’«‘ßÁ∂ ‘È, ““«¬’
Ó≈ÈÂ≈ Íz≈Í «ÚØË∆ ÁÒ Á∆ √Ê≈¬∆ ÓΩ‹±Á◊∆ «Úæ⁄ «Èß’πÙÂ≈ Á∂ Ó≈◊ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ”” «Èß’πÙÂ≈ Á∂ ’≈È
«ÚØË∆ Ú∆ ‘πßÁ∂ ‘È Í «ÚØË∆ ÁÒ Á∆ √æÂ≈ «ÚÁØ‘ È≈Ò Á∂Ù ˘ Ï⁄≈™Á∆ ˛ «’™«’ √’≈ Á∂ «ÚπæË ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄
«ÚÙÚ≈√ ÎÀÒÁ≈ ˛ ª «ÚØË∆ ÁÒ Á±√∆ √’≈ ω≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ «Â¡≈ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò √Â≈±Û ÁÒ Á∆
’≈‹’πÙÒÂ≈ ÚæË ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «ÚØË∆ Á∂ ‚ È≈Ò ¿π‘ √Ø⁄ √Ófi ’∂ Ù≈√È Á≈ √ß⁄≈ÒÈ ’Á≈ ˛Õ Ò≈√’∆ ’«‘ßÁ∂
‘È «’ ““≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ Á∂Ù «Úæ⁄ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á∂ ¡ßÌ È≈Ò √≈‚∆ æ«÷¡≈ Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ √≈ËÈ ‘ÈÕ””
(F) √Ã∂Ù· ’≈˘Èª Á≈ «ÈÓ≈‰-«ÚÚ√Ê≈«Í’≈, ‹Ø «’ Á∂Ù Á∂ Ò¬∆ ’≈˘Èª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∆ ˛, «Úæ⁄ √æÂ≈ ±Û
¡Â∂ «ÚØË∆ ÁØȪ Â∑ª Á∂ ÁÒ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Ù≈√’ ÁÒ ÚæÒØ∫ Í∂Ù ’≈˘Èª Á≈ «ÚØË∆ ÁÒ Í±∆ Â∑ª Ò∂÷≈-‹Ø÷≈ ’Á∂

206 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY