Page 208 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI
P. 208

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈




            B. √ß◊·Â Ú◊-¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ ÒØ’ «’™«’ √ß«÷¡≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿π‘ √ß◊«·Â ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂   È؇
            «‘æª Á∂ ÍzÂ∆ ‹≈◊±’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
            C. ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Ú◊- ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ ÓÀ∫Ï √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò
            ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ ¿π‘ Ù≈√’ Ú◊ «Úæ⁄ ‘È Âª √æÂ≈ ¡Â∂ «ÈÓ≈‰ ˘ ÍzÂæ÷ ±Í È≈Ò ÍzÌ≈«Ú ’Á∂
            ‘È ¡Â∂ ‹∂’ √æÂ≈ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘È Âª ÍzÂæ÷ ±Í È≈ÒÕ «¬‘ ‘∆ ÒØ’ Á∂Ù Á∆ ≈‹È∆«Â’ «ÁÙ≈ ÂÀ¡ ’Á∂ ‘È ¡Â∂
            Ò’Ùª Á∂ Ò¬∆ √≈ËȪ Á∆ ⁄؉ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÒØ’ √æÂ≈ Á∂ ’∂∫Á «Úæ⁄ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‹ÈÂ≈ «¬È∑ª «‘æª Á∆ æ«÷¡’
            ÓßÈÁ∆ ˛Õ
            D. «ÚÙ∂Ù «‘æÂ- ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∆ √ß√«¥Â∆ √Ë≈‰ ÒØ’≈ ÂØ∫ Úæ÷ ‘πßÁ∆ ˛, ¿πÈ∑ª Á≈ «‘‰ √«‘‰, ÏØÒ-⁄≈Ò,
            ¿πµ·‰-ÏÀ·‰ Á∂ Â∆’∂, «ÚÚ‘≈ Á∂ ÍzÂ∆Ó≈È, ÷≈‰-Í∆‰, Í«‘≈Ú≈ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ Á∂ ÂΩ Â∆’∂ √Ë≈‰ ÒØ’ª ÂØ∫
            Úæ÷ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù Â∑ª Á∂ ‘πßÁ∂ ‘È, «‹√ ’≈È ¿π‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡Òæ◊ «‹‘∆ Í«‘⁄≈‰∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
            F. ¡«Ì‹≈ Ú◊ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ-√≈∂ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ «¬‘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ˛ «’ ¡«Ì‹≈ Ú◊ ’Á∆ √«Ê È‘∆∫
            «‘ßÁ≈ ˛Õ «¬‘ ¿πÂ≈-⁄Û∑≈¡ ¡Â∂ Ùπ»-÷ÂÓ Á∂ ÁΩ ÂØ∫ ◊π˜Á≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ «ÌzÙ‡ ‘؉ ”Â∂ ¿πµ⁄ Ú◊ ¡≈͉≈
            ÍzÌ≈Ú ◊π¡≈ ÏÀ·Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑≈ Á≈ √Ê≈È ‘∂·Ò∂ Ú◊ Á∂ √z∂Ù· «Ú¡’Â∆ ÒÀ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ Íz‹≈ÂßÂ «Úæ⁄ ‘∂’
            ⁄؉ Á∂ Ï≈¡Á ≈‹È∆«Â’ ¡«Ì‹≈ ÏÁÒÁ∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ ’Á∆-’Á∆ ¥ªÂ∆¡ª Á∂ ’≈È Ú∆ ÈÚ∂∫ ¡«Ì‹È Íπ≈‰∂
            ¡«Ì‹Èª Á≈ √Ê≈È ÒÀ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ

            ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ Íz’≈ (Types of Elites)
            Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ Íz’≈ª Á≈ Ú∆ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛Õ ¡√∆∫ «¬æÊ∂ ’πfi «ÚÁÚ≈Ȫ ÚæÒØ∫ Ú«‰‹
            ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ Íz’≈ª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’ª◊∂ :
            ÍÀ∂‡Ø È∂ √ßͱÈ √Ó≈‹ ˘ ¡«Ì‹È ¡Â∂ ◊À ¡«Ì‹È ÁØ Ú◊ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ˛Õ ¡«Ì‹È ˘ Ú∆ ¿π‘ ÍπÈ ÂΩ “Â∂
            ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úß‚Á∂ ‘È-Ù≈√’ ¡«Ì‹È ¡Â∂ ◊À-Ù≈√’ ¡«Ì‹ÈÕ ◊À-Ù≈√’ ¡«Ì‹È «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈«È’,
            ÏπæË∆‹∆Ú∆, ¡«Ë’≈∆ ¡≈«Á ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ Ó∂∆ ’ØÒ≈«ÏßÈ√’≈ È∂ Îzª√ Á∂ ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’È Á∂ ÁΩ≈È
            ¿πÈ∑ª Á∂ ⁄≈ Íz’≈ Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛-¡Ó∆ ÒØ’, √≈Óø Ú◊, Ù√Â ’πÒ∆È Ú◊ ¡Â∂ ËÓÍÁ∂Ù’Õ
            √∆. ≈«¬‡ «ÓÒ√ È∂ ¡Ó∆’≈ Á∂ «ÂßÈ ¡«Ì‹È Ú◊ Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛-«ÈÔÓª Á∂ ÍzË≈È (Corporation Heads),
            ≈‹È∆«Â’ È∂Â≈ ¡Â∂ √À«È’ Óπæ÷Õ
            ‡∆. Ï∆. Ï≈‡ÓØ È∂ «ÂßÈ Â∑ª Á∂ ¡«Ì‹Èª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛-ÏπæË∆‹∆Ú∆, ÍzÏßË’ ¡Â∂ ÈΩ’Ù≈‘Õ
            ÓØ√’≈, ¡«Ì‹≈ Ú◊ «Úæ⁄ Ù≈√’ Ú◊ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÍ-¡«Ì‹Èª ¡Â∂ ÈÚ∂∫ Ó≈«Ë¡Ó Ú◊ Á∂ ÒØ’ª, «‹Ú∂∫ ÍzÏßË
            ˘, √Î∂ÁÍØÙ ’Ó⁄≈∆¡ª, «Ú«◊¡≈È’ª «¬ß‹∆È∆¡ª, «ÚÁÚ≈Ȫ ¡Â∂ ÏπæË∆‹∆Ú∆¡ª ˘ Ú∆ Ù≈«ÓÒ ’Á≈ ˛Õ
            ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∆ Ë≈È≈ ”Â∂ ÍÀ∂‡Ø È∂ √«ÊÂ∆ ”Â∂ «Ú⁄≈ Íz◊‡ ’∆Â∂ ¡Â∂ ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∂ «Ó‘È ¡Â∂ √Ó≈«‹’
            Í«ÚÂÈ Á≈ √ÏßË Á√≈¿π‰ Á≈ Ú∆ Âπ√∆∫ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ Ï≈¡Á Á∂ Ò∂÷’ª È∂ ÍÀ∂‡Ø È≈Ò Íz∂« ‘Ø ’∂ ‘∆ ¡«Ì‹≈Â
            Ú◊ Á∂ Ï≈∂ «Úæ⁄ Âπ√∆∫ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ⁄È≈Úª Í∂Ù ’∆Â∆¡ª ¡Â∂ ’¬∆ ¡«Ë¡ÀÈ Ú∆ ’∆Â∂Õ ÍÀ∂‡Ø È∂ ¡«Ì‹≈ Ú◊
            Á≈ ¿πÒ∂÷ √Ó≈«‹’ ÍæË∆’È Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬√ ˘ √Ó≈«‹’ ◊À-Ï≈ÏÂ≈ ÍÀÁ≈ ’È Ú≈Ò≈ ÂæÂ
            Óß«È¡≈Õ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «’√∂ È≈ «’√∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿»⁄-È∆⁄ Á≈ «¬’ √ß√Â‰ ˜±∆ ‘∆ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
            ˛, «’√∂ Ú∆ √Ó≈‹ ˘ Óπæ÷ ÂΩ “Â∂ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úß‚ √’Á∂ ‘ª-«¬’ ¿πµ⁄ Ú◊ ¡Â∂ Á±√≈ ‘∂·Ò≈ Ú◊Õ ¿πµ⁄ Ú◊
            Á∂ ‘æʪ «Úæ⁄ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «√Î «¬‘ √Ó≈‹ Á∂ Ù≈√’ ‘πßÁ∂ ‘È, ¡Â∂ «¬‘ Ú◊ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ‘πßÁ≈
            ˛Õ «¬√ Á∂ ÓÀ∫Ï ’Ò≈’≈, ⁄Ò≈’, ’πÙÒ, ÏπæË∆Ó≈È, √ÓæÊ ¡Â∂ ◊π‰Ú≈È ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ◊π‰ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆
            ¿π‘ √Ó≈«‹’ √ß√Â‰ «Úæ⁄ ¿πµ⁄≈ ¡‘πÁ≈ ÍÃ≈Í ’Á∂ ‘È, Ù≈√È ’Á∂ ‘ÈÕ ÍÀ∂‡Ø «¬È∑ª ÒØ’ª ˘ ¡«Ì‹≈ Ú◊
            ‹ª «ÚÙ∂Ù ÒØ’ ’«‘ßÁ∂ √ÈÕ Á±√≈ Ú◊ ¿π‘ ˛ ‹Ø Ù≈«√ ‘πßÁ≈ ˛, «¬√ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ Ù≈√È ‹ª √æÂ≈ È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ
            ÍÀ∂‡Ø È∂ ¡«Ì‹≈ Ú◊ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ˛ :
               A.  Ù≈√’ ¡«Ì‹≈ Ú◊ (Governing Elite),

               B.  ◊À-Ù≈√’ ¡«Ì‹≈Â-Ú◊ (Non-governing Elite)Õ




                                LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY                                                201
   203   204   205   206   207   208   209   210   211   212   213