Page 218 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

(ii) ‹≈ ¡ßÁ Á∆ ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ ◊æπ‡ÏßÁ∆-«¬√ ⁄‰ «Úæ⁄ Úæ÷ ‹≈ª Á∆ ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‹≈ Á∂ ¡ßÁ Ú∆ È؇
ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ ◊æπ‡ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÍzÂ∆ÁÈÁ∆ È∂Â≈Úª Á∂ «Íæ¤∂ ◊πæ‡ Ï‰ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
(iii) ‹≈ Á∂ ÏßÁÈ «„æÒ∂ ÍÀ‰≈ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ ˘ «Ú¡≈Í’ ¡Ë≈ «ÓÒ‰≈-‹È∆ ’Ø·≈∆ Á∂ ¡Èπ√≈, Â∆√∂ ⁄‰ «Úæ⁄
«¬’ Í≈√∂ ≈‹È∆«Â’ ÓπæÒª Á∆ ÍzË≈ÈÂ≈ ‘ج∆ ¡Â∂ ‹≈Â-Í≈ ÿæ‡ ‘ج∆, ¿πµÊ∂ Á±√∂ Í≈√∂ «√æ«÷¡≈ ÈÚ∂∫ «ÙÒÍ ¡Â∂
Ù«‘∆’È Á∂ ’≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈«¬¡≈Õ ÌΩ«Â’ ¿πµÈÂ∆ Á∆¡ª ÈÚ∆∫ Ë≈È≈Úª Á≈ ˜Ø Ú«Ë¡≈Õ
ÍØz. ‹È∆ ’Ø·≈∆ Á≈ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ‹≈ √ÏßË∆ ‘æÒ «¬√ Â∑ª ‘È :
(A) ¡≈Ëπ«È’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∂ ’≈È Í«‘Òª ª ‹≈ ÍzÊ≈ ”Â∂ Í«‘Ò Á∂ ¡Ë≈
”Â∂ ÍzÌ≈Ú «Í¡≈, Ï≈¡Á «Úæ⁄ ‹≈ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ √Óß‹√Ô ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¿π√ È∂ ≈‹È∆«Â’ √ß◊·È «Úæ⁄
√‘≈«¬Â≈ «ÁæÂ∆Õ
(B) ¡≈Ëπ«È’ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ È≈Ò ÒØ’ª Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ «¬‘ √Ófi
«Úæ⁄ ¡≈ «◊¡≈ «’ ¡æ‹ Á∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ‹≈ ¡Â∂ √ßÍzÁ≈«¬ È≈Ò ’ßÓ È‘∆∫ ⁄æÒ √’Á≈Õ
(C) «‹æÊ∂ ‹≈ Úæ‚∆ ‘πßÁ∆ ˛ ¿πµÊ∂ Ú∆ ¿π√ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ È‘∆∫ «‘ßÁ∆, ¿π√ «Úæ⁄ ¿πÍ ‹≈Â∆¡ª Á∂ Ì∂Á ‘πßÁ∂ ‘È
¡Â∂ ¤Ø‡∆¡ª ‹≈ª ¡≈͉∂ ˜Ø ”Â∂ ⁄؉ Ú∆ È‘∆∫ «‹æ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ ‹∂’ ’ج∆ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ¡≈͉∆ ‘∆
‹≈ Á≈ Íæ÷ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª Á±√∆¡ª ‹≈ª ¿π√ Á∂ «÷Ò≈Î ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘È «¬√ Ò¬∆ ⁄؉ Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄
’¬∆ ‹≈ª Á≈ ◊πæ‡ Ï‰≈¿π‰≈ ˛Õ

(D) ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Á∂ ’≈È ‹≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ «„æÒ∆ ÍÀ ‹ªÁ∆ ‘À ¡Â∂ ’¬∆ ÈÚ∆∫¡ª «ÈÙ·≈Úª Á∆
Ùπ»¡≈ ‘ج∆ ˛Õ
(E) ¡æ‹-’æÒ∑ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ‹≈Â∆Ú≈Á ¡Â∂ √ßÍzÁ≈¬∂Ú≈Á Á≈ ˜Ø Úˉ Á∆ «Ù’≈«¬Â ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¡«‹‘≈
√Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «√æ«÷¡≈ Íz√≈, Ù«‘ª Á∂ «Ú√Ê≈ ¡Â∂ ¿πÁÔØ◊∆’È Á∂ ’≈È √ßÍzÁ≈«¬ ¡Â∂ ‹≈Â
Á∂ ÏßËÈ ‹Ø «„æÒ∂ ÍÀ ‘∂ ‘È, ¿π‘ ⁄؉ª Á∆ ≈‹È∆Â∆ Á∂ ’≈È «Î ÂØ∫ ˜Ø ÎÛ∑ ‘∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ È≈Ò
Á∂Ù «Úæ⁄ Îπæ‡ ÍÚ∂◊∆ «‹√ È≈Ò ËÓ-«ÈÍæ÷ ÒØ’ÂßÂ Á≈ „ª⁄≈ ÷Â∂ «Úæ⁄ ÍÀ ‹≈Ú∂◊≈, Í ÍzØ. ’Ø·≈∆
Á≈ Óßȉ≈ ˛ «’ ¡√Ò «Úæ⁄ ‹≈ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ Á∂ «ÓÙÈ ÂØ∫ Á±√∂ ‘∆ ÈÂ∆‹∂ «È’ÒÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò
≈‹È∆Â∆ Á≈ ‹≈Â∆’È ‘؉ Á∆ Ï‹≈¬∂, ‹≈ Á≈ ≈‹È∆«Â’È ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ (It is not Politics that
gets caste ridden, it is caste that gets Politicisation) ≈‹È∆Â∆ È∂ ‹≈ ˘ Ò≈¬∆È ÂØ∫ ‘‡≈ ’∂ ÈÚ∂∫
√ÏßË Á∂ «ÁæÂ∂ ‘È, «‹√ È≈Ò ¿π√ Á≈ Íπ≈‰≈ ±Í ÏÁÒ «‘≈ ˛Õ
(F) ¡≈Ëπ«È’Â≈Ú≈Á∆ È∂Â≈ ‹≈Â-Í≈ ”Â∂ ÌÒ∂ ‘∆ Èæ’ ⁄Û∑≈¿π‰ Í «¬√ È≈Ò ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ ¿πÈ∑ª Ú◊ª
‹ª √Ó±‘ª Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ Í‘πß⁄ √’∆, ‹Ø ‘π‰ Âæ’ ¿π√ √Ó∂∫ Úªfi∂ √ÈÕ
(G) ‹≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √ßÿ ¡Â∂ √ß◊·È ωÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ ’≈«¬√Ê √Óª, ’ÙæÂ∆ √ßÿ, ¡≈«ÁÕ √Ì «ÓÒ≈ ’∂
‹≈Â∆ √ß◊·Èª È∂ Ì≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¿π‘∆ Ì≈◊ «Ò¡≈ ˛ ‹Ø Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ «Ú«ÌßÈ «‘æª ¡Â∂
Ú◊ª Á∂ √ß◊·Èª È∂Õ
(H) ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ √ßÍzÁ≈«¬ Á∂ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∂ ÎÒ√±Í √Ó±«‘’ ‹ª ≈Ù‡∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ ¡ßÌ
‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ Í«‘Ò Á≈ ¡Ë≈ ÿæ‡ ‘Ø ’∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ≈‹È∆«Â’ ¬∂’∆’È ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ

‹≈ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡ßÂ:«’«¡≈: «√˪’ ¡Ë≈
Ì≈ «Úæ⁄ ‹≈ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «’√ Â∑ª Á≈ √ÏßË ˛? «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ⁄≈≈ Â∑ª È≈Ò «Ú⁄≈ Í∂Ù ’∆Â∂
‹ªÁ∂ ‘È:
√Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈, «¬‘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ Ì≈Â∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ √ß◊·È ‹≈ Á∆ ⁄È≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘Ø«¬¡≈
˛ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ ’∂ÚÒ √Ó≈«‹’ ÏßËȪ Á∂ «Ú⁄≈ Íz◊‡ ˛Õ √Ó≈«‹’ √ß◊·È ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√’≈ Á≈ √Ú±Í
«ÈË≈« ’Á≈ ˛Õ
Á±√≈, ≈‹È∆Â∆ Á∂ ÍzÌ≈Ú Á∂ ÎÒ√±Í ‹≈ ÈÚª ±Í Ë≈È ’ ‘∆ ˛Õ ÒØ’Âß«Âz’ ≈‹È∆Â∆ Á∂ ¡Ë∆È ≈‹È∆Â∆
Á∆ Íz«’«¡≈ Íz⁄æ«Ò ‹≈Â∆ ⁄È≈Úª ˘ «¬√ Â∑ª ÍzÔØ◊ «Úæ⁄ «Ò¡≈™Á∆ ˛ «‹√ È≈Ò √Ïß«Ë Íæ÷ ¡≈͉∂ Ò¬∆
√ÓÊÈ «¬’æ·∂ ’ √’‰ ¡Â∂ ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆ ˘ «ÁzÛ Ï‰≈ √’‰Õ «‹√ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‹≈ ˘ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 211