Page 222 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

«Úæ⁄ ’∂ÚÒ ’πfi «ÈÙ«⁄ «ÏøÁ»¡ª Á∂ ¡Ë∆È √øÍ»È Á∂Ù Á∂ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ È؇
¡Â∂ «¬‘ ’«·È≈¬∆¡ª ¡≈™Á∆¡ª ‘È «’ «’‘Û∂ ÷∂Âª ¡Â∂ «’‘Û∂ «ÏøÁ»¡ª Á∂ ¡Ë∆È ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
Â∆√≈, ÍÃÓπæ÷ ’«·È≈¬∆¡ª «¬‘ ¡≈™Á∆¡ª ‘È «’ «‹È∑ª «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ √≈’ÙÂ’≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π√ «Úæ⁄Ø∫
¡È∂’ª ¡«Ë¡ÀÈ’Â≈ Á∂ ÍÃÙȪ Á≈ ¿πµÂ È‘ƒ Á∂ √’Á∂ ¡Â∂ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ¿πµÂ Á∂‰ Á∆ √ÓæÊ≈ æ÷Á∂ ‘È, ¿π‘
Ú∆ ’¬∆ Ú≈ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ·∆’-·∆’ ¿πµÂ È‘ƒ «ÁøÁ∂Õ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Ï‘π ÚË∂∂ √Ó∂∫ ËÈ ¡Â∂
«Ó‘È Á∆ Óø◊ ’Á≈ ˛Õ

ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ ÂæÂ
ÓÂÁ≈È «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∆ ÍëÚÂ∆ «¬√Â∆¡ª «Úæ⁄ ÍπÙª ÂØ∫ «˜¡≈Á≈, ¡ÈÍÛ∑ª È≈ÒØ∫ Í«Û∑¡ª-«Ò«÷¡ª «Úæ⁄
ÚË∂∂, ÿæ‡ ¿πÓ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ ¡≈ÓÁÈ √Ó»‘ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Íæ¤Û∂ ‘ج∂ Ú◊ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’
«ÁzÙ‡∆ È≈ÒØ∫ ¿πµÈ ÒØ’ª ÂØ∫ ÚË∂∂ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÓÂÁ≈È «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∆ ÍëÚÂ∆ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ú∆ ÚË∂∂ ‘πøÁ∆ ˛,
«‹È∑ª «Úæ⁄ ÿæ‡ ≈‹È∆«Â’ √»⁄È≈ ÍÃ≈Í ˛ ‹ª «‹È∑ª ”Â∂ √ø⁄≈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ ÍÃÌ≈Ú ÿæ‡ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ ¡≈Ó ⁄؉ª
Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ Âæª Á∆ «Ú¡≈Í’ «ÚÚ∂⁄È≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ
ÓÂÁ≈È «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ‘∂·Ò∆ ‹≈Â∆ Âæª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ∂ ‘È:
(A) ‹≈Â∆Ú≈Á- ‹≈Â∆Ú≈Á ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò≈ ÍÃÓπæ÷ Âæ «‘≈ ˛Õ «Ï‘≈, ¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù,
‘«¡≈‰≈, Í≥‹≈Ï, ≈‹√Ê≈È ¡Â∂ ’∂Ò «Úæ⁄ «¬√ Âæ Á≈ ÍÃÌ≈Ú ÚË∂∂ ‘ÀÕ
(B) ¡≈«Ê’ √«ÊÂ∆ - «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡≈«Ê’ √«ÊÂ∆ Ú∆ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∆ ˛Õ √Ë≈‰ ÂΩ
”Â∂ ‹∂’ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡≈«Ê’ √«ÊÂ∆ ⁄ø◊∆ ‘ØÚ∂ ª ÓÂÁ≈Â≈ Ù≈√’ ÁÒ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ ÓÂÁ≈È ’Á∂ ‘È,
È‘ƒ ª Ù≈√’ ÁÒ Á∂ «ÚπæËÕ
(C) ¡◊Ú≈¬∆ - ÓÂÁ≈Â≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò≈ «¬’ ÍÃÓπæ÷ Âæ ¡◊Ú≈¬∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Âæ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ì≈ Á∂
‘π‰ Âæ’ ⁄؉ ÈÂ∆«‹¡ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ Í«‘Ò∆¡ª «ÂøÈ ¡≈Ó ⁄؉ª «Úæ⁄ ’ª◊√ Á∆ «‹æ Á≈
’≈È Í≥«‚ ȫ‘» Á≈ «Ú¡’Â∆ÂÚ √∆Õ AIII ¬∆. Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ ¡Â∂ ≈‹◊ ˘
√Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √∆‡ª «ÓÒ‰ Á∂ ÍÃÓπæ÷ ’≈Ȫ «Úæ⁄ «¬’ ’≈È ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú∆ ˛Õ
(D) ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ≈ ¡Â∂ ’∂∫Á «Úæ⁄ «ÁzÛ √’≈ Á∆ ¿πÓ∆Á- Ì≈Â∆ ÓÂÁ≈Â≈ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ≈‹È∆«Â’
√«ÊÂ≈ ¡Â∂ ’∂∫Á «Úæ⁄ «ÁzÛ Ù≈√È ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ AIGG ¬∆. ÂØ∫ Ï≈¡Á Âæ’ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ ’ª◊√
˘ √ÓÊÈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛Õ
(E) ÁÒª Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈, ÍÃØ◊≈Ó ¡Â∂ È∆Â∆- Ì≈Â∆ ÓÂÁ≈Â≈, ‹Á «’ Ï‘π ÚË∂∂ È‘ƒ Í ’πfi ‘æÁ Âæ’ ÁÒª
Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈, ÍÃØ◊≈Ó ¡Â∂ È∆Â∆ È≈Ò Ú∆ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ÓÂÁ≈Â≈ «ÈÙ∂Á≈ÂÓ’ «Ú⁄≈Ë≈≈ ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Ó
Á∂ √Ê≈È ”Â∂ √’≈≈ÂÓ’ «Ú⁄≈Ë≈≈ ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Ó ˘ Í√øÁ ’Á∂ ‘ÈÕ
(F) ÷∂ÂÚ≈Á Á∆ ÍëÚÂ∆- Ì≈ Á∂ ’πfi ÷∂Âª «Úæ⁄ ÷∂ÂÚ≈Á Á∆ ÍëÚÂ∆ Ú∆ ÍÃÏÒ ˛Õ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ,
Â≈«ÓÒÈ≈‚» «Úæ⁄ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. ¡Â∂ ¡øÈ≈. ‚∆. ¡ÀµÈ. ’∂. Á∆ √ÎÒÂ≈ «¬√ ÷∂ÂÚ≈Á∆ ÍëÚÂ∆ Á∆ ‘∆ ‹≈‰’≈∆
«ÁøÁ∆ ˛Õ
(G) Ì≈Ù≈¬∆ √«ÊÂ∆- Ì≈Ù≈ Á≈ Âæ Ú∆ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ «‘≈ ˛Õ AIFF ¡Â∂ AIGA ¬∆. Á∆¡ª
⁄؉ª «Úæ⁄ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. È∂ «‘øÁ∆ «ÚØË Á∂ È≈Ó ”Â∂ √ÓÊÈ ’∆Â≈Õ
(H) ÔπæË «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈-¡√ÎÒÂ≈- ÔπæË «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈-¡√ÎÒÂ≈ Ú∆ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∆ ˛Õ
(I) √≈ÓøÂÙ≈‘∆ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÍÃÌ≈Ú- ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ”Â∂ √≈ÓøÂÙ≈‘∆ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÍÃÌ≈Ú Ú∆ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ Í
«¬‘ ÍÃÌ≈Ú Â’∆ÏÈ ÿæ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
(A@) ¡≈«Ê’ √≈ËÈ- ¡≈«Ê’ √≈ËÈ Ú∆ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘È Í AIGG ¬∆. Á∆¡ª ⁄؉ª È∂
√ÍæÙ‡ ’ «ÁæÂ≈ ˛ «’ ¡≈«Ê’ √≈ËÈ ⁄؉ª ˘ «È‰≈«¬’ »Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ú ȑƒ ’ Í≈™Á∂Õ
¡øÁØÒÈ Á∆ ≈‹È∆Â∆ ¡≈«Á ’πfi ‘Ø Âæ Ú∆ ÓÂÁ≈È «ÚÚ‘≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ ⁄؉ ÍÃ⁄≈ Á≈ ÍÃÌ≈Ú
≈‹È∆«Â’ ÁÒª ¡Â∂ ¿πÓ∆ÁÚ≈ª ÂØ∫ ÍÃÂ∆ÏøÁ ÓÂÁ≈Â≈Úª ”Â∂ ‘∆ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ÓÂÁ≈Â≈ ¡≈͉∂ Ó ¡«Ë’≈ Á∂ ÍÃÔØ◊
«Úæ⁄ «¬√ ◊æÒ ÂØ∫ Ú∆ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ≈ ˛ «’ «‹æ‰ Ú≈Ò≈ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ’Ω‰ ˛, ¿π‘ ‘≈Á∂ ‘ج∂ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ˘ ¡≈͉≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 215