Page 274 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñG: ËÓ

Íë’Â∆Ú≈Á (Naturalism) È؇
ÓÀ’√Ó»Ò Á≈ Íë’Â∆Ú≈Á, «‹¿»∫Á∆ √æÂ≈Ú≈Á Á≈ ‘∆ «¬’ »Í ˛Õ ÓÀ’√Ó»Ò ‹ÓÈ «ÚÁÚ≈È √È ‹Ø √ø√«¥«Â’
¡Â∂ ‘Ø Ì≈Ù≈Úª Á∂ ‹ÈÓÁ≈Â≈ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ˘ Íë’«Â’ Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ÿ‡È≈Úª Á∆ Í»‹≈
«Úæ⁄ Òæ«Ì¡≈Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª È∂ Ì≈Â∆ ¡Â∂ Ô»Í∆ Íπ≈‰∆¡ª ’Ê≈Úª Á≈ √‘≈≈ «Ò¡≈Õ «¬È∑ª Íπ≈‰∆¡ª ’Ê≈Úª
«Úæ⁄ √Ω Óø‚Ò ¡Â∂ Â≈≈ Óø‚Ò È≈Ò √Ïø«Ë ¡È∂’ª ’Ê≈Úª ‘È ‹Ø ¡≈’≈Ù∆ «Í≥‚ ˘ √‹∆Ú Á∂ »Í «Úæ⁄ ⁄«æÂ
’Á∆¡ª ‘ÈÕ Ú∂Áª «Úæ⁄ Ú∆ √»‹, ⁄øÁÓ≈ ¡Â∂ Â≈«¡ª È≈Ò √Ïø«Ë ◊≈Ê≈Úª ‘È, «‹È∑ª ˘ ÍÛ∑È ”Â∂ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈
˛ «’ «‹Ú∂∫ ¿π‘ «‹¿»∫Á∂ ÍÃ≈‰∆¡ª Á∆¡ª ’Ê≈Úª ‘Ø‰Õ ¡≈«ÁÓ ÓÈπæ÷ Íë’Â∆ ¡Â∂ ¡≈’≈Ù∆ «Í≥‚ª ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘ج∂
¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∂ ÍÃÂ∆ ‚ ¡Â∂ ÍÃ∂Ó Ú∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ÓÀ’√Ó»Ò Á∂ «¬√ «√˪ ˘ «ÓÙ« ¡Â∂ ‘Ø Ê≈Úª
”Â∂ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª Íπ≈ÂÂÚ ÷πÁ≈¬∆¡ª ÂØ∫ Ú∆ ˜Ø «Ó«Ò¡≈Õ «ÓÙ« «Úæ⁄ “≈” ¡Â∂ √»‹ ˘ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ Á∂ÚÂ≈
Óø«È¡≈ «◊¡≈Õ Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ √»‹, ⁄øÁÓ≈, ‘Ú≈, ¡æ◊, Óƒ‘ ¡≈«Á Íë’«Â’ Ú√»¡ª Á∆ Í»‹≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆
‘∆ ˛Õ Íë’«Â’ Ù’Â∆¡ª È≈Ò ¡≈«ÁÓ ÓÈπæ÷ Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ‚, ÍÃ∂Ó, ˛≈È∆ ¡Â∂ ¡≈Âø’ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘ØÚ∂◊∆,
‹Á ¿π√ È∂ Á∂«÷¡≈ «’ Óƒ‘ Á∆ ÚË∂∂ Ó≈Â≈ ¡Â∂ ’Ó∆ ¿π√ Á∂ Ò«‘≈™Á∂ ÷∂ª ˘ ÈÙ‡ ’ «ÁøÁ∆ ˛, √ÓπøÁ∆
»Î≈È ¿π√ Á∆ «’ÙÂ∆ ˘ ‚πÏØ «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‘È∑∂∆ ¿π√ Á∆ fiΩ∫ÍÛ∆ ˘ ¿π‚≈ ’∂ ÒÀ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π√ È∂ √Ø«⁄¡≈ ‘ØÚ∂◊≈
«’ «¬È∑ª Íë’«Â’ Ú√»¡ª «Úæ⁄ ˜» ‘∆ ’ج∆ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ Ú√» «‘øÁ∆ ˛ ‹Ø ¿πÈ∑ª ˘ ⁄Ò≈¿π‰, ’ø‡ØÒ ¡Â∂
«ÈÁ∂ÙÈ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ È∂ «¬È∑ª Íë’«Â’ Ú√»¡ª ˘ ‹≈ÈÁ≈ √Ó«fi¡≈Õ Íë’«Â’ Ú√»¡ª ˘ ‹≈ÈÁ≈
√Ófi‰≈ ¡«‹‘∂ ⁄ø◊∂ «ÁÓ≈◊ Á∆ Á∂‰ ˛ ‹Ø √‹∆Ú ¡Â∂ «È‹∆Ú «Úæ⁄ Î’ È‘ƒ ’ √«’¡≈Õ «ÁÓ≈◊ Á∆ «¬‘
◊ÒÂ∆ Âπ‡∆Í»È Ì≈Ù≈ ’≈È ÍÀÁ≈ ‘ج∆, «‹Ú∂∫ ¡’√ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ √»‹ ⁄Û∑È ¡Â∂ √»‹ «¤Í «‘≈ ˛,
Óƒ‘ ÍÀ «‘≈ ˛, Áæ÷ ÎÒ ¡Â∂ ÎπæÒ ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘È, ‘È∑∂∆ ¡≈ ‘∆ ˛Õ Ì≈Ù≈ Á∆¡ª Âπ‡∆¡ª ÂØ∫ «¬‘ «ÚÙÚ≈√
ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ «’ ÓøÈØ √»‹, Óƒ‘, ‘È∑∂∆ ¡Â∂ Áæ÷ª «Úæ⁄ ’ج∆ Ù’Â∆ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂Õ Íë’Â∆ Á∆ ¡√∆Ó «ÚÙ≈ÒÂ≈
¡Â∂ Ù’Â∆ Á∂ √ÈÓπæ÷ ‹Á ÓÈæπ÷ ÈÂÓ√Â’ ‘πøÁ≈ ˛ ª ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÓÀ’√Ó»Ò Á≈ «√˪ «¬’ ÒøÓ∂
√Ó∂∫ Âæ’ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ «‘≈Õ Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Íë’«Â’ ÍÁ≈ʪ ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª Á∆ Í»‹≈ Òæ◊Ì◊ √≈∂ Á∂Ùª «Úæ⁄
Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛ Í «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ Òæ̉ ”Â∂ ¡È∂’ª ÓπÙ«’Òª ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆
ÓÀ’√Ó»Ò Á∂ Íë’Â∆Ú≈Á Á∆ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ˛Õ
¡≈ÒØ⁄È≈ (Criticism)
A. ¡À∫‚«¿»ÒÀ◊ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ Âπ‡∆Í»È Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «¬’ √ø’π«⁄ «Ú¡≈«÷¡≈ ˛Õ
’∂ÚÒ Íë’Â∆ Í»‹≈ È≈Ò ‘∆ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÁ∆ Áæ√‰≈ √‘∆ È‘ƒÕ
B. ÁØÙÍ»È Ì≈Ù≈ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈Ò Íë’«Â’ ÍÁ≈ʪ ˘ √‹∆Ú √Ófi‰ Á∆ ◊æÒ ˘ «√æË ’È Ò¬∆ ’ج∆
ÍÃÓ≈‰ È‘ƒ ˛Õ
C. ËÓ «¬’ √Ó≈«‹’ √ø√Ê≈ ˛, ÓÀ’√Ó»Ò È∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «Úæ⁄ «’Â∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ ’≈’ª ˘ Ó‘æÂÚ
È‘ƒ «ÁæÂ≈Õ «¬√ «√˪ «Úæ⁄ ¡øÁ≈˜≈ ¡Â∂ ’ÒÍÈ≈ ”Â∂ ‘∆ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ

ËÓ Á≈ √Ó≈«‹’ «√˪ (Social Theory of Religion)
Áπ«÷Ó È∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ È≈Ò √Ïø«Ë Úæ÷-Úæ÷ «√˪ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ «’ ËÓ «¬’
√Ó≈«‹’ ÂæÊ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ’≈’ª Á≈ Ú∆ ‘æÊ «‘≈ ˛Õ ‘π‰ Âæ’ Á∂ √≈∂ «√˪ª «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ ’≈’ª Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ Áπ«÷Ó È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ “Elementary forms of Religious Life”
«Úæ⁄ ËÓ Á∆ Íë’Â∆, ¿πÂÍÂ∆, ÍÃÌ≈Ú ¡≈«Á Á∆ «Ú√Ê≈Í»Ú’ «ÚÚ∂⁄È≈ ’∆Â∆ ˛Õ Âπ√ƒ √Ó≈‹ ˘ ‘∆ Á∂ÚÂ≈
Óø«È¡≈ ¡Â∂ «’‘≈ ˛ «’ ËÓ √Ó»«‘’ ⁄∂ÂÈ≈ (Collective Consciousness) Á≈ ÍÃÂ∆’ ˛Õ ËÓ «¬’ ¡√Ò∆
¡Ë≈ ª ÷πÁ √Ó≈‹ ˛, «¬√ Ò¬∆ ‘∆ Âπ√ƒ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ú◊ Á≈ √≈Ó≈‹ «¬’ Ó«‘Ó≈ ÌÍ» √Ó≈‹ ˛”” (The
Kingdom of Heaven is a Glorified Society)Õ Áπ«÷Ó Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆ Á≈ «Ú¡’Â∆ÂÚ ‹∆ÚÈ
¡≈ÓØÁ-ÍÃÓØÁÍ»È ¡Â∂ ¡≈’Ù’ È‘ƒ √∆ Í ‹ÁØ∫ ¿π‘ √Ó»«‘’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ≈ ˛ ª ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √ÒÂ≈
¡≈ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù √πæ÷ Á≈ ¡ÈπÌÚ ‘؉ Òæ◊Á≈ ˛Õ Áπ«÷Ó “«ÚÙÚ≈√ª” (Beliefs) ¡Â∂ “¡ÈπÙ·≈Ȫ” (Rituals)
˘ ËÓ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’Á∂ ‘ÈÕ «ÚÙÚ≈√ Á∂ Ú∆ ÁØ ÍÃ’≈ ‘È-Í«ÚæÂ «ÚÙÚ≈√ (Sacred Belief) ¡Â∂ Í«ÚæÂ
«ÚÙÚ≈√ (Profane Belief)Õ Í«ÚæÂ Á≈ √ÏøË ËÓ È≈Ò ˛, ‹Á «’ ¡Í«ÚæÂ Á≈ √ÏøË ‹≈Á» È≈Ò ˛ Í «¬√

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 267