Page 397 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ÍæË∆’È Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍæË∆’È «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂
ÂΩ ”Â∂ ‹≈Â∆ √ø√Â‰ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ‹≈Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ ¿πµ⁄∆ ¡Â∂ È∆Úƒ ˛Õ ÏÃ≈‘Ó‰, ’ÙæÂ∆¡ª ÂØ∫ ¿πµ⁄∂ ‘È
¡Â∂ ÚÀÙ ’ÙæÂ∆¡ª ÂØ∫ ‘∂·ªÕ ‹∂’ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ‹≈Â∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÏÁÒ ’∂ ¿πµ⁄ ‹ª È∆Úƒ ÍÃ√«ÊÂ∆ ◊둉
’ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª «¬‘ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¡÷Ú≈¬∂◊∆Õ ‹Á «¬’ «Ú¡’Â∆ ’Ò’ ÂØ∫ ¡Î√ ω ‹ªÁ≈ ˛ ª
¿π√ ˘ «¬√ Í«ÚÂÈ ˘ ¡√ƒ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ’‘ª◊∂, «’™«’ «¬√ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÏÁÒ ◊¬∆ ˛Õ
√Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¿πµ⁄∆ ¡Â∂ È∆Úƒ «’√∂ Ú∆ «ÁÙ≈ «Úæ⁄ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ ‹Á «’√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘
Á∆ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ‘πøÁ≈ ˛ ª ¿π√ ˘ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ

√Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ’øÓ (Types of Social Mobility)
√Ø∂«’È È∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÁØ ÍÃÓπæ÷ ’øÓª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛- (A) Ï≈Ï ÍæË ‹ª Ï≈Ï √Ó≈«‹’
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ (Horizontal Social Mobility), (B) ¿πÁ◊ ‹ª À«÷’ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ (Vertical Social
Mobility)Õ ¡√ƒ «¬æÊ∂ ÁØÚª Â∑ª Á∆¡ª √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ Úȉ ’ª◊∂Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍÃÙÈ (Multiple Choice Questions):
D. ‹≈Â∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ............... ‘πøÁ∆ ˛Õ
(’) ’Ó ‹≈ (÷) ‹ÈÓ‹≈Â
(◊) Ú◊ ‹≈ (ÿ) «ÂøÈØ∫
E. Ú◊ √øÿÙ Á∂ «√˪ Á∂ ÍÃÂ∆Í≈Á’ª «Úæ⁄ ..................... ¡◊É∆¬∂ ‘ÈÕ
(’) ’≈Ò Ó≈’√ (÷) ¡√»
(◊) ÍÒ∂‡Ø (ÿ) Ï؇ØÓØ
F. ÍæË∆’È «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «¬√ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ‘Ó∂Ùª ............... Ó«‘√»√ ‘πøÁ∆ ˛Õ
(’) √πæ«÷¡≈ (÷) ¡√πæ«÷¡≈
(◊) ÙªÂ∆ (ÿ) Ù’Â∆
G. √Ó≈«‹’ ¡‘πÁ∂ «Úæ⁄ ’ج∆ Ú∆ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ .................. ˛Õ
(’) ÍæË∆’È (÷) «ÚÌ∂Á∆’È
(◊) ◊Â∆Ù∆Ò (ÿ) ⁄È≈

AA.AB Ï≈Ï ÍæË ‹ª Ï≈Ï √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ (Horizontal Social Mobility)

Ï≈Ï ÍæË ‹ª Ï≈Ï √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ ¿π√∂ ÍæË Á∂ «¬’ √Ó»‘ ÂØ∫ Á»√∂ √Ó»‘ «Úæ⁄
◊ÓÈ ’Á≈ ˛, ¿π√ ˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’Á∂ ‘ج∂ ◊ØÒ‚ ¡Â∂ ’≈Ú (Gould and Kolb) «Ò÷Á∂ ‘È, ““«ÏȪ √Ó≈«‹’
Í÷ ‹ª ¡‘πÁ∂ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’∆Â∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ¡Â∂ Ì»«Ó’≈Úª Á∂ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ’≈ØÏ≈∆ ÷∂Â «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ
˘ Ï≈Ï ÍæË ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ””
«Î⁄ Á∂ ¡Èπ√≈, ““Ï≈Ï ÍæË √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬’ √Ó≈«‹’ ÍæË Á∂ «¬’ ‘∆ Â∑ª Á∂ √Ó≈«‹’
√Ó»‘ ‹ª √«ÊÂ∆ Á»√∂ «Úæ⁄ ¡æ◊∂ ‹ª «Íæ¤∂ ◊ÓÈ ’È≈ ˛Õ””
χª‚ Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈«‹’ ÍæË ˘ «ÏȪ ÂÏÁ∆Ò ’∆Â∂ «¬’ √Ó≈«‹’ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ Á»√∂ «Úæ⁄ ◊ÓÈ ’È Ï≈Ï
ÍæË √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÓØØ«’È Á∂ ¡Èπ√≈, ““Ï≈Ï ÍæË √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó≈«‹’ Ú√» Á≈ «¬’ ‘∆
ÍæË «Úæ⁄ √«Ê «¬’ √Ó»‘ ÂØ∫ Á»√∂ √Ó»‘ «Úæ⁄ ÏÁÒ‰≈ ˛Õ””

¿πÍØ’Â ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ï≈Ï ÍæË √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ Ï≈Ï √Ó≈«‹’
ÍæË Á∂ √Ó»‘ª ‹ª ¡‘π«Á¡ª «Úæ⁄ ◊ÓÈ ’Á≈ ˛Õ

390 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY