Page 394 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAA: √Ó≈«‹’ ÍæË ¡Â∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈

B. √Ó≈«‹’ √ßÿÙª ÂØ∫ æ«÷¡≈- √Ó≈«‹’ ÍæË∆’È «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ó±‘ª «Úæ⁄ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ ’ßÓª È؇
Á∆ Úß‚ ’ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ È≈Ò ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ÍÃ√Í √ßÿÙ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª
«Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆ ÔØ◊Â≈ Á∂ ¡Èπ±Í ¡‘π«Á¡ª, ’ßÓª, √π«ÚË≈Úª ¡Â∂ «¬È≈Óª Á∆ Úß‚ Á∂ ’≈È Ú∆ √ßÿÙ
Á∆ √«ÊÂ∆ ÂØ∫ Ï«⁄¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍæË∆’È «¬√ ◊æÒ Á≈ «ÚÙÚ≈√ «ÁÚ≈™Á≈ ˛ «’ Ó‘æÂÚͱÈ ÍÁ
ÔØ◊ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √Ω∫Í∂ ‹≈‰◊∂Õ
C. √Ó≈«‹’ ¬∂’∆’È- √Ó≈«‹’ ÍæË «Úæ⁄ ’ßÓª Á∆ Úß‚ ’ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ‘’∂ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó±‘
¡≈͉∂ ’ßÓª Á≈ «ÈÚ≈‘ ’’∂ √Ó≈«‹’ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ √ß◊·È ˘ ω≈¬∂ æ÷‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁßÁ≈ ˛Õ
«¬√ È≈Ò ¿π‘ √ßÿÙ Á∆ √«ÊÂ∆ ÂØ∫ Ï⁄∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ
D. √Ó≈«‹’ Íz◊Â∆- √Ó≈«‹’ ÍæË «Úæ⁄ ¿πµ⁄∂ ¡Â∂ È∆Ú∂∫ ¡‘π«Á¡ª Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ «Ú¡’Â∆ ¿πµ⁄∂
¡‘π«Á¡ª ˘ Íz≈Í ’È Á∂ Ò¬∆ ¡≈Í√ È≈Ò ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ ’Á∂ ‘È, √÷ «Ó‘È ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò
√Ó≈‹ «Úæ⁄ «ÈÓ≈‰ Á≈ ’ßÓ ‘πßÁ≈ ˛, ÈÚ∂∫ ⁄ÓÂ’≈ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ √Ó≈‹ Íz◊Â∆ ’Á≈ ˛Õ
E. √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ «ÈË≈‰- «¬’ ÍæË ¡Â∂ Ú◊ Á∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ ÍÃ√Í ◊«‘∂ √ÏßË Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È
«’™«’ ¿πÈ∑ª Á∂ ÓÂÒÏ ¡Â∂ π⁄∆¡ª Ï≈Ï ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ Ò¬∆, ͱߋ∆ÍÂ∆¡ª «Úæ⁄ ÍÃ√Í
◊«‘∂ √ÏßË ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ◊æÒ Ó˜Á±ª «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È ¿πÈ∑ª Á∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆
Ï≈ÏÂ≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª È≈Ò «¬’ ‘∆ ‹≈Â∆ Á∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ Ú∆ ‘Ø ‹≈Â∆¡ª Á∂ ÒØ’ª Óπ’≈ÏÒ∂ ◊«‘∂ √ÏßË
Í≈¬∂ ‹≈Á∂ ‘È «’™«’ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ «ÙÂ∂-È≈Â∂ ¡≈͉∆ ‘∆ ‹≈Â∆ «Úæ⁄ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ √ß’‡ «Úæ⁄
‹≈Â∆ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘∆ √‘≈«¬’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
F. «Ó‘ÈÂ-Úß‚- ÍæË∆’È «Úæ⁄ √Ó≈‹ Á∂ ’ßÓª Á≈ Úæ÷-Úæ÷ ÒØ’ª «Úæ⁄ Úß‚ ’ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «Ó‘ÈÂ-
Úß‚ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’È Á∂ ’≈È ’≈‹’πÙÒÂ≈ ÚæËÁ∆ ˛, Úæ÷-Úæ÷ ’ßÓ ’È Ú≈«Ò¡ª «Úæ⁄ Í≈√«ÍÃ’
«ÈÌÂ≈ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ ÚæËÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ √Ó≈«‹’ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ √ß◊·È ˘ «ÁzÛ Ï‰≈™Á≈ ˛Õ ÍæË∆’È
«Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ ÂÀ¡ ‘πßÁ≈ ˛ «’ «¬’ «¬’≈¬∆ Á≈ ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á∂ È≈Ò «’‘Ø «‹‘≈ √ÏßË ‘ØÚ∂◊≈Õ
G. √Ó≈«‹’ Ó≈ÈÁß‚ª Á≈ Í≈Ò‰ ’È Á∆ Íz∂‰≈- √Ó≈«‹’ ÍæË «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ˘ ω≈¬∂
æ÷‰ Á∂ Ò¬∆ ‹≈◊±’ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡‘πÁ∂ È≈Ò √Ïø«Ë √Ó≈«‹’ Ó≈ÈÁß‚ª (Socail Norms) Á≈ Í≈Ò‰
’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ È≈ ’È ”Â∂ ¿π√ Á∆ Íz«ÂÙ·≈ «‚æ◊‰ Á≈ ‚ «‘ßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ÍæË «Úæ⁄ √ÚÂ: ‘∆
¡⁄∂ÂÈ ±Í «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ó≈ÈÁß‚ª Á≈ Í≈Ò‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
H. ˜±ª ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ ¡Â∂ √ßÿÙ ÂØ∫ æ«÷¡≈- ÍæË «Úæ⁄ √Ó±‘ Á∂ ’ßÓª, ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ ’≈ØÏ≈, ¡≈«Á Á∆
Úß‚ ‘؉ Á∂ ’≈È ‘∂’ √Ó±‘ ¡≈͉≈ «ÈË≈« ’ßÓ ’Á≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò ˜±∆ ÍzÂ∆√ÍzÁ≈ ¡Â∂ √ßÿÙ
ÂØ∫ Ï«⁄¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

AA.A@ √Ó≈«‹’ ÍæË Á∂ ’ßÓ (Dysfunctions of Social Stratification)

√Ó≈«‹’ ÍæË È≈Ò «¬æÊ∂ ’¬∆ Ò≈Ì ‘È ¡Â∂ «¬æÊ∂ «¬‘ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ ’¬∆ Ó‘æÂÚͱÈ ’ßÓ ’Á≈
˛, ¿π‘∆ ¿π√ Á∂ ’¬∆ ÁØÙ ‹ª ’ßÓ Ú∆ ‘È ‹Ø Úæ÷ ‘È :

A. ¡√ÎÒÂ≈- ÍæË «Úæ⁄ ¡’√ «Ú¡’Â∆ «ÈÙ«⁄ ¡‘πÁ∂ Íz≈Í ’’∂ «Ò¡≈¿π‰ Á∂ Ï≈¡Á ¡√ÎÒ ‘Ø
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∆ ¡√ÎÒÂ≈ «˜¡≈Á≈Â ¿πÈ∑ª ÒØ’ª «Úæ⁄ Á∂÷∆ ‹≈ √’Á∆ ˛ ‹Ø ¿πµ⁄ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ Í‘πß⁄
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
B. Ú◊ ⁄∂ÂÈ≈ ¡Â∂ Íæ÷Í≈Â- ÍæË∆’È «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Ú◊ª «Úæ⁄ Ú◊
⁄∂ÂÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ò◊Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ¡≈͉∂ Ú◊ Á∂ ÍzÂ∆ Íæ÷Í≈ ¡Â∂ ‘Ø Ú◊ Á∂ «‘æª Á∆ ¿πÓ∆Á
’È Òæ◊Á∂ ‘ÈÕ
C. √ßÿÙ ˘ ‹ÈÓ- ÍæË∆’È Á∂ ’≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ ÍÀÁ≈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Ú◊ª «Úæ⁄ ’πfi
˘ ÿæ‡ ¡Â∂ ’πfi ˘ «˜¡≈Á≈ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ √π«ÚË≈Úª Íz≈Í ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿π⁄ Ú◊ È∆Ú∂∫ Ú◊ ”Â∂ ÏØfi
‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ ÙØÙ‰ ’Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄ √ßÿÙ ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
¬∂’Â≈ ÷Â∂ «Úæ⁄ ÍÀ ‹ªÁ∆ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª Á∂ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Á±∆ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 387