Page 464 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ

’ ÒÀ‰≈ ˛, «¬’ √Ó»‘ ‹ª Ú◊ ÂØ∫ Á»√∂ √Ó»‘ Ú◊ «Úæ⁄ ‹≈‰≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ ÈÚƒ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ’≈È È؇
¡≈¿π‰-‹≈‰ ¡Â∂ √ø⁄≈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ ÏÛ∆ Â∂˜∆ È≈Ò «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ÒØ’ Úæ÷-Úæ÷ √Ê≈Ȫ, √Ó»‘ª, Ú◊ª,
’≈ØÏ≈ª ¡≈«Á Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‹≈ȉ Òæ◊∂ ‘ÈÕ ¿π‘ Úæ÷-Úæ÷ ÒØ’ª ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ √ø√«¥Â∆¡ª ÂØ∫ ‹≈‰» ‘؉ Òæ◊∂
‘ÈÕ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¡≈͉∂ √Ó»‘ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ ˘ ‘∆ √ÚØÂÓ Óøȉ Á∆ ÍëÚÂ∆ ÿæ‡ ‘ج∆ ˛Õ ‘π‰ ¡≈͉∆ ÔØ◊Â≈
¡Â∂ √≈ËȪ ˘ ÚË≈ ’∂ ¡≈͉∆ Ú◊∆ √«ÊÂ∆ ˘ ÏÁÒ‰ Á∂ ÓΩ’∂ Ú∆ ÒØ’ª ˘ «ÓÒ∂ ‘ÈÕ √ÍæÙ‡ ˛ «’ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’
È∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ
(E) √Ó≈«‹’ √Ïø˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √Ó≈«‹’ √Ïø˪ Á≈ »Í ’≈Î∆ ’πfi ÏÁÒ «◊¡≈
˛Õ ‘π‰ Í«Ú≈«’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ √Ïø˪ Á∆ «ÁÃÙ‡∆ È≈Ò Ï‘π ͫÚÂÈ ¡≈¬∂ ‘È ¡Â∂ √Ïø˪ «Úæ⁄
ÓπÙ«’Òª ÚË∆¡ª ‘ÈÕ Í«‘Òª «Ú¡’Â∆ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á∂ «Ú¡√’ª, ’πfi «ÙÂ∂Á≈ª ¡Â∂ Í∂∫‚»
√ÓπÁ≈«¬ Á∂ ’πfi ‘Ø ÒØ’ª È≈Ò ‘∆ √Ïø«Ë √∆ Í ‘π‰ «Ú¡’Â∆ Á∂ √Ïø˪ Á≈ ’≈Î∆ «Ú√Ê≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ‘π‰ ¿π√
˘ «√æ«÷¡≈ Ò¬∆ √’»Ò ”Â∂, ؘ∆-؇∆ Ò¬∆ «’√∂ ’≈÷≈È∂, ÁÎÂ ‹ª ÚÍ≈’ √ø√Ê≈ ”Â∂ «ÈÌ «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
¡≈͉∂ ÓÈØø‹È Ò¬∆ Ú∆ ¿π‘ «’√∂ ’ÒæÏ, √π√≈«¬‡∆ ‹ª Óø‚Ò Á≈ ÓÀ∫Ï ωÁ≈ ˛Õ ¡æ‹ Á∂ «ÚÙ∂Ù∆’È Á∂ «¬√ Ôπæ◊
«Úæ⁄ √≈∆¡ª √«ÓÂ∆¡ª ‹ª «Ú’Ò«Í’ √Ó»‘ª Á∆ √ø«÷¡≈ ’≈Î∆ ÚæË ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆¡ª ˜»ª
Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’πfi Á≈ ÓÀ∫Ï ω ‹ªÁ≈ ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¿π√ Á∂ √Ïø˪ Á≈ ÷∂Â «Ú√«Âz ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ ◊«‘∂, ¡≈‘ÓØ-√≈‘Ó‰∂ Á∂ ¡‰¿π⁄≈«’ √Ïø˪ Á∆ ʪ ’øÓ≈ÂÓ’, ¡ÍÃÂæ÷ ¡Â∂ ¿πÍ⁄≈«’ √ÏøË
ÚË∂∂ ωÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
(F) Í∂∫‚» ÷∂Âª «Úæ⁄ Ù«‘∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ ÎÀÒ≈¡- «˜¡≈Á≈Â ÓÈπæ÷ ÁØ Â∑ª Á∂ √ÓπÁ≈«¬¡ª «Úæ⁄ «Ú’≈√ ’Á≈
˛ ‹ª ª Ù«‘∆ √ÓπÁ≈«¬¡ª «Úæ⁄ ‹ª Í∂∫‚» √ÓπÁ≈«¬¡ª «Úæ⁄Õ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ‘∆ Â∑ª Á∂ √ÓπÁ≈«¬ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ ÁØ
Úæ÷-Úæ÷ »Í Í∂Ù ’Á∂ ‘ÈÕ ¡æ‹ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ’≈È Ù«‘∆ ÷∂Âª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆ Íë’«¡≈ Â∂˜
˛Õ «¬√ Á≈ ÍÃÌ≈Ú Í∂∫‚» ÷∂Âª ¡Â∂ ‹∆ÚÈ ”Â∂ Ú∆ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ Ï‘π √≈∂ Ó˜Á» ’øÓ ’È «Í≥‚ª ÂØ∫
Ù«‘ª ÚæÒ ¡≈™Á∂ ‘È, «¬æÊ∂ ÈÚ∂∫ Ú≈Â≈ÚÈ ÂØ∫ ¡Èπ’»Ò ’È Á∂ ÔÂÈ √»Í ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚÙÚ≈√ª, ÓπæÒª, ¡≈Áª
¡Â∂ ¡≈⁄‰ª «Úæ⁄ ’≈Î∆ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á≈ ˛Õ ¿π‘ «¬È∑ª ÈÚ∆ÈÂ≈Úª ˘ Í∂∫‚» ÷∂Âª «Úæ⁄ Í‘πø⁄≈™Á∂ ‘ÈÕ
¡≈Ú≈‹≈¬∆ ¡Â∂ √ø⁄≈ Ú∆ ¿πÈ∑ª ÌΩ«Â’ ¿πÍ’Ȫ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Òæ◊∂ ‘È ‹Ø ‹∆ÚÈ Á∆¡ª √πæ÷-√π«ÚË≈Úª ˘
ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁøÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ «Ï‹Ò∆, Íæ÷≈, ‘∆‡, ∂«‚˙, ‡ª«‹√‡, ‡∂Í ’≈‡, ‡ÀÒ∆«Ú˜È ¡≈«Á
Á≈Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Í∂∫‚» ¡Â∂ Ù«‘∆ ‹∆ÚÈ Á≈ Î’ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ

ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ Í«ÚÂÈ Á∂ ¡ÍÃÂæ÷ ÍÃÌ≈Ú «¬√ Â∑ª ‘È:
(A) ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ Á≈ Úæˉ≈- ÈÚ∂∫ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ È∂ «Ó‘ÈÂ-Úø‚ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’È ÚæËÁ≈ ˛, ¿πµøÊ∂ È≈Ò ‘∆ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈
«Úæ⁄ Ú∆ Ó‘æÂÚÍ»È Ú≈Ë≈ ’∆Â≈ ˛Õ ¡æ‹ Á∂ ¿πÁÔØ◊∆’È Á∂ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ Á≈ √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ú«Ë¡≈
˛Õ ¡æ‹ «√æ«÷¡≈, ÈΩ’∆¡ª ¡Â∂ ÚÍ≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬’ ¿πÁÔØ◊ÍÂ∆ ¡Â∂
Á»√∂ ¿πÁÔØ◊ÍÂ∆ «Úæ⁄ ¡æ‹ ◊Ò≈ ’æ‡ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ (Cut–Throat Competition) ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ Á∂ Úˉ È≈Ò «‹æÊ∂
¡È∂’ª Ò≈Ì ‘È, ¿πµÊ∂ «¬√ Á∂ ’πfi Ó≈Û∂ ÈÂ∆‹∂ Ú∆ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ’¬∆ Ú≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ˜» ÂØ∫ ÚË∂∂
‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, ÚÍ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ÍÀ∫Á∆ ˛ ¡Â∂ ÒØ’ ¡≈«Ê’ ¡Í≈Ë Âæ’ ’È Òæ◊Á∂ ‘ÈÕ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈
È∂ ¡≈«Ê’ √Ïø˪ Á∂ È≈Ò-È≈Ò √Ó≈«‹’ √Ïø˪ Á∂ ÷∂Â ˘ ¡øÂ≈Ù‡∆ ω≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈
È∂ √Ó»«‘’ Ó‘æÂÚ ˘ ÿæ‡ ’È ¡Â∂ «Ú¡’Â∆Ú≈Á ˘ ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ
(B) Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª Á≈ ¡≈øÌ- ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ È∂ ÈÚ∂∫ ¡≈«Ê’ Ú◊ª Á∂ «ÈÓ≈‰ È≈Ò √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ˘ ÏÁÒ‰
«Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈¬∆ ˛Õ ÈÚ∂∫ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ È∂ ’πfi √≈ËÈ √øÍÈ ÒØ’ª ˘ Úæ‚∂-Úæ‚∂ ’≈÷≈«È¡ª Á≈
Ó≈«Ò’ ω≈ ’∂ ÚË∂∂ ËÈ ’Ó≈¿π‰ ¡Â∂ Í»ø‹∆ÍÂ∆ Ï‰È Á∂ ÓΩ’∂ ÍÃÁ≈È ’∆Â∂ ‘ÈÕ Á»√∂ Í≈√∂ «¬√∂ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’
È∂ Òæ÷ª-’ØÛª ÒØ’ª ˘ «¬È∑ª ’≈÷≈«È¡ª «Úæ⁄ Ó˜Á»ª Á∂ »Í «Úæ⁄ ’øÓ ’È ˘ Ó‹Ï» ’∆Â≈ ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫
Í»ø‹∆ÍÂ∆ ¡Â∂ Ó˜Á» Ú◊ª Á≈ ’ «ÈÓ≈‰ ‘Ø«¬¡≈Õ È≈Ò ‘∆ «¬È∑ª ÁØÚª Á«Ó¡≈È «¬’ ‘Ø Ú◊ Á≈ ¡≈øÌ
‘Ø«¬¡≈ ˛, «‹√ ˘ ÓæËÓ Ú◊ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ Á∆ ¡≈ÓÁÈ Á∂ √Ø ӘÁ» Ú◊ ÂØ∫ ’πfi ÚË∂∂ ‘È ¡Â∂ ÚÍ≈,
’≈ØÏ≈, Í∂«Ù¡ª ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ÈΩ’∆¡ª «Úæ⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬√ Ú◊ Á∂ ÒØ’ª Á∆ √Ó≈«‹’ ÍëÂÙ·≈ Ó˜Á»
Ú◊ ÂØ∫ ’πfi ¿πµ⁄∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÈÚ∫ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ È∂ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ ÿæ‡ ’È ¡Â∂
Ú◊ª Á∂ Ó‘æÂÚ ˘ ÚË≈¿π‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 457