Page 470 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ

«ÚÚ‘≈ Á∂ √≈∂ ’øÓ ¡≈™Á∂-‹ªÁ∂ ‘È ‹Ø √ø⁄≈≈ÂÓ’ ¡øÂ: «’«¡≈ È≈Ò «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ÓÈπæ÷ È؇
ÏØÒ‰, ‘≈Ú-Ì≈Ú È≈Ò ¡Â∂ ¿πÁ≈‘‰ È≈Ò «¬È∑ª ˘ ÍÃ≈Í ’Á≈ ˛ È≈ «’ ÚøÙ≈Èπ¥Ó‰ È≈ÒÕ ¡≈͉∆¡ª ˜»ª Á∆
Í»Â∆ Ò¬∆ ÓÈπæ÷ È∂ «‹È∑ª ÌΩ«Â’ ¡Â∂ ◊À-ÌΩ«Â’ Ú√»¡ª Á≈ «ÈÓ≈‰ Â∂ «Ú’≈√ ’∆Â≈, ¿π‘ √Ì √ø√«¥Â∆ Á∂ ¡Ë∆È
¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄ √æ⁄ ¡Â∂ fi»· Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’Ø:
(State whether the following statements are True or False):
H. ÍÃ◊Â∆ Á≈ √ÏøË ’∂ÚÒ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ È≈Ò ˛Õ
I. ¥ªÂ∆ Á∂ ’≈È √Ó≈‹ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Íæ÷ª «Úæ⁄ ¡Ó»Ò-⁄»Ò Í«ÚÂÈ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
A@. ¥ªÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∆ ◊Â∆ ‘ΩÒ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
AA. ‘∂’ ÿ‡È≈ Á∂ «Íæ¤∂ ’ج∆ È≈ ’ج∆ ’≈È ˜» ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Ú∆ «’√∂ È≈ «’√∂ ’≈’ Á≈
‘∆ ÈÂ∆‹≈ ˛Õ

√ø√«¥«Â’ ’≈’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ (Cultural Factors and Social Change)
√ø√«¥Â∆ ‹ª √ø√«¥«Â’ ’≈’ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂȪ Á∂ Á«Ó¡≈È ◊«‘≈ √ÏøË Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆
«‹√ Á∂ ¡Ë∆È ËÓ, ÍÃÊ≈, √ø√Ê≈Úª, »Û∆¡ª, Ó»Ò, ¡≈ÁÙ, «ÚÙÚ≈√ ¡≈«Á ¡≈™Á∂ ‘È, ÒØ’ª Á«Ó¡≈È ‘؉
Ú≈Ò∆ ¡øÂ: «’«¡≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïø˪ ˘ ¡È∂’ª »Íª «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∆ ˛Õ √ø√«¥Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «¬‘
«ÈË≈« ‘πøÁ≈ ˛ «’ ’Ω‰ «’√ È≈Ò «’‘Ø «‹‘≈ √ÏøË √Ê≈«Í ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ √ÏøË Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «’‘Ø «‹‘≈
«ÚÚ‘≈ ’∂◊≈Õ Í«Ú≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÓÀ∫Ïª Á«Ó¡≈È «’√ Â∑ª Á∂ √ÏøË ‘؉◊∂ ¡Â∂ ¿π‘ «¬’-Á»√∂ È≈Ò «’‘Ø
«‹‘≈ «ÚÚ‘≈ ’È◊∂Õ «¬‘ √ø√«¥Â∆ È≈Ò ‘∆ ª «ÈÙ«⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆ Á∂ ¡Ë∆È ¡≈¿π‰ Ú≈Ò≈ ËÓ √Ó≈«‹’
Í«ÚÂÈ Á∆ «ÁÙ≈ «ÈÙ«⁄ ’Á≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆ Á≈ ÌΩ«Â’ Íæ÷ ¡≈Áª Á∂ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ¡Â∂ ◊À-ÌΩ«Â’
Íæ÷ «ÚÚ‘≈ Á∂ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁøÁ≈ ˛, ‹Á «’√∂ √Ó»‘ Á∂ ÒØ’ª Á∆¡ª ¡≈Áª ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ ÏÁÒÁ∂
‘È Âª √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆ ¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ ÷∂Â «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ «Ò¡≈ ’∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁøÁ∆ ˛Õ
(A) ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ ¡È∂’ª Í«ÚÂȪ Á∂ Ò¬∆ √ø√«¥Â∆ «˜øÓ∂Ú≈ ˛Õ Ì≈Â∆ √ø√«¥Â∆ «Úæ⁄
¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á ”Â∂ «ÚÙ∂Ù ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛, «‹√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Ï‘π √≈∂ ÒØ’ ¡≈«Ê’ ÍÃ◊Â∆ Á∂ ÍÃÂ∆’
’πfi ¿πÁ≈√∆È ‘∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ ™È∆ ¡≈«Ê’ ÍÃ◊Â∆ È‘ƒ ‘Ø √’∆, «‹øÈ∆ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ‘ج∆ ˛, «¬√ Á≈ «¬’ ÍÃÓπæ÷
’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿πµÊØ∫ Á∆ √ø√«¥Â∆ «Úæ⁄ ÌΩ«Â’ ¿πµÈÂ∆ ˘ ’≈Î∆ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓÀ’√Ú∂Ï È∂ ËÓ ‹Ø «’
√ø√«¥Â∆ Á≈ «¬’ ¡ø◊ ˛ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ Á«Ó¡≈È ◊«‘≈ √ÏøË Á√≈«¬¡≈ ˛Õ Âπ√ƒ Áæ«√¡≈ ˛ «’ «‹È∑ª
Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍÃ؇À√‡À∫‡ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆ ‘È, ¿πµÊ∂ Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø √«’¡≈, «‹Ú∂∫ ‘≈ÒÀ∫‚, «¬ø◊ÒÀ∫‚, ¡Ó∆’≈
¡≈«Á «Úæ⁄Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ÍÃ؇À√‡À∫‡ ËÓ Á∆ ¡≈⁄≈ √«‘øÈÂ≈ ‘∆ ’πfi «¬√ Â∑ª Á∆ ˛ «’ ¿π√ Á∂ ¡Èπ»Í
¡≈⁄‰ ‹ª «ÚÚ‘≈ ’È ”Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ «Ú’≈√ √Ê≈«Í ˛Õ «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ «¬‡Ò∆, √Í∂È ¡≈«Á Á∂Ùª «Úæ⁄
Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ «Ú’≈√ È≈ ‘؉ Á≈ ÍÃÓπæ÷ ’≈È ¿πµÊ∂ ’ÀÊΩ«Ò’ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª Á≈ ‘؉≈ ˛Õ «¬√ ËÓ Á∆ ¡≈⁄≈
√«‘øÈÂ≈ «Úæ⁄ ’πfi ¡«‹‘∆¡ª ◊æÒª ‘È ‹Ø Í»ø‹∆Ú≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ È‘ƒ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ ÍÂ≈
Òæ◊Á≈ ˛ «’ √ø√«¥«Â’ ’≈’ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ ˘ ’≈Î∆ ’πfi ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ
(B) √ø√«¥«Â’ ’≈’ª Á≈ √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∂ ≈‹È∆«Â’ √ø◊·È ”Â∂ Ú∆ ’≈Î∆ ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «’√ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍË≈ÂøÂ
‘ØÚ∂◊≈, «’√ «Úæ⁄ ’πÒ∆ÈÂøÂ ‘ØÚ∂◊≈, «’æÊ∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ‹ª √≈ÓÚ≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÓÒ∂◊≈, «¬‘ Ï‘πÂ
’πfi √Ó≈‹ «ÚÙ∂Ù Á∂ √ø√«¥«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ ”Â∂ «ÈÌ ’∂◊≈, «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ «’√∂ √Ó≈‹ Á≈ √ø√«¥«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ
ÏÁÒÁ≈ ˛, ¿π√ Á∂ È≈Ò ‘∆ È≈Ò ÒØ’ª Á∂ ÓπæÒª, «ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ Ú∆ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á≈ ˛ ‹Ø ≈‹È∆«Â’
√ø◊·È Á∂ √Ú»Í ˘ «ÈË≈« ’Á≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ «’√∂ Á∂Ù «Úæ⁄ «’√ Â∑ª Á∂ ’≈˘È ω≈¬∂ ‹≈‰◊∂, «’√ Â∑ª Á∆
√Ó≈‹ √πË≈ ÔØ‹È≈Úª ‘æÊ «Úæ⁄ Ò¬∆¡ª ‹≈‰◊∆¡ªÕ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ’Ó˜Ø Ú◊ª Ò¬∆ ’∆ ’πfi ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈, «¬‘
Ï‘π ’πfi √Ó≈«‹’ Ú≈Â≈ÚÈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛Õ √πÂøÂÂ≈ ÍÃ≈ÍÂ∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ì≈Â∆¡ª Á∂ ÓπæÒª ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 463