Page 489 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ AD.A «¬«Â‘≈«√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á: ÍÃ√ø«◊’Â≈ ¡Â∂ ¡ÍÃ√ø«◊’Â≈
(Historical Materialism: Irrelevant and Relevant)

Ó≈’√ Áπ¡≈≈ ÍÃ√Â𠫬«Â‘≈√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á≈ «√˪ Ó≈’√’≈Ò∆È Ô»Í Á∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Á∂ ¡ÈπÌÚª
”Â∂ ¡Ë≈« √∆Õ Íø», ¿πÁØ∫ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡æ‹ Âæ’ «¬√ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Á∂ √»Í «Úæ⁄ ’≈Î∆ ÏÁÒ≈¡ ¡≈ ¸æ’≈ ˛ «¬√
Ò¬∆ Ó≈’√ Á∂ «¬√ «√˪ Á∆ √Ó’≈Ò∆È ¡ÍÃ√ø«◊’Â≈ ‹ª ÍÃ√ø«◊’Â≈ Á≈ ÍÃÙÈ «Ú⁄≈‰ ÔØ◊ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
Ó≈’√ Á∂ «¬√ «√˪ Á∆ ÚÂÓ≈È ¡ÍÃ√ø«◊’Â≈ ‹ª ÍÃ√ø«◊’Â≈ ˘ ‘∂· «Ò÷∂ »Íª «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-

«¬«Â‘≈√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á∆ ÚÂÓ≈È ¡ÍÃ√ø«◊’Â≈
(A) Ó≈’√ Á∂ «¬«Â‘≈√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ˛ «’ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ‹ª ¿πÂÍ≈ÁÈ ÍÉ≈Ò∆ ‘∆ ¿π‘ ÍÃ∂’
Âæ ˛ ‹Ø √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ˘ ‹ª «¬«Â‘≈√ ˘ ¡æ◊∂ ÚË≈™Á≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «¬‘
Ó≈ÈÂ≈ Í»∆ Â∑ª √æ⁄ È‘ƒ ˛Õ
◊πøÈ≈ «Ó‚Ò È∂ Áæ«√¡≈ ˛ «’ ¡æ‹ ≈‹ «¬’ ¡«‹‘≈ Ó‘æÂÚÍ»‰ √≈ËÈ ˛ ‹Ø ÚÂÓ≈È √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ
¡∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ ÍÃÓπæ÷ »Í «Úæ⁄ ¿πæÂÁ≈¬∆ ˛Õ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∂ ¡ÁÌÚ Á∂ È≈Ò ≈‹ Áπ¡≈≈
’∆Â∂ ◊¬∂ ¡≈«Ê’-◊Â∆«ÚË∆¡ª «Úæ⁄ Á÷Ò È∂ ’¬∆ Á∂Ùª Á∆ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ø⁄È≈ «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ ˘ √øÌÚ Ï‰≈«¬¡≈ ˛Õ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ √πÂøÂ Ì≈ «Úæ⁄ «Ú«ÌøÈ ÔØ‹È≈Úª ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Óª Á∂
π
∂
∂
π
Á¡≈≈ ≈‹ Á¡≈≈ «Ò¡ªÁ ◊¬ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ¡Â ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª Á «ÈÔÂ‰’Â≈ Á Í
∂
»
ø
∂
∂
«Úæ⁄ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «Ò¡ªÁ∂ ◊¬∂ Í«ÚÂÈ (AIIA Á∆ ÈÚƒ ¡≈«Ê’ È∆Â∆ Á∂ √øÏøË «Úæ⁄), Ì≈Â
«Úæ⁄ ‘ج∂ √ø⁄È≈ÂÓ’ Í«ÚÂȪ «Úæ⁄ ≈‹ Á∆ Ì»«Ó’≈ Á∂ ÍÃÓπæ÷ ¿πÁ≈‘‰ ‘ÈÕ
‚∂«È¡Ò Ï∂Ò ¡Â∂ Ó≈«¬’Ò Î»’∂Ø Ú◊∂ ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹Ù≈√Â∆¡ª È∂ ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ ˘ «◊¡≈È √Ó≈‹
Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ˛ ¡Â∂ Áæ«√¡≈ ˛ «’ ¡æ‹ «¬æÊ∂ «◊¡≈È ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ Á∆ Ì»«Ó’≈ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ
«Úæ⁄ «È‰≈«¬’ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ ¡æ‹ ¡≈Ëπ«È’ «√æ«÷¡≈ È∂ «‹æÊ∂ ÍÃøÍ≈◊ √Ó≈«‹’ Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ ’Ó˜Ø
’’∂ √Ó≈‹ ˘ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á∆ «ÁÙ≈ «Úæ⁄ ¡æ◊∂ ÚË≈«¬¡≈ ˛, ¿πÊ∂ ‘∆ Â’È∆’∆ «◊¡≈È ¡Â∂ «√æ«÷¡≈
«’√∂ Á∂Ù Á∂ ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Ò¬∆ Ú∆ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ¿πµÂÁ≈¬∆ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
Ú∂Ï È∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ËÓ Á∆ Ì»«Ó’≈ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’∆Â≈ ˛ ¡Â∂ ÁÙ≈«¬¡≈ ˛ «’ Ë Ó‹Ø
«’ √Ó≈«‹’ ÓπæÒª ˘ «ÈÔø« ’’∂ ÓÀ∫Ïª Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª ˘ «¬’ «ÁÙ≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛, ¡æ‹ Ú∆
√Ó≈‹ Á∂ ¡≈«Ê’ ¡∂ √Ó≈«‹’ «Ú’≈√ «æÚ ⁄ «È‰≈«¬’ Ì»«Ó’≈ ¡Á≈ ’ «‘≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄
«¬√ ÂæÊ Á∆ ÍπÙ‡∆ «¬√Ò≈«Ó’ Á∂Ùª ¡Â∂ «¬√≈¬∆ Á∂Ùª Á∂ √Ó≈«‹’-¡≈«Ê’ «Ú’≈√ «Úæ⁄ «ÌøÈÂ≈ Á∂
»Í «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ¡æ‹ Á≈ Ôπæ◊Ó∆‚∆¡≈ Á≈ Ôπæ◊ ˛ ¡Â∂ ÚÀÙÚ∆’‰ Á∂ ÚÂÓ≈È Ôπæ◊ «Úæ⁄
√Ó≈«‹’-√ø√«¥«Â’ Í«ÚÂÈ «Ú æ⁄ Ó∆‚∆¡≈ Á∆ Ì»«Ó’≈ Ú∆ ’≈Î∆ Ó‘æÂÚÍ»‰ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ
(B) Ó≈’√ Á≈ «¬«Â‘≈√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á≈ «√˪ «¬«Â‘≈√ ˘ ÙØÙ‰ ¡Â∂ Ú◊-√øÿÙ Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∂÷Á≈
˛ «‹√Á≈ ’≈‰ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÍÉ≈Ò∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ √Ïø˪ «Úæ⁄ «È«‘ ¡øÂ«ÚØË ¡Â∂ ÂÈ≈¡ ‘πøÁ≈
˛Õ Ó≈’√ Á∆ «¬‘ Ë≈È≈ Ú∆ ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ Á∆ ÔÊ≈ÊÂ≈ Á∂ ’∂ÚÒ «¬’ Íæ÷ ˘ ‘∆ Á√≈™Á∆ ˛Õ

ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ «‹√Á≈ ¡Ë≈ Â≈«’’Â≈ ˛, √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ ÍÃ≈øÍ«’ «ÈÌÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛
(ÓÀ’√ Ú∂Ï)Õ ¡≈«Ê’, √Ó≈«‹’, ≈‹È∆«Â’ √≈∂ ÷∂Âª «Úæ⁄ ¡æ‹ «Ú«ÌøÈ Á∂Ùª ¡Â∂ √Ó≈‹ª Á∂ «Úæ⁄
√«‘ÔØ◊ «ÁzÙ‡∆◊ ‘Ø «‘≈ ˛Õ ¡æ‹ Á∂ Ù∂¡ Í»ø‹∆Ú≈Á «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ √ø◊·È Á≈ ’∂∫Á Âæ √«‘ÔØ◊
˛Õ Ô»Í∆¡È Ô»«È¡È ¡Â∂ ¡≈«√Ô≈È Ú◊∂ ¡≈«Ê’ √øÿ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ √«‘ÔØ◊ Á∂ «¬’ ÈÚ∂∫
√»Í ˘ Í«Ò’«Ù ’Á∂ ‘ÈÕ «‹Ê∂ Â’ √øÿÙ ¡Â∂ ÙØÙ‰ Á≈ √Ú≈Ò ˛ ª ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬‘
‘∆ ’∂ÚÒ ¡≈«Ê’ Âæª ”Â∂ ¡Ë≈« ȑƒ ‘ÀÕ √Ã∆Òø’≈ «Úæ⁄ «ÓÒ-«√øÿÒ∆, Í≈«’√Â≈È «Úæ⁄ «Ù¡≈-
√πøÈ∆, «¬≈’ «Úæ⁄ «Ù¡≈-√πøÈ∆, Ì≈ «Úæ⁄ «‘øÁ»-Óπ√«ÒÓ ‹ª È≈◊≈-’π’∆ Á∂ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò≈ √øÿÙ ‹ª
¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ÍË≈Â∆ ‹ª Ì≈ «Úæ⁄ ‹≈Â∆ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘؉ Ú≈Ò∂ √øÿÙ, ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÙØÙ‰
¡Â∂ √øÿÙ Á∂ «Íæ¤∂ ËÓ, ‹≈Â∆, ÍË≈Â∆ ‹ª ‘Ø È‹≈Â∆ Âæª Á∆ Ì»«Ó’≈ ˘ ∂÷ª«’ ’Á∂ ‘ÈÕ
(C) «¬«Â‘≈√’ ÌΩ«Â’Ú≈Á Á∆ «¬‘ Ó≈ÈÂ≈ «’-¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò Í»ø‹∆ Á≈ √ø’∂∫Áz‰ ‘πøÁ≈ ˛, √Ú‘≈≈
Ú◊ Á∂ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ÙØÙ‰ ÚËÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛; ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í»∆ Â∑ª Ò≈◊» È‘ƒ

482 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY