Page 500 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: ’øÓ≈ÂÓ’ ÍæÁÂ∆

˛ÏÓ≈√ È؇
˛ÏÓ≈√ ‹ÓÈ∆ Á∂ ÈÚ Ó≈’√Ú≈Á∆ «Ú⁄≈’ ‘È «‹È∑ª È∂ ÍÃÂæ÷Ú≈Á ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «ÈË≈‰Ú≈Á Á∆ ¡ÒØ⁄È≈
’Á∂ ‘ج∂ Ó≈’√ Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ ¡æ‹ √øÙØ«Ë »Í «Úæ⁄ ÍÃ√Âπ ’∆Â≈ ˛Õ
˛ÏÓ≈√ Á∂ ¡Èπ√≈, Ó≈’√ Á∂ «’ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Ë≈È≈ ÚÂÓ≈È √ø√«¥«Â’ ¡Â∂ ≈‹È∆Â’ ‹∆ÚÈ
˘ √Ófi‰ «Úæ⁄ ¡√ÓÊ ˛Õ ¡æ‹ √«ÊÂ∆ ÏÁÒ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ ≈‹ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈∆ ‹ª Á÷Ò-¡øÁ≈˜∆
’È Òæ◊≈ ˛ ¡æ‹ ≈‹ ıπÁ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ Á∆ «ÁÙ≈ ˘ «ÈË≈« ’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘∆ ¡Ú√Ê≈ «Úæ⁄ Ó≈’√ Á≈
«¬‘ «Ú⁄≈ «’ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ‘∆ √Ì ’πfi «ÈË≈« ’Á∆ ˛, ◊Ò ˛Õ
˛ÏÓ≈√ Á∂ ¡Èπ√≈, ¡æ‹ «Ú’«√ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ÁÓÈ Á∂ Â∆’∂ Ú∆ ÏÁÒ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¡æ‹ Á≈ Ó˜Á» ¡≈«Ê’
«ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ◊∆Ï È‘ƒ ˛Õ ‘π‰ ¿π√Á∆ Úø«⁄ÂÂ≈ ¡≈«Ê’ È≈ ‘Ø ’∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ È‹≈Â∆ ˛Õ Ó≈’√ È∂
√Ó≈«‹’ ¿πÁ«Ú’≈√ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ¡«Ë-√ø⁄È≈ Á∆ ¿πÍ∂«÷¡≈ ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ Ì»«Ó’≈ ˘ ∂÷ª«’Â
È‘ƒ ’∆Â≈ ˛Õ ¡æ‹ ¡«Ë-√ø⁄È≈ Á∂ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Í«ÚÂÈ «Ú⁄æ √ø⁄≈ Á∆ Ì»«Ó’≈ «¬øÈ∆ Ó‘æÂÚÍ»‰ ˛
«‹√ ˘ ÍøÍ≈◊ Ó≈’√Ú≈Á Á∂ „ª⁄∂ «Úæ⁄ È‘ƒ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∂ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò ¥ªÂ∆ Á∆
√øÌ≈ÚÈ≈ Ú∆ ¡æ‹ Ë»ÓÒ ‘Ø ◊¬∆ ˛, «’™«’ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∂ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò Ó˜Á» √øÍÈ ‘ج∂ À∫ ¡Â∂ ≈‹ Á≈ √»Í Ú∆
’«Ò¡≈‰’≈∆ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
«¬√ Â∑ª Ó≈’√ Á∆ ¡ÒØ⁄È≈ ¡Â∂ √øÙØËȪ Á∂ È≈Ò ˛ÏÓ≈√ È∂ ¡≈Ëπ«È’ Í»ø‹∆Ú≈Á Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «’‘≈ «’ ÁÓÈ
¡Â∂ ÙØÙ‰ ¿πÂÍ≥È ’È Ú≈Ò∆ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ Ù’Â∆¡ª ˘ ÒæÌ ’∂ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ÍÑ≈ ’È≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ˛ÏÓ≈√ È∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆
Ù’Â∆¡ª «Úæ⁄ «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’∆ ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ˛ ¡Â∂ «’‘≈ ˛ «’ «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’∆
«Úæ⁄ ‘ج∆ ¡Íë¡≈«Ù ÍÃ◊Â∆ Á∂ ’≈‰ Ó≈ÈÚ Á∆ Â≈«’’Â≈ Á≈ Ó‘æÂÚ ÿæ‡ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ‘π‰ Â≈«’’Â≈ Á∆
Ì»«Ó’≈ «√Î Â’È∆’∆ ’≈‹ ’πÙÒÂ≈ Âæ’ √∆«Ó «‘ ◊¬∆ ˛, ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫: Ó≈ÈÚ Á∆ Â≈«’’Â≈ √πÂøÂÂ≈
Á≈ √≈ËÈ È≈ ‘Ø ’∂ ÍÃÌ»ÂÚ ¡Â∂ Ú√⁄Ú Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Á≈ √≈ËÈ Ó≈Â ω ◊¬∆ ˛, «¬√ Ò¬∆ ÓÈπæ÷ Á∂ ¿πÁ≈ Ò¬∆
Â≈«’’Â≈ Á∆ ÍπÈ-√Ê≈ÍÈ≈ ˜»∆ ˛Õ

ÎÃÀ‚«’ ‹∂Ó∂√È
AIIA Á∂ √ØÚ∆¡Â √øÿ Á∂ «Úÿ‡È ÂØ∫ Ï≈¡Á Îê«√√∆ λ’ØÔ≈Ó≈ (The End of History) È∂ «¬‘ «Ê«√√ æ÷∆ «’
¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂøÂ Á∆ «ÚÙÚ Á∂ √≈∂ Á∂Ùª Áπ¡≈≈ √Ú∆«¥Â ¡Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ «ÚÙÚ Á∂ «˜¡≈Á≈Â
Á∂Ùª Áπ¡≈≈ ¡Í‰≈«¬¡≈ ‹≈‰≈ ‘∆ «¬«Â‘≈√ Á≈ ¡ø ˛Õ ¡≈͉∂ «¬√ Thesis Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ λ’ØÔ≈Ó≈ È∂ Ó≈’√Ú≈Á
˘ ÚÂÓ≈È √øÁÌ «Úæ⁄ ¡ÍÃ√ø«◊’ ’≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ
λ’ØÔ≈Ó≈ Á∆ «¬√ Ë≈È≈ Á≈ ÍÃÂ∆¿πµÂ ÎÃÀ‚«’ ‹∂Ó∂√È Áπ¡≈≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ «‹√ È∂ √ø√«¥Â∆ Á≈ Ó≈’√Ú≈Á∆
«ÚÙÒ∂Ù‰ ’◊’∂ «ÚÒø«Ï ͻø‹∆Ú≈Á (Late Capitalism) Á∆ ¡ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆Õ ‹∂Ó∂√È Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈‹ Á≈ ¡Ë≈
’∂ÚÒ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ È‘ƒ ˛ ÏÒ«’ ¡æ‹ √ø√«¥Â∆ ¡Â∂ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ¬∂’∆’à‘Ø ¸æ’∆ ˛ (Sub Structure +
Super Structure)Õ ¡æ‹ Á∂ «¬√ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ È∂ √ø«√¥Â∆ ˘ Í‰Ô Ú√» ω≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ «¬‘ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈
Á≈ «‘æ√≈ ω ¸æ’∆ ˛Õ ¡æ‹ √ø«√¥Â∆ Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ ¥∂¡-«Ú¥∂¡ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª √ø√«¥Â∆ ¡æ‹
«ÚÒø«Ï ͻø‹∆Ú≈Á Á∂ ÙØÙ‰ ¡Â∂ «Ú√Â≈ Á≈ ¡Ë≈ ω ¸æ’∆ ˛Õ
«¬√ Â∑ª ‹∂Ó∂√È È∂ √ø√«¥Â∆ ˘ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ È≈Ò ‹ØÛ ’∂ «¬æÊ∂ Ó≈’√ Á∂ ¡≈«Ê’ «ÈË≈‰-Ú≈Á Á≈ ÷ø‚È
’∆Â≈ ˛ ¿πÊ∂ √ø√«¥Â Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂∂ «ÚÒø«Ï ͻø‹∆Ú≈Á Á∂ «Ú√Â≈ ˘ ¡ÒØ«⁄ ’ ’∂ «¬√ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÙØÙ‰ ˘
¿π‹≈◊ ’ λ’ØÔ≈Ó≈ Á∂ ¿πÒ‡ Ó≈’√Ú≈Á ˘ «Î ÂØ∫ ÍÃ√ø«◊’ ·«‘≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛Õ
Í»ø‹∆Ú≈Á ”Â∂ Ó≈’√ Á∂ «Ú⁄≈
Ó≈’√ Á∂ «¬«Â‘≈√ Á∂ ÌΩ«Â’Ú≈Á∆ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ ¡Èπ√≈, Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ú√Ê≈ √≈ÓøÂ∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡øÂ«ÚØ˪
Á≈ √«‘‹ ÈÂ∆‹∂ ˛Õ √≈ÓøÂ∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ÷∂Â∆ Á≈√ª Á≈ √≈Óøª Áπ¡≈≈ ÙØÙ‰ ‘πøÁ≈ √∆Õ «¬‘ √≈ÓøÂ∆ «ÚÚ√Ê≈
‹ÁØ∫ ¡≈͉∂ ‰≈¡ª È≈Ò «Ï÷ ◊¬∆ ª √≈ÓøÂ∆ ‹ÓƒÁ≈ª Á∂ ’Ï‹∂ ÂØ∫ Úæ‚∆ √ø«÷¡≈ «Ú⁄ ’≈ÙÂ’≈ Óπ’ ‘ج∂Õ
«¬‘ ÒØ◊ «ÈøÂ ÚËÁ∂ ‘ج∂ È◊ª «Úæ⁄ Ú√∂, «¬√ È≈Ò Ú√ª Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ È≈Ò ÈÚƒ ¡≈«Ê’ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ »Í
«Úæ⁄ Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 493