Page 498 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: ’øÓ≈ÂÓ’ ÍæÁÂ∆

È≈ ’∂ÚÒ ’øÍÈ∆ Á≈ «‘æ√∂Á≈ ˛ ÏÒ«’ ’øÍÈ∆ Á∂ “ÍÃÏøË «Úæ⁄ Ó˜Á»ª Á∆ «‘æ√∂Á≈∆” ˘ Ú∆ √π«ÈÙ«⁄ È؇
’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
ø
»
∂
∂
æ
Ã
π
(C) Ó≈’√’≈Ò∆È ¿ÂÍ≈ÁÈ Í‰≈Ò∆ «Ú⁄ ÓÙ∆È∆’‰ ¡Â ‹«‡Ò «’ «ÚÌ¡≈‹È Á ’≈‰ Ó˜Á √Í‰
»
’øÓ Á≈ ’∂ÚÒ «¬’ «‘æ√≈ ‘∆ ’Á≈ √∆, Íø» ¡æ‹ Á∂ ¿πÂ ¿πÁÔØ«◊’ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¿πµÈ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’∆
Á≈ ÍÃÔØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ (≈Ï‡ ÏÒ≈¿»È)Õ √Ó»‘ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÍÃ⁄æ«Ò ˛ ¡Â∂ Ó˜Á» Ï‘π«ÈÍπøÈÂ≈
Ú≈Ò≈ «Ú¡’Â∆ ‘πøÁ≈ ˛ (¬∂ÈÊØÈ∆ «◊‚∂È√)Õ ¡æ‹ Á∂ «¬√ √∂Ú≈ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ (Service Economy) Á∂
Ôπæ◊ «Úæ⁄ √∆’ ’øÓ È∂ Ó≈È«√’ ’øÓ Á≈ »Í Ë≈‰ ’ «Ò¡≈ ˛ (‚∂«È¡Ò Ï∂Ò)Õ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄
Ó˜Á»ª ˘ ¡≈͉∂ ’øÓ «Úæ⁄ «ÈÍπøÈÂ≈ ¡Â∂ √‹È≈ÂÓ’Â≈ «Á÷≈¿π‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘
¡≈͉∂ ’øÓ ÂØ∫ √øÂπÙ‡∆ Ú∆ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∆ ˛Õ
(D) ¡æ‹ ¡Ò◊≈Ú Á≈ ¡Ë≈ ’∂ÚÒ ¡≈«Ê’ È‘ƒ ˛ ‹ª ’∂ÚÒ ¡≈«Ê’ Óπ’Â∆ È≈Ò ¡Ò◊≈Ú«‘ ȑƒ
«‘≈ ‹≈ √’Á≈ (ÓÀ’√ ‘Ø÷≈«¬Ó)Õ ¡æ‹ Ú∆ Ì≈ Á∂ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ‹≈Â∆ ¡Ë≈ ”Â∂ ÒØ’ «¬√ Â∑ª
Á∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ‘≈Ò≈ª Á∂ «Ù’≈ ‘È ‹ª ’¬∆ Á∂Ùª «Ú⁄æ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ≈‹È∆Â’ ÷∂Âª «Úæ⁄
Ù’Â∆‘∆‰Â≈ Á∆ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ‘≈Ò ÂØ∫ ◊π‹ ‘∂ ‘ÈÕ Ó≈’Ô»‹ È∂ ¡≈͉∆ «’Â≈Ï “ÚÈ ‚≈«¬Ó∂∫√ÈÒ
ÓÀÈ” «Úæ⁄ Áæ«√¡≈ ˛ «’ ¡æ‹ ¿πÍÌØ◊Â≈Ú≈Á∆ √ø√«¥Â∆ È∂ ÌΩ«Â’ √πæ÷ª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ «¬√
‘æÁ Âæ’ ÍÃ∂« ’∆Â≈ ˛ «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚÁ Á∂ Ó»Ò̻ Íæ÷ª ˘ ’æ‡ ◊¬∂ ‘ÈÕ
¿πÍ’Ø √≈∂ Íæ÷ √Ó’≈Ò∆È Í«Ú«Â √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ó≈’√ Á∂ ¡Ò◊≈Ú Á∆ Ë≈È≈ Á∆ ¡ÍÃø√«◊’Â≈ ˘ Á√≈™Á∂
‘È, Íø» «√Î «¬È∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ó≈’√ ˘ ¡æ‹ Í»‰ ÂΩ ”Â∂ ÷≈«‹ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ √Ó’≈Ò∆È √Ó≈‹
Á∆ ÔÊ≈ÊÂ≈ Á≈ Á»√≈ Íæ÷ Ú∆ ˛ ‹Ø Ó≈’√ Á∆ «¬√ Ë≈È≈ ˘ ¡æ‹ Ú∆ ÍÃ√ø«◊’ ·«‘≈™Á≈ ˛Õ «‹Ú∂∫-

(A) ¡æ‹ Ú∆ ¡«Ú’«√ ¡Â∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ùª «Úæ⁄ Ó˜Á» ¡Ó≈ÈÚÁ∆ ‘≈Ò≈ª «Úæ⁄ ‹∆ ‘∂ ‘ÈÕ Ì≈Â
«Úæ⁄ Á∂÷∆¬∂ ª «¬æÊ∂ ¡√ø◊«·Â ÷∂Âª «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∂ Ó˜Á» AB-AF ÿø‡∂ ÿæ‡ Ó˜Á»∆ ”Â∂ ’øÓ ’Á∂
‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ Ò¬∆ È≈ ’ج∆ «’Â-’≈˘È ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’ج∆ √Ó≈«‹’ √πæ«÷¡≈Õ «¬È∑ª Á∂ Ò¬∆ ’øÓ
’∂ÚÒ ¡≈‹∆«Ú’≈ Á≈ √≈ËÈ ˛ È≈ «’ ¡≈ÂÓ √øÂπÙ‡∆ Á≈Õ ÈÚ ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ ÚÂÓ≈È ÁΩ «Úæ⁄ «‹æÊ∂
“È≈-Á÷Ò¡øÁ≈˜∆ Á∆ È∆Â∆” Á∆ «Î Ú≈Í√∆ Á∂÷∆ ‹≈ ‘∆ ˛, Ó˜Á»ª Á∆ √«ÊÂ∆ ‘Ø ÷≈Ï ‘ج∆ ˛ (Ì≈Â
«Úæ⁄ Á»√∂ «’ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÍØ‡ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄)Õ Íæ¤Ó∆ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Á∂÷∆¬∂ ª ¡æ‹ ¿π‘ √Ó≈‹ Ú∆
ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úø‚ ¸æ’≈ ˛Õ (¡≈ªÁz∂◊Ø‹-«‚Ú≈¬∆‚∂‚ √Ø√≈«¬‡∆) «¬’ Í≈√∂ ¡«Ì‹È Ó˜Á» ‘È ¡Â∂
Á»√∆ ÂÎ Ï∂π‹◊≈ ‹Ø ÿæ‡ ÂÈ÷≈‘ ”Â∂ ¡«Ì‹Èª Á∂ ÿª «Úæ⁄ ’øÓ ’È Ò¬∆ Әϻ ‘ÈÕ ¡Ò◊≈«ÚÂ
«’ Á∂ «¬È∑ª √»Íª Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È «Ú⁄æ Ó≈’√ Á≈ ¿πÍؒ «Ú⁄≈ ¡æ‹ Ú∆ ÍÃ√ø«◊ ˛Õ

(B) ‘≈Ï‡ Ó≈’Ô»‹ È∂ Áæ«√¡≈ «’ ¡¡‹ Á≈ √Ó≈‹ ¿πÍÌØ◊Â≈Ú≈Á∆ √Ó≈‹ ˛ «‹æÊ∂ ÍÃØ¿πÁÔØ«◊’ «Ú’≈√ È∂
ÌΩ«Â’ √πæ÷ Á∂ √≈ËȪ Á≈ ¡øÏ≈ Ò◊≈ «ÁæÂ≈ ˛, «‹È∑ª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ÓÈπæ÷ «¬øÈ≈ «Ú¡≈’πÒ ˛ «’ ¿π‘
√Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂ Ó»Ò̻ Íæ÷ª ÂØ∫ ¡Â∂ «¬ÊØ∫ Âæ’ «’ ¡≈͉∂ -¡≈Í ÂØ∫ ’æ‡ «◊¡≈ ˛Õ ÎÒ√»Í «Ú¡’Â∆
¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á∂ Ó»Ò̻ Íæ÷ª ÂØ∫ «ÚÒ◊ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
Ó≈’√ Á∂ ¡Ò◊≈Ú Á∆ Ë≈È≈ ¿πÍØ’Â √«ÊÂ∆¡ª Á≈ ¡ÒØ⁄È≈ÂÓ’ «ÚÙÒ∂Ù‰ Ò¬∆ «¬’ ¡øÂ«ÁzÙ‡∆
ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛Õ
(C) Ó≈’√ È∂ ¡Ò◊≈Ú Ôπ’ √Ó≈‹ Á∂ ¿πÈÓ»ÒÈ ¡Â∂ «¬’ ¡Ò◊≈Ú«‘ √Ó≈‹ (√≈ÓÚ≈Á) Á∆ «ÁÙ≈ «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆ Í«’ÒÍÈ≈ ˘ æ«÷¡≈ ˛Õ «ÚÚ‘≈ »Í È≈Ò «¬‘ √Ó≈‹ (√≈ÓÚ≈Á) ¡æ‹ Ï∂Ùæ’
È‘ƒ ¡≈ √«’¡≈ ˛, Íø» √Ó’≈Ò∆È √Ó≈‹ Á∂ Í«ÚÂÈ Á∆ «ÁÙ≈ Á∂ «ÈË≈‰ «Úæ⁄ «¬‘ Ë≈È≈
¡æ‹ Ú∆ ¿πÍÔØ◊∆ ˛Õ «’Â∂ È≈ «’Â∂ Ó≈’√ Á∂ «¬È∑ª «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú ‘∆ ˛ «’ ≈‹ Áπ¡≈≈ Ó˜Á»
’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ó˜Á»ª Á∂ ‘≈Ò≈ª «Úæ⁄ √πË≈ Ò¬∆ ÔÂÈ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆
‡∂Ò («Ú«◊¡≈È’ ÍÃÏøË) ˘ È’≈ ’∂ √Ó»‘ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ Ï‘π-«ÈÍπøÈÂ≈ ˘ ¡ÍÈ≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
(¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù)
¿πÍØ’Â ÁØȪ Íæ÷ª ”Â∂ «Ú⁄≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÈÂ∆‹≈ ˛ «’ Ó≈’√ Á∆ ¡Ò◊≈Ú Á∆ Ë≈È≈ ¡æ‹ ¡≈ÍÓ∂ √øÍ»‰ »Í «Úæ⁄
Ï∂Ùæ’ ‘∆ ¡ÍÃ√ø«◊’ ÍÃÂ∆ ‘πøÁ∆ ‘ØÚ∂, Íø» «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¡Ó≈ÈÚ∆ ‘≈Ò≈ª Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’È ¡Â∂ √ÓÂ≈Ó»Ò’

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 491