Page 144 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñAA: ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡Â∂ ÁÏ≈¡-√Ó»‘

’È, «¬√Â∆¡ª ˘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √‘∆ ʪ «ÁÚ≈¿π‰ ¡≈«Á Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò ‘∂, ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Ò≈«¬ÏÃ∂∆ È؇
¡Â∂ ¡«Ë¡ÀÈ ’∂∫Á √Ê≈«Í ’’∂ ÏΩ«Ë’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’ «Ú’≈√ «Úæ⁄ Ú∆ √«‘ÔØ◊ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ
≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ ◊π‰ª Á≈ Úȉ ’Á∂ ‘ج∂ Ò≈‚ ÏÃ≈¬∆√ «Ò÷Á∂ ‘È, ““ÁÒ ≈Ù‡ Á∂ «ÁÓ≈◊ ˘ ¿π√∂ Â∑ª
√Úæ¤ æ÷Á∂ ‘È, «‹Ú∂∫ Ò«‘ª Á∆ ‘Ò⁄Ò È≈Ò √ÓπøÁ Á∆ ÷≈Û∆ Á≈ ‹Ò √Úæ¤ æ÷Á≈ ˛Õ”” Ò≈√’∆ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛,
““≈‹È∆«Â’ ÁÒª ’≈È ‹ÈÂ≈ Á≈ Ì∂√ ’≈˘È Á≈ »Í Ë≈È È‘ƒ ’ Í≈™Á≈Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡«ËÈ≈«¬’Ú≈Á
Á∂ Íæ÷ Á∆ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ π’≈Ú‡ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ◊π‰ «¬‘ ˛ «’ ¿π‘ ‹ÈÂ≈ ˘ ¡≈͉∂ «ÚÚ∂’ Á∂
«¬√Â∂Ó≈Ò Á≈ ÓΩ’≈ ÍÃÁ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ””

11.12 ÁÒ ÍæÁÂ∆ Á∂ ¡Ω◊π‰ (Demerits of Party System)

ÁÒ ÍæÁÂ∆ Á∂ «‹æÊ∂ ¡È∂’ª ◊π‰ ‘È, ¿πµÊ∂ ¡Ω◊π‰ª ÂØ∫ Ú∆ Óπ’ ȑƒ ‘ÈÕ «¬ÒÀ◊˜À∫‚ ÍØÍ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «‹√
√Ó≈‹ «Úæ⁄ ÁÒª Á∆ ‘Ø∫Á ˛, ¿πµÊ∂ √æ⁄∆ √Ë≈‰ «¬æ¤≈ Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ‘Ø ‘∆ È‘ƒ √’Á≈Õ √≈Ï’≈ ¡Ó∆’È ≈Ù‡ÍÂ∆
Ú≈«Ùø◊‡È È∂ Ú∆ ¡≈͉≈ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ «’ ≈‹È∆«Â’ ÒØ’«ÍÃÔ Ù≈√È Á∂ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ ÁπÙÓ‰ ‘ÈÕ
»√Ø Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ √Ë≈‰ «¬æ¤≈ ‹ª √æ⁄≈ ÒØ’Óæ ¡«‹‘∂ Á∂Ù «Úæ⁄ ÍÃ◊‡ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈, «‹æÊ∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
‹ª Ú◊ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ «¬√∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¡√ƒ «¬æÊ∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á∂ ¡Ω◊π‰ª Á≈ Úȉ ’ª◊∂-
A. ÒØ’ÂøÂ Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ π’≈Ú‡- ÒØ’ÂøÂ «Ú¡’Â∆◊ √πÂøÂÂ≈ Á≈ √ÓÊ’ ˛ Í ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
«¬√ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ÿ≈‰ ’’∂ ÒØ’ÂøÂ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ¡≈͉∂
«Ú¡’Â∆◊ «Ú⁄≈ª ˘ «Â¡≈◊ ’∂ √Ú‹È’ ÷∂Â «Úæ⁄ ÁÒ Á∂ «Ú⁄≈ª Á≈ √ÓÊÈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
«¬√ Â∑ª «Ú¡’Â∆ ÁÒ ÔøÂ Á∂ ⁄æ’ Á≈ ¡«‹‘≈ «‘æ√≈ ω ‹ªÁ≈ ˛ ‹Ø Í‘∆¬∂ Á∆ ‹◊∑≈ ‘∆ ⁄æÒÁ≈ «‘øÁ≈
˛Õ Ò∆’≈’ ’«‘øÁ∂ ‘È, ““≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¿π√ «Ú¡’Â∆◊ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ’øÓ √ÏøË∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡øÂ
’ «ÁøÁ∂ ‘È, «‹√ ˘ ÒØ’Âø«’ Ù≈√È Á≈ ¡Ë≈̻ «√˪ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ”” √Ë≈‰ ÒØ’ª Á∆ ‘∆
È‘ƒ, √◊Ø∫ ‹È ÍÃÂ∆«ÈË∆ Á∂ «Ú⁄≈ª Á∆ Ú∆ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ ÍÃÙÈ «⁄øÈ∑ Ò◊≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘
√ø√Á, «ÚË≈È Óø‚Ò ¡Â∂ √Ú‹È’ »Í «Úæ⁄ ÁÒ Á∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ‘∆ √ÓÊÈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, ⁄≈‘∂ ¿πÈ∑ª
«Ú⁄≈ª È≈Ò «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄≈ «’øÈ∂ ‘∆ Úæ÷ ¡Â∂ «ÚØË∆ «’™ È≈ ‘Ø‰Õ «◊ÒÏ‡ ’«‘øÁ∂ ‘È, ““ÓÀ∫
‘Ó∂Ùª ÁÒ Á∆ ¡≈Ú≈˜ ”Â∂ ‘∆ Ú؇ Í≈¬∆ ¡Â∂ ¡≈͉∂ √ÏøË «Úæ⁄ «Ú⁄≈ ’È Ò¬∆ ’Á∂ È‘ƒ √Ø«⁄¡≈Õ””
B. ≈Ù‡∆ «‘æª Á∆ ‘≈È∆- ÁÒÏøÁ∆ «Úæ⁄ ÍÀ ’∂ ‹ÈÂ≈ ≈Ù‡∆ «‘æª ˘ ÌπæÒ ‹ªÁ∆ ˛Õ ÁÒ Á∂ ÓÀ∫Ï Ú∆ ≈Ù‡
«‘æ Á∆ ¿πÓ∆Á ÁÒ «‘æ ˘ ÍÃ≈Ê«Ó’Â≈ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ Ù≈√È √ÏøË∆ È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÔØ‹È≈Úª Á≈ «ÈÓ≈‰
ÁÒ «‘æ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ ÓÀ∆¡‡ «Ò÷Á∂ ‘È, ““ÁÒ Ì◊Â∆ Á∂ È≈Ò ‘∆ Á∂Ù Ì◊Â∆ Á∆ ˜»ª
”Â∂ ÍÁ≈ ÍÀ √’Á≈ ˛Õ Ú؇ ÍÃ≈Í ’È Á∂ ËøÁ∂ ”Â∂ «˜¡≈Á≈Â «Ë¡≈È Á∂‰ È≈Ò ÁÒª Á∂ È∂Â≈ ¡Â∂
¿πÈ∑ª Á∂ ÍÃÏøË’ Á∆¡ª ˜»∆ ˜»ª ˘ ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‡≈Ò √’Á∂ ‘ÈÕ””
C. Ù≈√È ’øÓª «Úæ⁄ √ÚØÂÓ «Ú¡’Â∆ Á∆ ¿πÓ∆Á- ÁÒ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ ’≈È Á∂Ù Á∂ √ÚØÂÓ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆
√∂Ú≈ ÂØ∫ Á∂Ù Úªfi≈ «‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡≈͉∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ¸‰Á∂ ‘È ‹Ø ¿πÈ∑ª
Á≈ √ÓÊÈ ’È ¡Â∂ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ Á∆ ‘ª «Úæ⁄ ‘ª «ÓÒ≈¿π‰, ÍÃø» √ÚØÂÓ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ª
˘ «Â¡≈◊ ’∂ «¬√ Â∑ª Á≈ ¡≈⁄‰ È‘ƒ ’ √’Á∂ ¡Â∂ ÁÒ «Úæ⁄ ÔØ◊ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¿πÓ∆Á ‘πøÁ∆ ˛
¡Â∂ ¡ÔØ◊ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ÍÃÙ≈√È «Úæ⁄ ¿πµ⁄≈ √Ê≈È «ÓÒ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √Óπæ⁄∂ ÍÃÙ≈√«È’ ÍæË
”⁄ «◊≈Ú‡ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ

11.13 √≈ ¡øÙ (Summary)

J ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á≈ Ú«ÙÙ‡ Ó‘æÂÚ ˛Õ “ÁÏ≈¡ √Ó»‘” ˘ Úæ÷-Úæ÷ È≈Úª È≈Ò
√øÏØ«Ë ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «‘æ √Ó»‘, ◊À √’≈∆ √ø◊·È, Ò≈Ï∆˜ ¡‰-¿πÍ⁄≈«’ √ø◊·È, ◊πæ‡
¡≈«ÁÕ
J ‘∂’ Á∂Ù ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √À∫’Û∂ «‘æ √Ó»‘ ‘πøÁ∂ ‘È Í ‹Á ¿π‘ √æÂ≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á∂ «¬≈Á∂ È≈Ò
≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √◊Ó ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È Âª “ÁÏ≈¡ √Ó»‘” ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡√Ò «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘
¡«‹‘≈ Ó≈«Ë¡Ó ˛, «‹√ È≈Ò √Ë≈‰ «‘æ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ √Ú‹È’ Ó≈Ó«Ò¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È
Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ ‹Èª«Âz’ Íë’«¡≈ ˘ ÍÃ◊‡ ’È Ò¬∆ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ ÒØ’ÂøÂ Á∂ ÍÃ◊‡≈Ú∂
Á≈ √≈ËÈ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ Á∆ √¯ÒÂ≈ Ò¬∆ ÒØ’Ó栫¡≈ ’È≈ ˜»∆ ˛ ª «’ Ú«ÙÙ‡
È∆Â∆¡ª Á≈ √ÓÊÈ ¡Â∂ «ÚØË ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 137