Page 142 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñAA: ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡Â∂ ÁÏ≈¡-√Ó»‘

≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÚæÒØ∫ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È ’øÓ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ (Political parties go a great È؇
way in helping to educate, formulate and organize public opinion) ¿π‘ «ÈøÂ «Ò÷Á∂ ‘È «’
““«‹√ Â∑ª ‹Ú≈Ì≈‡≈ Ó‘≈√≈◊ Á∂ Í≈‰∆ ˘ Â≈˜≈ ¡Â∂ Âø«◊ æ÷Á≈ ˛, ¿π√∂ Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
≈Ù‡ Á∂ «ÁÓ≈◊ ˘ Â≈˜≈ ¡Â∂ Âø«◊ æ÷Á∂ ‘ÈÕ””
F. ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈- ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÍÃ⁄≈ È≈Ò ≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈ Á≈ ’øÓ Ú∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ‘∆
‹ÈÂ≈ ˘ ¡È∂’ª Â∑ª Á∆¡ª √»⁄È≈Úª, √æÂ≈Ë≈∆ ÁÒ Á∆¡ª Âπ‡∆¡ª ¡≈«Á ÂØ∫ ‹≈‰» ’Ú≈™Á∂ ‘È Í
≈‹È∆«Â’ «√æ«÷¡≈ «Úæ⁄ ÁÒ◊Â-Ì≈ÚÈ≈ ¡Â∂ ÍÃ⁄≈ Á∆ ÍÃÓπæ÷Â≈ ‘πøÁ∆ ˛, «Î Ú∆ «√æ÷‰ Ò¬∆ ‹ÈÂ≈
Ò¬∆ Ï‘π √Óæ◊∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ Ì≈ Á∂ ‘∆ ÏØÎØ√ ÂØͪ Á∆ ı∆Á «Úæ⁄ ‘ج∂ ÿ؇≈«Ò¡ª Á∆ ‹≈‰’≈∆ ¡≈Ó
‹ÈÂ≈ ˘ «ÚØË∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª È∂ ‘∆ «ÁæÂ∆ √∆, «Î Ú∆ «¬‘ ’øÓ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ Óπæ÷ ’øÓ È≈ ‘Ø
’∂ ◊Ω‰ ’øÓ ˛Õ «Ú’«√ ≈Ù‡ª Á∆ ¿πÓ∆Á «Ú’≈√Ù∆Ò ≈Ù‡ª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÚæÒØ∫ ≈‹È∆«Â’
«√æ«÷¡≈ Á≈ ÚË∂∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¡Â∂ Ó‘æÂÚÍ»È ‘πøÁ≈ ˛Õ
G. √’≈ Á≈ «Ú’ÒÍ- ‹Á «¬’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ √’≈ ⁄Ò≈¿π‰ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊ ‘πøÁ≈ ˛ ‹ª Ú؇ª √Ó∂∫
√ø√Á «Úæ⁄ ‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª «ÚØË∆ «Ë ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √’≈ ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆ Í∂Ù ’Á∆ ˛Õ «ÏÇ∂È
¡≈«Á √ø√Á∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ «‹æÊ∂ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ÁØ-ÁÒ∆ ÍÉ≈Ò∆ ˛, «ÚØË∆ ÁÒ Ú∆ ¡≈͉∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò
ω≈ ÒÀ∫Á∂ ‘È ‹Ø ÓΩ’≈ ¡≈¿π‰ ”Â∂ Ù≈√È-√»Â √øÌ≈Ò‰ ˘ «Â¡≈ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ
H. ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√È Á«Ó¡≈È √ÏøË- ÒØ’ÂøÂ Á≈ Ó»Ò̻ «√˪ ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√È Á«Ó¡≈È √øÍ’
ω≈¬∆ æ÷‰≈ ¡Â∂ «¬√ √øÍ’ Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ √≈ËÈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ «Úæ⁄ √æÂ≈Ë≈∆
ÁÒ ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄ √’≈ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Á≈ ÍÃ⁄≈ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ‹ÈÓæ ˘ ¡≈͉∂ Íæ÷ «Úæ⁄ æ÷‰
Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ «ÚØË∆ ÁÒ Ù≈√È Á∂ Á∂Ùª ÚæÒ ‹ÈÂ≈ Á≈ «Ë¡≈È ¡≈’«Ù ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‹ÈÂ≈ Á∆¡ª ’«·È≈¬∆¡ª ¡Â∂ √Óæ«√¡≈Úª ˘ Ù≈√È Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Ì≈◊ª ¡Â∂
¡«Ë’≈∆¡ª Âæ’ Í‘πø⁄≈ ’∂ ¿πÈ∑ª ˘ ‘æÒ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ Ú∆ ’Á∂ ‘ÈÕ
I. √’≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÌ≈◊ª «Úæ⁄ √ÓÈÚ∆Ô ¡Â∂ √«‘ÔØ◊- ’ج∆ Ú∆ √’≈ ¿π√ √Ó∂∫ Âæ’ √‘∆ „ø◊ È≈Ò
’øÓ È‘ƒ ’ √’Á∆, ‹Á Âæ’ ¿π√ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÌ≈◊ª «Úæ⁄ √ÓÈÚ∆Ô ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ È≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «¬‘
’øÓ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÚæÒØ∫ ‘∆ √øÌÚ ˛Õ √ø√Á∆ Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «¬’ ‘∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’≈‹
Í≈«Ò’≈ ¡Â∂ √Ê≈ÍÈ≈ «Úæ⁄ √æÂ≈Ë≈∆ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’≈˘Èª Á≈
«ÈÓ≈‰ ’Ú≈ √’Á≈ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ √Ê≈ÍÈ≈ Ú∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ”Â∂ ’ø‡ØÒ æ÷Á∆ ˛, ¿π√ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª
Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ È≈ ‘؉ Á≈ «Ú⁄≈ Í≈√ ’’∂ ¿π√ ˘ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈ √’Á∆ ˛Õ «¬√
Â∑ª ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ √Ê≈ÍÈ≈ ¡Â∂ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ √ÓÈÚ∆Ô √Ê≈«Í ’Á∂ ‘ÈÕ
¿πÍØ’Â √≈∂ ’øÓª Á∂ ’≈È ‘∆ ÍË≈ÂøÂ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ Ó‘æÂÚ ‘πøÁ≈ ˛Õ ’πfi «ÚÁÚ≈È ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
ÍÉ≈Ò∆ ˘ «¬√ Ò¬∆ Ó‘æÂÚÍ»È ÓøÈÁ∂ ‘È «’ «¬‘ ÍË≈ÂøÂ Á∆ √‘≈«¬’ ˛, «ÁzÛ √’≈ Á≈ ÍÃÂ∆’ ˛, ‹È «√æ«÷¡≈
Á≈ √≈ËÈ ˛, «Èø’πÙÂ≈ ”Â∂ ’ø‡ØÒ ˛ ¡Â∂ ¡ÈπÙ≈√È, ‹ÈÓæ √ø◊·È Â∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ-
E. ≈‹È∆«Â’ ¿πÍ≈¡ È≈Ò “√’≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È” Á∆ ’Ø«ÙÙ .................... ¡÷Ú≈™Á∆ ˛Õ
F. ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ˘ ‘∆ ......................... Ú∆ ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ
G. ¡≈ÒÓø‚ Í≈Ú∂Ò È∂ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª ˘ ...................... «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ˛Õ

11.11 ÁÒ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ ◊π‰ (Merits of Party System)

Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ÁÒ ÍÉ≈Ò∆ ‘∂· «Ò÷∂ ◊π‰ª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛-
A. ÓÈπæ÷∆ √πÌ≈¡ Á∂ ¡Èπ’»Ò- Íë’Â∆ Úª◊ ‘∆ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √πÌ≈¡ ¡Â∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ «ÌøÈÂ≈
Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ’πfi ÒØ’ª Á≈ √πÌ≈¡ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ‘πøÁ≈ ˛ ª ’πfi ¡ÈπÁ≈Ú≈Á∆, ’πfi ¥ªÂ∆’≈∆ ¡Â∂
«ÚÁØ‘∆ «Ú⁄≈ª Á∂Õ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ √πÌ≈¡ Á∆ «¬‘ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ÚæÒØ∫ ‘∆ ÍÃ◊‡ ‘Ø √’Á∆
˛Õ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ˘ ÓÈπæ÷∆ Íë’Â∆ Á∂ ¡Èπ’»Ò «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
B. ÒØ’ÂøÂ Ò¬∆ ˜»∆- ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÒØ’ÂøÂ Á∂ ˜»∆ ¡ø◊ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ
Á∆ √¯ÒÂ≈ Á∆ ’ÒÍÈ≈ Ú∆ È‘ƒ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ ÒØ’ÂøÂ ˘ ⁄Ò≈™Á∂ ‘È, ¿π‘

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 135