Page 137 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇
C. Óπæ÷ ÓøÂ∆ ’ÒæÏ C. «’√≈È √Ó»‘ C. Ì≈Ù≈◊ «¬’æ· C. ÈÚ-«ÈÓ≈‰ √øÓÂ∆
D. ’∂∫Á∆ ⁄؉ √øÓÂ∆ D. «Ú«Á¡≈Ê∆ √Ó»‘ D.◊ªË∆Ú≈Á∆ √øÿ D. √ÚØËÔ ¡Â∂ Âπ‰ √ÀÈ≈

E. ÈΩ’Ù≈‘∆ E. ’Ó⁄≈∆ √øÿ E. ÈΩ‹Ú≈È Âπ’ E. ◊‰ √ø◊≈Ó ÍÃ∆ÙÁ
F. √ÀÈ≈ F. √øÍÃÁ≈«¬’ √øÿ F. «√ø‚∆’∂‡ F. ¡«÷Ò ¡√Ó √øÿ

‡≈√’ ‘≈Ò ‘∆ «Úæ⁄ ‘ج∂ ‹≈‡ ¡øÁØÒÈ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∂ ÍÃÌ≈Ú ”Â∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’ØÕ

A. Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ √ø√Ê≈È≈ÂÓ’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- √ø√Ê≈ÂÓ’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª, «ÚË≈È
Óø‚Òª, √ÀÈ≈, ÈΩ’Ù≈‘∆ ¡≈«Á «Úæ⁄ √◊Ó «‘øÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ ¿πÍ⁄≈«’ √ø◊·È ‘πøÁ∂ ‘È, «¬‘
√Ú≈Ô »Í «Úæ⁄ «’«¡≈Ù∆Ò «‘øÁ∂ ‘È ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ √ø√Ê≈Úª Á∆ ¤Â-¤≈«¬¡≈ ‘∂· ÍÒÁ∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ¡≈͉∂ «‘æª ˘ ÍÃ◊‡≈¿π‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‘Ø √Ó≈«‹’ «¬’æ·ª Á∂ «‘æª Á∆ Ú∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∂
‘ÈÕ Ì≈ Ú◊∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ù «Úæ⁄ ’¬∆ ’≈Ȫ È≈Ò √ø√Ê≈È≈ÂÓ’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ÚË∂∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆
Ù’Â∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’≈‹√∆Ò «‘øÁ∂ ‘ÈÕ Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «¬√ »Í Á∂ √ø√Ê≈È≈ÂÓ’ ⁄؉ √Ó»‘ª
«Úæ⁄ ’ª◊√ ’≈‹ √øÓÂ∆, ’ª◊√ √ø√Á∆ ÏØ‚, Óπæ÷ ÓøÂ∆ ’ÒæÏ, ’∂∫Á∆ ⁄؉ √øÓÂ∆, ÈΩ’Ù≈‘∆ ¡Â∂
√ÀÈ≈ ˘ «Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
B. Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ √ÓπÁ≈«¬’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- √ÓπÁ≈«¬’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ «‘æª ˘ ÍÃ◊‡≈¿π‰ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù
√øÿ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∆ Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Ú«ÙÙ‡ «‘æª Á∆ Í»Â∆ ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ ¡≈͉∂ ¡≈Ëπ«È’ ÍÃ∆Ú∂Ù
«Úæ⁄ Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ √◊Ó ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ ‘È- ’≈ØÏ≈∆ √ø◊·È, «’√≈È √ø◊·È
¡≈«ÁÕ
C. Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ◊À-√ÓπÁ≈«¬’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- ◊À-√ÓπÁ≈«¬’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡‰-¿πÍ⁄≈«’ »Í
«Úæ⁄ ¡≈͉∂ «‘æª ˘ ÍÃ◊‡≈™Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ √ø◊«·Â √øÿ È‘ƒ ‘πøÁ∂ ¡Â∂ «¬È∑ª ÍÃøÍ≈Ú≈Á∆ ÁÏ≈¡
√Ó»‘ª «Úæ⁄ √øÍÃÁ≈«¬’ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ «¬’æ·, ‹≈Â∆ «¬’æ·, ◊ªË∆Ú≈Á∆ «¬’æ·, Ì≈Ù≈◊ «¬’æ·, «√ø‚∆’∂‡
¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈È Âπ’ ÍÃÓπæ÷ ‘ÈÕ √øÍÃÁ≈«¬’ ¡Ë≈ ”Â∂ ◊«·Â «¬’æ·ª «Úæ⁄ Óπ√«ÒÓ Ó‹«Ò√, «ÚÙÚ «‘øÁ»
ÍÃ∆ÙÁ (VHP), Ï≈Ï∆ Ó√«˜Á ¡À’ÙÈ ’Ó∂‡∆ (BMAC), ‹Ó≈«¬Â-¬∂-«¬√Ò≈Ó-¬∂ «‘øÁ, ‹Ó≈«¬Â-¬∂-
«¬√Ò≈Ó∆ ¡≈«Á ÍÃÓπæ÷ ‘ÈÕ ¡Ôπæ«Ë¡≈ Ó√Ò∂ ”Â∂ «ÚÙÚ «‘øÁ» ÍÃ∆ÙÁ È∂ ’∂∫Á ¡Â∂ ¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù √’≈
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ ˜ÏÁ√ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ ¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù «Úæ⁄ Ì≈‹Í≈ Á∆ «‹æ Á≈
’≈È ¿π√ ˘ ÍÃ≈Í «ÚÙÚ «‘øÁ» ÍÃ∆ÙÁ Á≈ √ÓÊÈ ˛Õ «‹Ú∂∫ √Ó≈‹, ⁄⁄, ÚÀÙÈÚ √Ó≈‹, Ȭ∆¡
√∂Ú≈ √Ó≈‹, «ÚÙÚ «‘øÁ» ÍÃ∆ÙÁ ¡≈«Á ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Ú∆ «¬√∂ ÙÃ∂‰∆ «Úæ⁄ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ Í«‘Ò∂
¡≈͉∂ √’»Ò Ó‘ª «Ú«Á¡≈Ò≈, √’»Ò ¡≈«Á ‘ÈÕ «¬‘ ¡≈͉∆ Í«‘Ò’ÁÓ∆ ω≈¬∂ æ÷‰ Ò¬∆ ‘Ó∂Ùª ‘∆
ÔÂÈÙ∆Ò «‘øÁ∂ ‘ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ «◊‰Â∆¡ª Á∂ «˜¡≈Á≈Â √ø◊‡È «¬√∂ »Í Á∂ ‘ÈÕ
¡È∂’ª ◊ªË∆Ú≈Á∆ √ø◊·È Ú∆ Ù≈√’∆ È∆Â∆¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘È, ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √Ú √∂Ú≈
√øÿ, √ÚØ«Á¡≈, ÌπË≈È, ÷≈Á∆ ◊Ã≈Ó ¿πÁÔØ◊ √øÿ, ◊ªË∆ ÙªÂ∆ ÍëÂÙ·≈È ¡≈«Á ¡«‹‘∂ ‘∆ √Ó»‘ ‘ÈÕ
D. Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ÍÃÁÙÈ’≈∆ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- ÍÃÁÙÈ’≈∆ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡È∂’ª «Ú’≈√Ù∆Ò ≈Ù‡ª
Á∆ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ «ÚÙ∂Ù ˛ ¡Â∂ Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «¬È∑ª ˘ «¬’ÁÓ ÈÚ≈◊ ÂæÊ È‘ƒ «’‘≈
‹≈ √’Á≈Õ ÍÃÁÙÈ’≈∆ ◊πæ‡ ¿π‘ ‘È ‹Ø ¡≈͉∆¡ª Óø◊ª ˘ ÒÀ ’∂ ◊À-«ÚË≈«È’ „ø◊ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂
‘ج∂ «‘ø√≈, ≈‹È∆«Â’ ‘æ«Â¡≈, Áø◊∂ ¡Â∂ ‘Ø ‘ÓÒ≈Ú Úæ¬∆¡≈ ¡Í‰≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ ÍÃÁ√È’≈∆ «ÚØË
¡Â∂ ÍÃÂæ÷ ’≈Ú≈¬∆, ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª ‘È, «‹Ú∂∫ ‹È √Ì≈Úª, ◊Ò∑∆-◊Ò∑∆, ÿ-ÿ ÏÀ·’ª, ÍÁ Ô≈Â≈
ÀÒ∆, «ÚØË «ÁÚ√ ÓÈ≈¿π‰≈, ‘ÛÂ≈Ò, ËÈ≈, √æ«Â¡≈◊ë‘, Ìπæ÷ ‘ÛÂ≈Ò, √Ú‹È’ √øÍÂ∆ ˘ Èπ’√≈È
Í‘πø⁄≈¿π‰≈, ¡æ◊ Ò◊≈¿π‰≈, ¡≈¿π‰-‹≈‰ «ÚØË ’È≈, ÿ∂È≈ ¡≈«ÁÕ «¬È∑ª ÚæÒØ∫ √ø◊«·Â ◊πæ‡ È≈
’∂ÚÒ ¡≈͉≈ ¡√øÂØÙ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘È, √◊Ø∫ √’≈ Á∂ «ÈÚ∂Ù (Inputs) ¡Â∂ «È◊ (Outputs) „ª⁄∂
˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ج∂ «ÈÔÓ-«ÈÓ≈‰ (Rule Making), «ÈÔÓ ÍÃÔπ’ (Rule Application), ¡Â∂
«ÈÔÓ-¡Ë∆«ÈÔÓ (Rule-Adjudication) Á∂ »Í ˘ Ú∆ ¤»‘ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ◊πæ‡ «’√∂ «ÚÙ∂Ù È∆Â∆ ˘
ωÚ≈¿π‰ ¡Â∂ ÏÁÒ‰ Ò¬∆ √’≈ ”Â∂ ÁÏ≈¡ Í≈™Á∂ ‘ÈÕ

130 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY