Page 135 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ B. Ù≈√È Á∂ Ò¬∆ √»⁄È≈Úª «¬’æ·∆¡ª ’È Ú≈Ò∂ √ø◊·Èª Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- Ù≈√È Á∆¡ª √»»⁄È≈Úª
Á∂ ◊À-√’≈∆ √Ø Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Ó‘æÂÚÍ»È Ì»«Ó’≈ ¡Á≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡ø’Û∂
«¬’æ·∂ ’Á∂ ‘È, √ØË ’Á∂ ‘È ¡Â∂ √’≈ ˘ ¡≈͉∆¡ª ’«·È≈¬∆¡ª ÂØ∫ ‹≈‰» ’Ú≈™Á∂ ‘ÈÕ
C. Ù≈√È ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ √ø◊·È Á∂ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈¡ √Ó»‘- ¡æ‹-’æÒ∑ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Á∆ ‘Ø∫Á «¬’ «¬’
¡«‹‘∆ √ø√Ê≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ˛, «‹È∑ª ’ØÒ «¬√ «ÁÃÙ‡∆ ÂØ∫ ’≈¯∆ Ù’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛ «’ ¿π‘ √Ú≈Ê ‹ª «‘æÂ
«ÚÙ∂Ù Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆ √’≈∆ ÓÙ∆È∆ ”Â∂ ¿πÍÔØ◊∆ Â∂ √¯Ò ÍÃÌ≈Ú Í≈ √’∂Õ
D. √’≈ Á∆ «Èø’πÙÂ≈ ˘ √∆«Ó ’È≈- ‘∂’ Ù≈√È «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ’∂∫Á∆’È Á∆ ÍëÚÂ∆ ÚæË ‘∆
˛ ¡Â∂ √Óπæ⁄∆¡ª Ù’Â∆¡ª √’≈ Á∂ ‘æʪ «Úæ⁄ ’∂∫«Áz ‘πøÁ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡≈͉∂
√≈ËȪ È≈Ò √’≈∆ «Èø’πÙÂ≈ ˘ √∆«Ó ’Á∂ ‘ÈÕ
E. √Ó≈‹ ¡Â∂ Ù≈√È «Úæ⁄ √øÂπÒÈ √Ê≈«Í ’È≈- ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Á∆ ‘Ø∫Á Á≈ «¬’ Ò≈Ì «¬‘ ˛ «’ Úæ÷-Úæ÷
«‘æª Á«Ó¡≈È √øÂπÒÈ Ï«‰¡≈ «‘øÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª ’ج∆ Ú∆ «¬’Ó≈Â ÍÃÌ≈ÚÙ∆Ò √æÂ≈ ¿π‹≈◊
È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ
F. «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √’≈ Á∂ ÓæË √ø⁄≈ Á∂ √≈ËÈ- ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ÒØ’Âø«’-≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆◊Â
«‘æª Á≈ ≈Ù‡∆ «‘æª È≈Ò √Ó≈‹√Ô √Ê≈«Í ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ √Ó»‘ È≈◊«’ ¡Â∂ √’≈ Á«Ó¡≈È
√ø⁄≈ √≈ËÈ Á≈ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ
G. «ÚË≈È Óø‚Ò Á∂ «Íæ¤∂ «ÚË≈È Óø‚Ò Á≈ ’øÓ- ÁÏ≈¡ √Ó»‘ «ÚË∆-«ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ «ÚË≈«¬’ª Á∆ √‘≈«¬Â≈
’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈͉∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ¡Â∂ «◊¡≈ÈÂ≈ Á∂ ’≈È «¬‘ «ÚË∆-«ÈÓ≈‰ √øÓÂ∆¡ª Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ˜»∆
√Ò≈‘ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∆ √Ò≈‘ ¡Â∂ √‘≈«¬Â≈ ÁØÚ∂∫ ‘∆ «¬øÈ∆¡ª Ò≈Ì’≈∆ ‘πøÁ∆¡ª ‘È «’ «¬È∑ª ˘
«ÚË≈È Óø‚Ò Á∂ «Íæ¤∂ Á≈ «ÚË≈È Óø‚Ò «’‘≈ ‹≈‰ Òæ◊≈ ˛Õ

11.3 ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ (Pressure Groups and Political Parties)

Ì≈ Á∆ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ¡Â∂ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª «Úæ⁄ ¯’ ’È≈ «¬’ ¡Ω÷≈ ’øÓ ˛Õ √≈‚∂ Á∂Ù
«Úæ⁄ Ï‘π ÁÒ ÍÉ≈Ò∆ «Ú’«√ ‘ج∆ ˛ ¡Â∂ ÁÒª Á∆ √ø«÷¡≈ «¬øÈ∆ ÚË∂∂ ˛ «’ ¿π‘ ◊πæ‡ ≈‹È∆Â∆ Á∂ ¿πÍ’‰ ω
‹ªÁ∂ ‘È, «Î Ú∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ¡Â∂ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª «Úæ⁄ ¡Ë≈̻ ¡øÂ ˛-≈‹È∆«Â’ ÁÒ «ÈÚ≈⁄Ȫ «Úæ⁄
Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘È, ‹Á «’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ «ÈÚ≈⁄Ȫ «Úæ⁄ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ÷Û∑≈ È‘ƒ ’Á∂, ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ «Ú√«ÂzÂ
¿πÁ∂Ù ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Ó ‘πøÁ∂ ‘È, ‹Á «’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∂ ÊØÛ∑∂ «ÈÙ≈È∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ «ÚË≈È Óø‚Òª «Úæ⁄
’øÓ ’Á∂ ‘È, ‹Á «’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ «ÚË≈È Óø‚Òª Á∂ Ï≈‘ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ
»
Ã
∂
∂
æ
π
∂
ø
Ø
Í. ‘ÓÈ Î≈¬∆È Á≈ ’ÊÈ ˛ «’ ““«‹Ê «√˪ ¡Â √◊·È «Ú⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’Ó˜ ‘‰◊, ¿µÊ ÁÏ≈¡ √Ó‘
∂
æ
Ø
Ø
Ø
∂
»
∂
∂
∂
Ø
Ø
π
æ
∂
∂
∂
Ø
À
æ
ÍÁ≈ ‘‰◊, «‹Ê ÁÏ≈¡ √Ó‘ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘‰◊, ¿µÊ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’Ó˜ ‘‰◊ ¡Â «‹Ê ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
Ø
Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘‰◊, ¿µÊ ÁÏ≈¡ √Ó‘ ÁÏ≈ «Á ‹≈‰◊Õ””
∂
π
»
∂
∂
æ
∂
’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ¡Â∂ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª «Úæ⁄ ¡Ë≈̻ ¡øÂ ˛-≈‹È∆«Â’ ÁÒ
«ÈÚ≈⁄È «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘È, ‹Á «’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ «ÈÚ≈⁄È «Úæ⁄ ¡≈͉≈
¿πÓ∆ÁÚ≈ È‘ƒ ÷Û∑≈ ’Á∂Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ ¿πÁ∂Ù ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Ó «Ú√«ÂzÂ
‘πøÁ∂ ‘È, ‹Á «’ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∂ «ÈÙ≈È∂ ÊØÛ∑∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
11.4 ÁÏ≈¡ √Ó»‘ª Á∂ Â∆’∂ (Pressure Group Techniques)
A. ÍÃ⁄≈ ¡Â∂ ÍÃ√≈ Á∂ √≈ËÈ- ¡≈͉∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆, ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄ ¡≈͉∂ Íæ÷ ”⁄ √ÁÌ≈ÚÈ≈
Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È Ò¬∆ ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ «√æË ‘؉ Ú≈«Ò¡ª Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ ¡≈͉∂
Íæ÷ «Úæ⁄ ’È Ò¬∆ ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ÍÃÀµ√, ∂«‚˙, ‡ÀÒ∆«Ú˜È ¡Â∂ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ √ø◊·Èª Á∆¡ª √∂Ú≈Úª Á≈
¿πÍÔØ◊ ¡Â∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ
B. ¡ø’Û∂ ÍÃ’≈«Ù ’È≈- È∆Â∆-«ÈÓ≈Â≈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉∂ Íæ÷ ˘ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò Í∂Ù ’È Ò¬∆
ÁÏ≈¡ √Ó»‘ ¡ø’Û∂ ÍÃ’≈«Ù ’Á∂ ‘È Âª «’ ¡≈͉∆ ◊æÒ ˘ Í»≈ ’Ú≈ √’‰Õ
128 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY