Page 176 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñAD: ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ËÓ

È؇

‡≈√’ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ”Â∂ ËÓ Á∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ Âπ√ƒ «’√ »Í «Úæ⁄ Á∂÷Á∂ ‘ØÕ ËÓ Á∆ ¿πÍÔØ◊Â≈ ¡Â∂
¡‰-¿πÍÔØ◊Â≈ ”Â∂ ¡≈͉∆ ≈¬∂ ˜≈«‘ ’ØÕ

14.3 ËÓ «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’ ÍëÚÂ∆¡ª (Recent Trends in Religion)

‹Á «’ ËÓ »Û∆Ú≈Á∆ Íë’Â∆ Á≈ ¡Â∂ Ú√»-√«ÊÂ∆ ω≈¬∆ æ÷‰ Á≈ √ÓÊ’ ˛ Í ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ Á∆
ÏÁÒÁ∆ ‘ج∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ «¬‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ï⁄≈¡ È‘ƒ √«’¡≈, ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ËÓ «Úæ⁄ ÈÚ∆¡ª
ÍëÚÂ∆¡ª «ÁzÙ‡∆ ◊Ø⁄ ‘ج∆¡ªÕ
A. Ë≈«Ó’ ’æ‡ÛÂ≈ Á≈ ÿæ‡ ‘؉≈ (Lessening of Religious Rigidity)- ÏÁÒÁ∂ ÍÃ∆Ú∂Ù «Úæ⁄ Ë≈«Ó’
’æ‡ÛÂ≈ ”⁄ ’Ó∆ ¡≈¬∆ ˛, «’™«’ ÈÚ∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ «ÈÔÓª Á≈ Í«‘Òª «‹øÈ∆ √÷Â∆
È≈Ò Í≈Ò‰ ’È≈ ‘π‰ √øÌÚ È‘ƒ ˛, «¬√∂ Ò¬∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ⁄æÒ∆¡ª ¡≈ ‘∆¡ª ’π∆Â∆¡ª «Úæ⁄ ’Ó∆
¡≈¬∆ ˛Õ ‘π‰ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¤»¡≈-¤»Â ¡Â∂ Ì∂ÁÌ≈Ú Ú◊∆¡ª Ë≈È≈Úª «Úæ⁄ ’Ó∆ ¡≈¬∆ ˛Õ ‘∆‹Èª
Á≈ «‹æÊ∂ Íä≈Úª Ú∆ Á∂÷‰≈ Ó≈Û≈ √∆, ¿πµÊ∂ ‘π‰ ¿π‘ √Ú‹È’ Ê≈Úª ”Â∂ «ÏȪ Ø’-‡Ø’ ¡≈-‹≈ √’Á∂
‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª Ï≈Ò-«Ú¡≈‘ ¡Â∂ √Â∆-ÍÃÊ≈ Á≈ Ú∆ ÷≈ÂÓ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ «ÚËÚ≈ ÍπÈ «Ú¡≈‘ ¡Â∂
¡øÂ‹≈Â∆ «Ú¡≈‘ Á≈ ÍÃ⁄ÒÈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
B. Ë≈«Ó’ ’Ó’ª‚ª ˘ ¡√≈È Ï‰≈¿π‰≈ (Simplification of Religious Rites)- ¿πÁÔØ◊∆’È ¡Â∂
È◊∆’È Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á≈ ÓÙ∆È∆’È ‘Ø «◊¡≈ ˛, ¡«‹‘∂ πfi∂«Ú¡ª Ì∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄
ÓÈπæ÷ ÚæÒØ∫ ◊πøfiÒÁ≈ ¡Â∂ ¡‚øÏ ÌÍ» ’Ó’ª‚ª ˘ ’Á∂ «‘‰≈ √øÌÚ È‘ƒ ˛, ‘π‰ ËÓ √Ò∆’È
Á∆ Íë’«¡≈ Á∂ ÁΩ ”⁄Ø∫ ◊π˜ «‘≈ ˛Õ «‹æÊ∂ «Ú¡≈‘ È≈Ò √Ïø«Ë Ë≈«Ó’ ’Ó’ª‚ª «Úæ⁄ Í«‘Òª
«˜¡≈Á≈Â √Óª Òæ◊Á≈ √∆, ¿πµÊ∂ ‘π‰ C-D ÿø«‡¡ª «Úæ⁄ ‘∆ √Ì ’πfi Í»≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
C. Ë≈«Ó’ √ø’∆‰Â≈ «Úæ⁄ ’Ó∆- (Lessening of Narrowness)-ÍÃ≈⁄∆È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ËÓ Á∆ Íë’Â∆ Ï‘πÂ
√ø’∆‰ √∆, √≈∂ ¡≈͉∂ ËÓª ˘ √Ã∂Ù· √ÓfiÁ∂ ¡Â∂ ‘Ø ËÓª ÈÎ Á∆ «È◊∑≈ È≈Ò Á∂÷Á∂ √ÈÕ «¬√
«ÁzÙ‡∆’؉ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ’Á∂ Ú∆ ÁØ ËÓª Á≈ ¡≈Í√ «Úæ⁄ Ó∂Ò È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ Í ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄
ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÏÁÒ ¸æ’∆¡ª ‘È, √≈∂ ËÓ ‘π‰ «¬’-Á»√∂ ˘ Ï≈Ï «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Á∂÷‰ Òæ◊∂ ‘ÈÕ «¬‘
¡æ‹ Á∂ √Ó≈‹ Á∆ √Ì ÂØ∫ Ó‘≈È ¿πÍÒæÏË∆ ˛Õ
D. ÓÈπæ÷Â≈Ú≈Á∆ ËÓ Á≈ «Ú’≈√ (Development of Humanitarian Religion)- ÓÈπæ÷Â≈Ú≈Á∆ ËÓ Á∆
’ÒÍÈ≈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ Á∂ ‹ÈÓÁ≈Â≈ ¡≈’√‡ ’≈√‡ È∂ ¡≈͉∂ “ÓÈπæ÷Â≈ Á∂ ËÓ” Á∂ ¡Ë∆È ’∆Â∆ √∆Õ
’≈√‡ Á∂ ¡Èπ√≈ Á»√«¡ª Á∆ √∂Ú≈ Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √ÓæÊ ‘؉≈ ¡Â∂ ¿π√ Ò¬∆ √∆«’,
ÏΩ«Ë’ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ ¿πµÈÂ∆ ’È≈ ÓÈπæ÷Â≈ Á∂ ËÓ Á≈ ¿πÁ∂Ù ˛Õ «¬‘ ËÓ «‘ø√’ ’øÓª Á≈ Ï≈¬∆’≈‡
’Á≈ ˛Õ «Í¡≈ «¬√ Á≈ «√˪ ˛Õ «ÚÚ√Ê≈ «¬√ Á≈ ¡Ë≈ ¡Â∂ ÍÃ◊Â∆ «¬√ Á≈ Óπæ÷ ’øÓ ˛Õ «¬√ Â∑ª
Úæ÷-Úæ÷ ËÓª Á∂ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ √≈∂ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Ò¬∆ «¬’ √Ë≈‰ ËÓ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ë≈«Ó’ ÷∂Â «Úæ⁄
«¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ’ÁÓ ˛Õ ◊ªË∆ ‹∆ È∂ Ú∆ ¡«‹‘∆ ËÓ Á∆ ’ÒÍÈ≈ ’∆Â∆ √∆Õ
E. ËÓ Á≈ ’≈ØÏ≈∆’È (Commercialization of Religion)- ¡æ‹ ËÓ ؘ∆-؇∆ Á≈ «¬’ √≈ËÈ Ï‰
«◊¡≈ ˛Õ ¡æ‹ ËÓ Á∂ ·∂’∂Á≈ Í≥‚∂-Íπ‹≈∆ ‘π‰ ™È≈ ÙË≈Í»Ú’ Ë≈«Ó’ «’«¡≈Úª ˘ Í»≈ È‘ƒ
’Ú≈™Á∂, «‹øÈ≈ Í«‘Òª ’Ú≈™Á∂ √ÈÕ ¡æ‹ «¬È∑ª Á≈ «¬’Ó≈Â ’øÓ ¡≈͉∂ ‹‹Ó≈Ȫ ’ØÒØ∫ ÷»Ï ÍÀ√≈
ÍÃ≈Í ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘π‰ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ ¤Ø‡∂ Ë≈«Ó’ ’øÓ Ò¬∆ «˜¡≈Á≈Â Á≈È Á∂‰≈ ˜»∆ ˛Õ ÍÀ√∂ Á∂ ’∂ ’ج∆
Ú∆ «Ú¡’Â∆ «√æË∆-Íπæ·∆ ‹ÈÓ ÍæÂ∆ «¬È∑ª ’ØÒØ∫ «ÓÒ≈ ’∂ ÔØ◊ ÒÛ’≈ ¡Â∂ ÒÛ’∆ ÍÃ≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ
¡√ƒ ¡ıÏ≈ «Úæ⁄ ؘ≈È≈ ‘∆ ¡«‹‘∂ √Ó≈⁄≈ ÍÛ∑ √’Á∂ ‘ª, «‹È∑ª «Úæ⁄ ¡ΩÒ≈Á ÍÃ≈ÍÂ∆ ¡Â∂ ËÈ Áπæ◊‰≈
’Ó≈¿π‰ ‹ª ◊둪 Á∆ ÙªÂ∆ Ò¬∆ Ò≈Ì Á∂ ’∂ ’¬∆ ÒØ’ª ˘ «ÚÙ∂Ù ’’∂ ¡Ωª ˘ ´æ«‡¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÚË∂∂
Á≈È Á∂‰ Ú≈«Ò¡ª ˘ ÚË∂∂ √π«ÚË≈Úª «ÁæÂ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ËÓ Á≈ «¬‘ ’≈ØÏ≈∆’È
√≈˘ √≈∂ ËÓª «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒ∂◊≈Õ
F. ËÓ «Úæ⁄ ÒØ’∆’∆’È (Secularization in Religion)- ‚≈. ÙÃ∆È∆Ú≈√ È∂ ÒØ’∆’∆’È Á∆ Ë≈È≈ «ÁæÂ∆,
¿πÈ∑ª ¡Èπ√≈ ÒØ’∆’∆’È ¿π‘ Íë’«¡≈ ˛, «‹√ Á∂ ¡Ë∆È Í«‘Òª ¡√ƒ «‹√ ⁄∆˜ ˘ Ë≈«Ó’ ÓøÈÁ∂
√∆, ¿π√ ˘ ‘π‰ ¡√ƒ Ë≈«Ó’ È‘ƒ ÓøÈÁ∂ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ ‘∂’ √«ÊÂ∆ ˘ «Ú⁄≈ È≈Ò √Ófi‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 169