Page 180 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñAD: ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ËÓ

√Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬√Â∆ ’«Ò¡≈‰ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¿π√ Á≈ Ë≈«Ó’ ’«Ò¡≈‰ Ú∆ ‘Ø«¬¡≈Õ √Â∆, Ù≈√ÚÂ, «ÚËÚ≈ È؇
¡Â∂ Á∂ÚÁ≈√∆ ÍÃÊ≈ Á∂ ÷ÂÓ ‘؉ ÂØ∫ «ÏȪ «¬√ Á≈ √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰ √øÌÚ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ «¬√∂ Í«ÚÂÈ
Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¿π√ ˘ Ú؇ Á≈ ¡«Ë’≈ «Ó«Ò¡≈ ¡Â∂ ¿π‘ Á∂Ù Á∂ ¿πµ⁄∂ ¡‘πÁ∂ ÓÂÒÏ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Ú◊∂ ¡‘πÁ∂
ÍÃ≈Í ’È «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘ج∆Õ
«¬’ Í≈√∂ «ÂøÈ ÍÃÂ∆«’«¡≈Úª ‘È-«‘øÁ» ’æ‡ÛÚ≈Á, Óπ√«ÒÓ ’æ‡ÛÚ≈Á ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’∆’È ¡Â∂ «¬È∑ª «ÂøȪ
Á«Ó¡≈È Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¡≈«Ê’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √ø√«¥Â∆Õ

14.7 Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ÓΩ«Ò’ ÍÃÌ≈Ú (Religious and Secular Effect)
Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ÒΩ«’’ ÁØÚª Á≈ ‘∆ ÍÃÌ≈Ú Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «’√∂ √Ó∂∫ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ËÓ
Á≈ «¬øÈ≈ ÍÃÌ≈Ú √∆ «’ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª √≈∆¡ª «’«¡≈Úª Á≈ √øÍ≈ÁÈ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ Ë≈«Ó’ √ø√’≈, Í»‹≈-Í≈·,
Ôæ◊, ÓøÂ ¿π⁄≈‰ ‹ª Ú ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ‘πøÁ≈ ˛, ⁄≈‘∂ ‹∆ÚÈ ÍæÊ Á∂ √ø√’≈ ‘؉, ⁄≈‘∂ Ó’≈È Ï‰≈¿π‰≈ ‘ØÚ∂,
’ج∆ ÚÍ≈’ ’øÓ Ùπ» ’È≈ ‘ØÚ∂, ’ج∆ ’≈÷≈È≈ √Ê≈«Í ’È≈ ‘ØÚ∂, ‘∂’ Á∂ Í»Ú Ë≈«Ó’ ¡ÈπÙ·≈È ˜»∆
√∆Õ ‹ÈÓ, «Ú¡≈‘, ÓΩ ¡≈«Á Á∂ ÓΩ’∂ ”Â∂ ª ˜»∆ »Í «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ «’«¡≈ √øÍ≈«Á ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ ËÓ
«ÈÍæ÷Â≈ Á≈ ’∆ ¡Ê ˛, «¬‘ √Ófi ÒÀ‰≈ Ú∆ «¬æÊ∂ ˜»∆ ˛Õ
ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ Á∂ ¡≈Ëπ«È’ ¡Ë≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á≈ Ó‘æÂÚ ÚæËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Ì≈ ¡È∂’ª ËÓª Á≈ È≈ ’∂ÚÒ ¿πÁ◊Ó √Ê≈È, ÏÒ«’ √ø◊Ó Á≈ √Ê≈È Ú∆ ˛Õ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «¬’ ËÓ ÍÃ≈‰
√Ó≈‹ ˛Õ «¬æÊ∂ «‘øÁ» ËÓ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬√Ò≈Ó, ¬∆√≈¬∆, ‹ÀÈ, ÏπæË ¡Â∂ Í≈√∆ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª Á∆ √ø«÷¡≈
Ú∆ ’≈Î∆ ˛Õ «¬æÊ∂ √≈∂ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª Á∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ËÓ Á∆ ÍÃË≈ÈÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ ËÓ ‹∆ÚÈ Á∂ Úæ÷-
Úæ÷ Íæ÷ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ «‹√ Á∂Ù «Úæ⁄ ¡È∂’ª ËÓª Á∂ ÒØ’ È≈Ò-È≈Ò «‘øÁ∂ ‘؉, ¿πµÊ∂ √Ó≈‹ ˘ ◊«·Â
’È Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ë≈«Ó’ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ‘؉≈ Ï‘π ˜»∆ ˛Õ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Óπæ÷ ÂΩ
”Â∂ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¡≈Á∆ ’≈Ò ÂØ∫ ‘∆ Ì≈ Ú≈√∆ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ √«‘‰Ù∆Ò ‘∂ ‘ÈÕ ‘Ø ËÓª ÍÃÂ∆ ¡≈Á
Á≈ Ì≈Ú æ÷Á∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ ËÓ Á∂ ¡Ë∆È ’ÂÚ Í≈Ò‰ ”Â∂ ’≈¯∆ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÒØ’ ¡≈͉∂ Ì≈Ù≈, ¡≈ÙÓ
¡Â∂ ‹≈Â∆ È≈Ò √Ïø«Ë ËÓ Á≈ Í≈Ò‰ ’Á∂ ‘∂ ‘È, Î˜ª ˘ «ÈÌ≈™Á∂ ‘∂ ‘È, «¬√ Á∂Ù «Úæ⁄ Ë≈«Ó’
√«‘‰Ù∆ÒÂ≈ È∂ ÒØ’ª Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ «Ú¡≈Í’ ω≈¿π‰ ¡Â∂ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ ÓπæÒª ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ Á∂‰
«Úæ⁄ ’≈¯∆ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ¡æ‹ ÂØ∫ ’∆Ï BC@@ √≈Ò Í«‘Òª √Ó≈‡ ¡ÙØ’ È∂ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ √∆ «’ ≈‹
«’√∂ Ú∆ ËÓ ‹ª √øÍÃÁ≈¬∂ ˘ √Â≈¬∂◊≈, ≈‹ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ √≈∂ ËÓ Ï≈Ï
‘È, ’ج∆ «’√∂ Ú∆ ËÓ ˘ ÓøÈ √’Á≈ ˛Õ ¡ÙØ’ È∂ «¬æÊØ∫ Âæ’ «’‘≈ «’ ÒØ’ª
˘ ‘Ø ËÓª ÍÃÂ∆ È≈ ’∂ÚÒ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ Á≈ Ì≈Ú æ÷‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ÏÒ«’
¿πÈ∑ª Á≈ ¡≈Á Ú∆ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ

¿π√ È∂ ‘Ø ËÓª Á∂ ◊Ãøʪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’∆Â≈Õ È≈ ’∂ÚÒ Ì≈Â∆ √æ«Ì¡Â≈ Á∂, ÏÒ«’ Í»È
ÓÈπæ÷∆ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ ¡ÙØ’ Á≈ ËÓ «ÈÍæ÷ «ÁzÙ‡∆’؉ «¬’ Ôπ’ªÂ’≈∆ ÿ‡È≈ ˛Õ «¬√ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫
«¬’ ‘Ø Ó‘æÂÚÍ»È ÿ‡È≈ ¿π√ √Ó∂∫ Ú≈Í∆, ‹Á ¬∆√≈ Ó√∆‘ È∂ «’‘≈ «’ √∆˜ Á∆¡ª Ú√»¡ª √∆˜ ˘ √Ó«ÍÂ
’ «Á˙ ¡Â∂ ¬∆ÙÚ Á∆¡ª Ú√»¡ª ¬∆ÙÚ ˘Õ «¬√ ’ÊÈ Á≈ Ì≈Ú «¬‘∆ ˛ «’ ≈‹ ¡Â∂ ⁄⁄ «¬’-Á»√∂ ÂØ∫
Í«‘Òª ‘ÈÕ √Ó≈‡ ¡ÙØ’ ˘ Á∂ ¡ÀÒ≈È È≈Ò ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È Í«‘¨ “√«‘‰Ù∆ÒÂ≈” (Tolerance)
Á≈ ¡Ë≈ «Â¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ¬∆√≈ Ó√∆‘ Á∂ ¡ÀÒ≈È È≈Ò «¬’ ‘Ø Í«‘Ò» “≈‹ ¡Â∂ ËÓ «¬’-Á»√∂ ÂØ∫ Í«‘Òª
‘؉” Á≈ ¡«Ë’≈ «È«Ó ‘Ø«¬¡≈Õ
ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ ¿πÍØ’Â ÁØ Íæ÷ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÁØ ‘Ø Íæ÷ª Á≈ «Ú’≈√ ¡≈Ëπ«È’ √Ó∂∫ «Úæ⁄ AEÚƒ ¡Â∂ AFÚƒ √Á∆
«Úæ⁄ Íæ¤Ó∆ Ô»Í ”⁄ “ÍπÈ ‹≈◊‰ ¡Â∂ √πË≈” (Renaissance and Reformation) ¡Â∂ AHÚƒ ¡Â∂ AIÚƒ √Á∆
«Úæ⁄ ¿πÁÔØ«◊’ ¥ªÂ∆ (Industrial Revolution) Á∂ ’≈È ‘Ø«¬¡≈Õ ÍπÈ ‹≈◊‰ «Úæ⁄ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ Â∆√∂
Í«‘¨ ÓÈπæ÷Ú≈Á∆ «ÁzÙ‡∆’؉ (Humanistic Outlook) ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈, «‹√ «Úæ⁄ ÍÃÒØ’ Á∆ ʪ «¬√ ÒØ’ ˘ «ÚÙ∂Ù
Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈Õ ¿πÁÔØ«◊’ ¥ªÂ∆ È∂ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ «¬’ ‘Ø Í«‘¨ «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ (Science and
Technology) Á∂ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ˘ ‘æÒ ’È «Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ «¬√ È≈Ò Úæ‚∆¡ª-Úæ‚∆¡ª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 173