Page 41 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ √≈‚∂ ¡æ‹ Á≈ ◊πøfiÒÁ≈ ¡≈«Ê’ √ß◊·È Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ÌØ‹È «¬’æ·≈ ’È ¡Â∂ «Ù’≈ ’È Á∆ √ß√«¥Â∆
È≈Ò Ùπ± ‘Ø«¬¡≈Õ ÍπÙ ¡Â∂ «¬√Â∆ «Úæ⁄ Ï‘π ‘∆ √Ë≈‰ «Ó‘ÈÂ-Úß‚ √∆Õ ¡Ω Á∂ Ï‹≈¬∂ ÍπÙ «√Î «Ù’≈∆
‘πßÁ∂ √ÈÕ «¬√Â∆¡ª ÎÒ, ’ßÁ-Ó±Ò ¡≈«Á √ß◊z«‘ ’Á∆¡ª √ÈÕ Í«Ú≈ ‘∆ «√Î ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ «¬√Â∂Ó≈Ò Á∆
«¬’≈¬∆ √∆Õ ÍÂÈ∆-ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ «Ò¡≈¬∆ ◊¬∆ ⁄∆˜ È≈Ò ÿ «Úæ⁄ ÌØ‹È Ï‰≈™Á∆ √∆Õ ’Á∆-’Á∆ ¡Ωª Ú∆ ÷≈Á
ÍÁ≈ʪ «Ò¡≈™Á∆¡ª √ÈÕ «¬’æ· Á∂ «√Î √≈∂ ÓÀ∫Ï √Ó∂∫-√Ó∂∫ “Â∂ «Ù’≈ ’Á∂ √È «‹Ú∂∫ Úæ‚∂ ‹≈ÈÚª Ô≈È∆
Óæfiª, Ú≈Ò√ («¬’ ÁπË≈» ‹≈ÈÚ «‹√ Á∂ ÁßÁ ‘≈Ê∆ Ú◊∂ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹Ø Í≈‰∆ ¡Â∂ ˜Ó∆È ÁØÚª «Úæ⁄ «‘ßÁ≈
˛) ¡≈«Á Á∂ «Ù’≈ Á∂ ÁΩ≈È Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ «¬√ Â∑ª Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ͱ≈ «¬’æ· ‘∆ ¿πÍÌØ◊Â≈ «¬’≈¬∆ ‘Ø
‹ªÁ≈ √∆Õ «¬‘ «Ù’≈∆ «¬’æ· ¡≈«Ê’ ±Í È≈Ò √Ú≈Ú¶Ï∆ √∆Õ «¬√ Ò¬∆ ÚÍ≈ Á≈ ’ج∆ ‘Ø∫Á È‘∆∫ √∆Õ «¬√ Á∂
È≈Ò ‘∆ Ú∆«ÈÔÓ «Úæ⁄ Ï‘π √≈∆¡ª ◊ßÌ∆ «ÚÚ‘≈«’ √Óæ«√¡≈Úª √ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡≈«ÁÓ Ï√Â∆¡ª
«¬’-Á±√∂ ÂØ∫ Ï‘π Á± √È ¡Â∂ ¡≈¿π‰-‹≈‰ Á∂ √≈ËÈ «Ú’«√ ȑ∆∫ √ÈÕ «¬√ ‘≈Ò «Úæ⁄ «ÈÚ≈√∆¡ª ”⁄
Ú∆«ÈÔÓ √ßÌÚ È‘∆∫ √∆Õ ÚÍ≈ Á∂ Ó≈◊ «Úæ⁄ Á±√∆ π’≈Ú‡ Ú∆«ÈÔÓ Á∂ «’√∂ √Ë≈‰ Ó≈«Ë¡Ó Á≈ ¡«‘√≈√
√∆Õ ’Á∆-’Á∆ ◊π¡ª„∆ ‹È‹≈Â∆ Ï√Â∆¡ª Á∂ «ÈÚ≈√∆¡ª «Úæ⁄ ÒÀ‰ Á∂‰ ‘πßÁ≈ √∆ Í «’√∂ ÷≈√ Ï√Â∆ Á∂ ¡ßÁ
Ú∆«ÈÔÓ Ó«‘Ó≈Ȫ Á≈ √«Â’≈ ‹ª ÂØ‘Î≈ Á∂ ’∂ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ √∂Ú≈Úª «ÏȪ «’√∂ Ìπ◊Â≈È Á∂ ÍzÁ≈È ’∆Â∆¡ª
‹ªÁ∆¡ª √È Ízß± ¿π‘ «¬√ ¿πÓ∆Á È≈Ò ÍzÁ≈È ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √È «’ ¡æ◊∂ Ó«‘Ó≈È Ú∆ ͱÈ ÂΩ ”Â∂ «¬’ Íæ÷∆
È‘∆∫ √∆Õ «¬√ «Úæ⁄ Ú∆ «ÈøÂÂ≈ ¡Â∂ ÍzÂ∆Á≈È Á∂ ¡«‘√≈√ Ù≈«ÓÒ √ÈÕ √∂Ú≈Úª ¡Â∂ ÂØ‘Î∂ ¿π√ √Ó∂∫ ¿π‘∆ ’ßÓ
’Á∂ √È ‹Ø ¡æ‹ ÓπÁ≈ ’ ‘∆ ˛Õ ˙◊ÏÈ ¡Â∂ «ÈÓ’≈Î Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ““ÂØ‘Î∂ ÓπÁ≈‘∆‰ √ß√«¥Â∆¡ª «Úæ⁄
ËøÈ Á≈ √Ó≈«‹’ √Ê≈È ˛Õ””
«¬È∑ª «Ù’≈∆ ’Ï∆Ò∆¡ª «Úæ⁄ «Èæ‹∆ Ó≈Ò’≈Ȫ ‘æ’ ¡Â∂ √Ú‹È’ ¿πÍÌØ◊ ÁØÈØ∫ ◊æÒª Íz⁄æ«Ò √ÈÕ √≈∆¡ª
«Ú¡’Â∆◊ ⁄∆˜ª «‹Ú∂∫ ’æÍÛ∂, ÏÂÈ ¡≈«Á ‘Ø «‘‰ Á∆¡ª fiΩ∫ÍÛ∆¡ª Ú∆ «Èæ‹∆ ±Í È≈Ò «¬√Â∂Ó≈Ò «Úæ⁄
«Ò¡≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √È, ‹Á «’ ˜Ó∆È √Ó»«‘’ »Í «Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ √∆Õ «¬√ Á∂ ’≈È Ï‘π √ÍæÙ‡
‘ÈÕ «’™«’ ‹≈ÈÚ «¬’ ‹◊∑≈ ÂØ∫ Á±√∆ ‹◊∑≈ ‹ªÁ∂ «‘ßÁ∂ √ÈÕ ˜Ó∆È Á≈ «Èæ‹∆ «¬√Â∂Ó≈Ò √ßÌÚ È‘∆∫ √∆Õ «¬’
‹È‹≈Â∆ ¡≈͉∂ ÍzÌ≈Ú Á≈ Ú≈Ë≈ ‹ß◊Ò Á∂ «’√∂ ÷≈√ ÷∂Â «Úæ⁄ ’Á∆ √∆Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «Ù’≈ È≈Ò ÌØ‹È ÂØ∫
‹∆ÚÈ-Ô≈Í≈È Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ÷∂Â∆ «Úæ⁄ ÏÁÒ ◊¬∆ ¡Â∂ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ Ï‘π √≈∂ Í«ÚÂÈ ‘ج∂Õ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª
˜Ó∆È ˘ ÍÒ≈‡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ Úæ÷-Úæ÷ Í«Ú≈ª ˘ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Ò¬∆ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ Á±√∂
ÙÏÁª «Úæ⁄ ˜Ó∆È Á≈ «Èæ‹∆ Ó≈Ò’≈È≈ ‘æ’ Ùπ± ‘Ø«¬¡≈Õ Á±√∂, ÌØ‹È Á∆ ͱÂ∆ «˜¡≈Á≈ «ÈÙ«⁄ ¡Â∂ Íz⁄± ‘Ø
◊¬∆ ¡Â∂ «¬’æ· «Úæ⁄ √Ê≈¬∆ÂÚ Á∂ Âæ Á≈ Íz≈Á»Ì≈Ú ‘Ø«¬¡≈Õ Â∆√∂, √Ê≈¬∆ÂÚ Á∂ È≈Ò Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª «Úæ⁄
«‹Ú∂∫ ’æÍÛ∂ Á∆ ™È, ¿πµÈ Á∆ Ïπ‰≈¬∆, ÏÂÈ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Á∂ ‘Ø «ÙÒͪ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù∆’‰ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ’πÙÒÂ≈
«Úæ⁄ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ «ÚÙ∂Ù∆’‰ È∂ ÚÍ≈ ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ Ìπ◊Â≈È Á∂ ÏÁÒ∂ Á±√∂ Â∑ª Á∂ Ú∆«ÈÔÓ Ùπ± ‘ج∂Õ
÷∂Â∆ Á∂ ’≈È √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ‹Ø √Ó≈‹Ù≈√Â∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ’≈Î∆ Ó‘æÂÚͱÈ √∆Õ Ì±Ó∆ Á≈
«Èæ‹∆ Ó≈Ò’≈È≈ ‘æ’ «’√≈È «¬’æ· Á∂ Ò¬∆ «ÈÔÓ Ï‰ «◊¡≈Õ «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ √∆ «Èæ‹∆ Í«Ú≈ Á≈ Ó≈Ò’≈È≈Õ
√Ó∂∫ Ï∆‰ Á∂ È≈Ò Ì±Ó∆ ËøÈ ÂØ∫ Í«‘⁄≈‰∆ ‹≈‰ Òæ◊∆Õ

4.1 ¡≈«ÁÓ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
(Characteristics of Primitive Economy)

¡≈«Ê’ √ß◊·Èª Á∂ ÒÛ∆Ú≈ «Ú’≈√ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ¡√∆∫ ¡≈«ÁÓ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈Úª Á∆¡ª ’πfi ÷≈√ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’ √’Á∂ ‘ªÕ

4.1.1 fi±Ó ÷∂Â∆ (Shifting Cultivation)
¡≈«ÁÓ ¡≈«Ê’ √ß◊·È ‹∆ÚÈ «ÈÚ≈‘ Íz’≈ (√Ï∆√‡À∫√ ‡≈¬∆Í√) Á∂ √ÈÕ ÓÂÒÏ ¿π‘ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ ¿πÍÌØ◊
Ú≈Ò∆¡ª ¡Ê «ÚÚ√Ê≈Úª Á∆¡ª Ùz∂‰∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈™Á∂ √ÈÕ «¬√ Á≈ «¬’ ÍzÓπæ÷ ’≈È Íz«’«Â’ √≈ËȪ Á∂ ÁØ‘È
’È Á∆ ’Ø«ÙÙ «Úæ⁄ Â’È∆’∆ √‘≈«¬’ª Á≈ ¡«‘√≈√ √∆ «‹Ú∂∫ «’ fi±Ó ÷∂Â∆ È≈Ò √ÍÙ‡ ‘πßÁ≈ ˛Õ fi±Ó ÷∂Â∆ Á≈
ÓÂÒÏ «¬‘ ˛ «’ ˜Ó∆È Á≈ «¬’ ‘∆ ‡π’Û≈ ÷∂Â∆ ’ßÓ Á∂ Ò¬∆ ¶Ï∂ √Ó∂∫ Âæ’ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ «’√≈È
«¬’ ÍÒ≈‡ ÂØ∫ Á±√∂ ÍÒ≈‡ ”Â∂ ‹≈‰◊∂Õ ¡«‹‘≈ ’È Á∂ ’≈È ¡√ß◊ ȑ∆∫ ‘ÈÕ ÷∂Â∆ «Úæ⁄ ÿ‡Á∆ ¿πÍ‹ ˘ ÷≈Á
Á∂ ’∂ «Î ÂØ∫ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ¡≈«ÁÓ √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ ÷∂Â∆ Á∆ ¿πÚ≈ Ù’Â∆ ˘ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ ÷≈Áª Á∂
«¬√Â∂Ó≈Ò È≈Ò ÚË≈¿π‰ Á∆ ’Ò≈ È‘∆∫ ‹≈‰Á∂ √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ fi±Ó ÷∂Â∆ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á∂ ’ØÒ «¬’Ó≈Â «Ú’ÒÍ Ï«⁄¡≈
√∆Õ «¬‘ «¬√ ’≈È È≈Ò ‘∆ √ßÌÚ ‘Ø«¬¡≈ «’ ¡≈«ÁÓ √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ª È∂ ̱Ó∆ ”Â∂ ‹È√ß«÷¡≈ Á∂ ÁÏ≈¡ Á∆ √Óæ«√¡≈
Á≈ ˜Ï≈ È‘∆∫ ’∆Â≈ √∆Õ «¬√ Ò¬∆ ¿π‘ ÒØ’ ¡√≈È∆ È≈Ò ÍÂ∆ ˜Ó∆È (Virginland) Á≈ ¡ÈÚ∂Ù‰ ¡Â∂ ÙØÙ‰
’ √’∂Õ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∆ ÷∂Â∆ Ï∂’≈, ’ΩÙÒ «‘æ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ¡≈ÓÁ≈«¬’ ˛Õ

34 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY