Page 201 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ H.AE ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∆¡ª «ÂßÈ Úæ÷-Úæ÷ √«ÊÂ∆¡ª
(Three Different Situations of Returns to Scale)

«¬’ √≈ËÈ Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∆ Â∑ª ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∆¡ª Ú∆ «ÂßÈ √«ÊÂ∆¡ª ‘È-
(i) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍzÂ∆ÎÒ (Increasing Returns to Scale)

(ii) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ √«Ê ÍzÂ∆ÎÒ (Constant Returns to Scale)
(iii) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ (Diminishing Returns to Scale)

(i) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍzÂ∆ÎÒ (Increasing Returns to Scale)
ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍzÂ∆ÎÒ, ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¿π√ √«ÊÂ∆ ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘È «‹√ «Úæ⁄ √≈∂ √≈ËȪ ˘ «¬’ «ÈÙ«⁄ ¡ÈπÍ≈Â
«Úæ⁄ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂ ª ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ¿π√ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ (Increasing returns to scale
occurs when a given percentage increase in all factor inputs (in some constant ratio) causes
proportionately greater increase in output.) ¡Â∂ ‹∂’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ «‹Ú∂∫ «Ó‘È ¡Â∂ ͱߋ∆ Á∆¡ª
Ó≈Â≈Úª «Úæ⁄ 10% Ú≈Ë≈ ’È È≈Ò ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ A5% ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛ «¬√ ˘ ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÚæËÁ∂
ÍzÂ∆ÎÒ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
«⁄æÂ H.F ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ 10% Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿π√
ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ¡Â∂ 15% Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛ ¡Â∂ 15% Ú≈Ë≈ ‘ØÁ ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ 25% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛ ¡Â∂
ÚæËÁ∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á≈ «ÈÔÓ ¿πÁØ∫ Ò≈◊± ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÍzÂ∆Ù Ú≈Ë∂ Á∆ ÂπÒÈ≈
«Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ÍzÂ∆Ù Ú≈Ë≈ «˜¡≈Á≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ

«⁄æÂ H.F

ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÚæËÁ∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∂ Ò≈◊± ‘؉ Á≈ Óπæ÷ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ÍÀÓ≈È≈ Úæˉ Á∂ ÎÒ√±Í «Ó‘È Úß‚
¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’È Á∂ ’≈È ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª Ïæ⁄ª (Economies) ¿πÍÒæÏË ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª Ï⁄ª Á∂ ’≈È
ÍzÂ∆ÎÒ «Úæ⁄ √≈ËȪ Á∂ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ ‘ØÁ Ú≈Ò∂ Ú≈Ë∂ È≈Ò «˜¡≈Á≈ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬‘ Ï⁄ª ’∂ÚÒ ¡ßÁ±È∆
Ïæ⁄ª ‘È «’™«’ «¬‘ √Ïß«Ë ÎÓ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ¡≈’≈ È≈Ò √Ïß«Ë ˛Õ

(ii) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ √«Ê ÍzÂ∆ÎÒ (Constant Returns to Scale)
ÍÀÓ≈È∂ Á∂ √«Ê ‹ª Ï≈Ï ÍzÂ∆ÎÒ, ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¿π√ √«ÊÂ∆ ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘È «‹√ «Úæ⁄ ‹∂’ √≈∂ √≈ËȪ ˘ «¬’

196 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY