Page 202 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «ÈÔÓ

«ÈÙ«⁄ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ª ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ¿π√∂ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ (Constant Returns È؇
to Scale occurs when a given percentage increase in all factor inputs (in some constant ratio)
causes equal percentage increase in output.) «¬√ «ÈÔÓ Á∂ ¡Èπ√≈ ÓßÈ Ò˙ «Ó‘È ¡Â∂ ͱߋ∆ Á∆ Ó≈Â≈
«Úæ⁄ A@ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ÎÒ√±Í ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú∆ A@ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
«⁄æÂ H.G «Úæ⁄ OQ Ú’z ÍÀÓ≈È∂ Á∂ Ï≈Ï ÍzÂ∆ÎÒ ˘ Íz◊‡ ’ ‘∆ ˛Õ «⁄æÂ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ √≈∂ √≈ËȪ
«Úæ⁄ A@ ÍzÂ∆Ù Ú≈Ë≈ ’È ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú∆ A@ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª √≈ËȪ «Úæ⁄
20% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ 20% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ «’ √≈ËȪ «Úæ⁄
«‹ßÈ∂ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú∆ ¿π∫È≈ ‘∆ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ OQ ∂÷≈
Ó±Ò «ÏßÁ± O ÂØ∫

«⁄æÂ H.G

DE% «¬√ «ÈÔÓ Á∂ Ò≈◊± ‘؉ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «¬’ «ÈÙ«⁄ ÍæË ”Â∂ ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª Ïæ⁄ª ¡Â∂
‘≈È∆¡ª «¬’ Á±√∂ Á∂ Ï≈Ï ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «‘√≈Ï Á∆ ÙÏÁ≈ÚÒ∆ «Úæ⁄ ¿π√ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ ˘ ‹Ø Ï≈Ï
ÍzÂ∆ÎÒ ˘ Íz◊‡ ’Á≈ ˛ √Ó±Í ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ (Homogeneous Production Function) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬√ ÎÒÈ Á∂ ¡Èπ√≈ ‹∂’ «Ó‘È ¡Â∂ ͱߋ∆ ˘ Ï≈Ï Á∂ ¡ÈπÍ≈ È≈Ò ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ª ¿πÂÍ≈ÁÈ Ú∆
¿π√∂ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ ÚË∂◊≈Õ
(iii) ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ (Diminishing Returns to Scale)

ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ, ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ¿π√ √«ÊÂ∆ ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘È «‹√ «Úæ⁄ ‹∂’ √≈∂ √≈ËȪ ˘ «¬’ «ÈÙ«⁄Â
¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ ÚË≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ª ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ¿π√ ÂØ∫ ÿæ‡ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ (Diminishing Returns
to Scale occurs when given percentage increase in all factor inputs (in some constant Ratio)
causes proportionately lesser increase in output.) ‹∂’ √≈ËȪ «Úæ⁄ AE ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ’È È≈Ò
¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ A@ ÍzÂ∆Ù Á≈ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ‘À, ª «¬‘ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈ «’ ÍÀÓ≈È∂ Á≈ ÿæ‡Á≈ ÍzÂ∆ÎÒ Ò≈◊± ‘Ø «‘≈
˛Õ «⁄æÂ H.H ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∂ «ÈÔÓ ˘ Íz◊‡ ’ «‘≈ ˛Õ OQ ∂÷≈ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ √≈ËÈ≈ «Úæ⁄ 15%
Á≈ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ 10% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛ ¡Â∂ 25% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ 15% Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈
˛Õ «¬√ È≈Ò Íz◊‡ ‘πßÁ≈ ˛ ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ ÿæ‡ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ
ÍÀÓ≈È∂ Á∂ ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á∂ Ò≈◊± ‘؉ Á≈ Óπæ÷ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª ‘≈È∆¡ª (Diseconomies) Ïæ⁄ª
(Economies) ÂØ∫ «’Â∂ «˜¡≈Á≈ ‘ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 197