Page 304 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-AC: ¬∂’≈«Ë’≈∆ ÎÓ Á≈ «√˪Â

¬∂’≈«Ë’≈∆ Á∂ ÒßÓª √Óª √ßÂπÒÈ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ «⁄æÂ AC.E Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «⁄æÂ È؇
AC.E ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ¬∂’≈«Ë’≈∆ «ÏßÁ± E ”Â∂ √ßÂπÒÈ «Úæ⁄ ‘ØÚ∂◊≈Õ «ÏßÁ± E ”Â∂ MR = (=AM) ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂
¶Ó≈ √Óª ¡Ω√ Ò≈◊ BM ‘ØÚ∂◊∆Õ ’∆Ó (AM) Á∂ ¶Ó≈ √Óª ¡Ω√ Ò≈◊ (BM) ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ (AR > AC)
‘؉ Á∂ ’≈È ¬∂’≈«Ë’≈∆ ˘ ¡√Ë≈‰ Ò≈Ì Íz≈Í ‘؉◊∂ ¡Â∂ ¬∂’≈«Ë’≈∆ ˘ AM-MB = AB ÍzÂ∆ «¬’≈¬∆
¡√Ë≈‰ Ò≈Ì Íz≈Í ‘؉◊∂Õ ¬∂’≈«Ë’≈∆ ˘ ’πÒ ABPN ¡√Ë≈‰ Ò≈Ì «ÓÒ‰◊∂Õ «‹Ú∂∫ «’ ¤ªÁ≈ «‘æ√∂ È≈Ò
«Á÷≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ

AC.F ’∆Ó «ÚÌ∂Á ‹ª Ì∂ÁÓ±Ò’ ¬∂’≈«Ë’≈
(Price Discrimination or Discriminating Monopoly)

’∆Ó «ÚÌ∂Á ¿π‘ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ Ú√± ˘ «¬æ’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ’∆Ó ”Â∂ Ú∂«⁄¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬’ ¬∂’≈«Ë’≈∆
’¬∆ Ú≈ «’√∂ Ú√± Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ÂØ∫ ‹ª Úæ÷-Úæ÷ «¬√Â∂Ó≈Òª Á∂ Ò¬∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ’∆Ó ÒÀ
√’Á≈ ˛Õ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Á∆ «¬√ ’∆Ó È∆Â∆ ˘ ’∆Ó «ÚÌ∂Á (Price Discrimination) ’«‘ßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹Ø ¬∂’≈«Ë’≈∆
¡«‹‘≈ ’Á≈ ˛ ¿π√ ˘ Ì∂ÁÓ±Ò’ ¬∂’≈«Ë’≈∆ (Discriminating Monopolist) ’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ

’∆Ó «ÚÌ∂Á ’∆ ˛?
’∆Ó «ÚÌ∂Á ¿π‘ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ «Ú’∂Â≈ «’√∂ «¬’ Ú√± Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ ÷∆ÁÁ≈ª ÂØ∫ Úæ÷-
Úæ÷ ’∆Ó ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «¬‘ ¿π√ √Ó∂∫ √ßÌÚ ‘πßÁ≈ ˛ ‹ÁØ∫ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ’ج∆ ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ È‘∆∫ ‘πßÁ∆ ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷
÷∆ÁÁ≈ª Á∂ Ò¬∆ Ú√± Á∆ Óß◊ Á∆ ÒØ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ‘πßÁ∆ ˛Õ
ਜੇ. ਏਸ. ਬੇਂਸ. ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਿਵੱਚ , “ਕੀਮਤ ਫਰਕ ਵਲੋਂ ਮਨਸ਼ਾ ਵਿਕਰੇਤਾ ਦੀ ਉਸ ਕਰਿਆ ਨਾਲ ਹੈ ਜਿਸ ਿਵੱਚ ਿਕ ਉਹ ਇੱਕ ਹੀ
ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰਾਕੇਰਤਾਵਾਂਵਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕੀਮਤਾਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ । ” (Price discrimination refers strictly to
the practice by a seller to charging different prices from different buyers for the same goods Q
—J.S. Bains)
’ΩÂ√π¡≈È∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ““’∆Ó «ÚÌ∂Á ¿π‘ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ Ú√± Úæ÷-Úæ÷ ÷∆ÁÁ≈ª ˘ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª
”Â∂ Ú∂⁄∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ””(Price discrimination exists when the same product is sold at different prices to
different buyers. —Koutsoyiannis)

AC.G ’∆Ó «ÚÌ∂Á Á∆ «’√Ó (Types of Price Discrimination)

’∆Ó «ÚÌ∂Á Óπæ÷ ±Í È≈Ò ⁄≈ Â∑ª Á≈ ‘πßÁ≈ ˛-

A. «Ú¡’Â∆◊ ’∆Ó «ÚÌ∂Á (Personal Price Discrimination)-‹ÁØ∫ «¬’ ¬∂’≈«Ë’≈∆ «’√∂ Ú√±
Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª ÂØ∫ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Ó ÒÀ∫Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ «Ú¡’Â∆◊ ’∆Ó «ÚÌ∂Á ’«‘ßÁ∂
‘ÈÕ «Ú¡’Â∆◊ ’∆Ó «ÚÌ∂Á, ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∆ ¡ÈÍÛ∑Â≈ Á∂ ’≈È, ’∆Ó «Úæ⁄ Ó≈Ó±Ò∆ ¡ßÂ Á∂
’≈È ‹ª Ú√± ‹ª √∂Ú≈ Á∆ Íz«’Â∆ Á∂ ’≈È √ßÌÚ ‘πßÁ≈ ˛Õ «‹Ú∂∫-‹ÁØ∫ «¬’ ‚≈’‡ «¬’ ‘∆ Â∑ª Á∂
¡≈ÍÃ∂ÙÈ Á∂ Ò¬∆ ¡Ó∆ ¡Â∂ ◊∆Ï Ó∆‹ª ÂØ∫ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ Î∆√ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª «¬‘ «Ú¡’Â∆◊ ’∆ÓÂ
«ÚÌ∂Á ’‘≈™Á≈ ˛Õ
B. ̱◊Ω«Ò’ ’∆Ó «ÚÌ∂Á (Geographical Price Discrimination)- ‹ÁØ∫ ¬∂’≈«Ë’≈∆ «¬’ Ú√± Á∆ Úæ÷-
Úæ÷ √Ê≈Ȫ ”Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Ó ÒÀ∫Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ ̱◊Ω«Ò’ ’∆Ó «ÚÌ∂Á ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ
”Â∂ «¬’ «ÈÔ≈ ’Â≈ ¡≈͉∆ Ú√± Á∆ ’∆Ó «ÚÁ∂Ù∆ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ Úæ÷ ¡Â∂ ÿ∂Ò± Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ’πfi
‘Ø æ÷Á≈ ˛, «‹Ú∂∫ «’ ≈Ù∆Í≈ÂÈ (Dumping) ¡Â∂ «ÚÁ∂Ùª «Úæ⁄ Ú√± ˘ √√Â∂ Ì≈¡ Ú∂⁄‰≈Õ

C. «¬√Â∂Ó≈Ò ¡Èπ√≈ ’∆Ó «ÚÌ∂Á (Price Discrimination According to Use)- ‹ÁØ∫ ¬∂’≈«Ë’≈∆ «¬’
Ú√± Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ¿πÍÔØ◊ª Á∂ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª ÒÀ∫Á≈ ˛ ª «¬√ ˘ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Ó «ÚÌ∂Á ‹ª
ÚÍ≈ «ÚÌ∂Á (Trade Discrimination) ’«‘ßÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫ «Ï‹Ò∆ Á∂ ÿ∂Ò± «¬√Â∂Ó≈Ò (Domestic Use)

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 299