Page 305 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ Á∂ Ò¬∆ ÍzÂ∆ Ô±«È‡ Á «˜¡≈Á≈ ‘πßÁ∆ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ÷∂Â∆ √ÏßË∆ «¬√Â∂Ó≈Ò (Agricultural Use) Á∂ Ò¬∆
ÍzÂ∆ Ô±«È‡ Á ÿæ‡ ‘πßÁ∆ ˛Õ
D. √Ó∂∫ ¡Èπ√≈ ’∆Ó «ÚÌ∂Á (Price Discrimination According to Time)- ’¬∆ √Ú‹«È’ «¬√Â∂Ó≈Ò
Á∂ ¿πÁÔØ◊ (Public Utilities) «¬’ ‘∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ ˘ Úæ÷-Úæ÷ ”Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª ”Â∂ Ú∂⁄Á∂ ‘ÈÕ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‡ÀÒ∆ÎØÈ «ÚÌ≈◊ Á∂ ≈ ‹ª √Ú∂ Á∂ √Ó∂∫ Á∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ‡ÀÒ∆ÎØÈ ’≈Ò Á∂ Ò¬∆
ÿæ‡ Á (Low Rate) ÒÀ∫Á≈ ˛ Í «ÁÈ «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ‡ÀÒ∆ÎØÈ ’≈Ò Á∂ Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ Á (High
Rate) Ò¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ

AC.H ’∆Ó «ÚÌ∂Á∆’È Á∆¡ª Ùz∂‰∆¡ª (Degrees of Price Discrimination)

Í∆‚± È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ ‘Economics of Welfare’ «Úæ⁄ ’∆Ó «ÚÌ∂Á∆’È (Price Discrimination) ˘ ‘∂·
«Ò÷∆¡ª «ÂßÈ Ùz∂‰∆¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ‘À:
A. Í«‘Ò∆ Ù∂z‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È (Discrimination of the First Degree)- Í«‘Ò∆ ÙÃ∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È
¿π‘ «ÚÌ∂Á∆’È ˛ «‹√ «Úæ⁄ «¬’ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Ú√± Á∆ ‘∂’ «¬’≈¬∆ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª Ú√±Ò
’Á≈ ˛Õ ‘∂’ «¬’≈¬∆ Á∆ ¿π∫È∆ «ÈË≈« ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘À, «‹ßÈ∆ ’∆ ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∂‰ Á∂ Ò¬∆ «Â¡≈
‘πßÁ≈ ˛, «¬√ Â∑ª ¿π√ ˘ ’ج∆ Ú∆ ¿πÍÌØ◊Â≈ Ïæ⁄ Íz≈Í ȑ∆∫ (No consumer Surplus) ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂
Í«‘Ò∆ Ùz∂‰∆ Á∂ «ÚÌ∂Á∆’È Á≈ ¡Ê «¬’ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∆ Ïæ⁄ ˜∆Ø ‘πßÁ∆
˛Õ
B. Á±√∆ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È (Discrimination of the Second Degree): Á±√∆ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È
¿π‘ √«ÊÂ∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ¬∂’≈«Ë’≈∆ «’√∂ Ú√± Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ «¬’≈¬∆¡ª ˘ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª ÒÀ∫Á≈
˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ≈‹ª Á∂ «Ï‹Ò∆ ÏØ‚ Á∆ «¬’ ‘æÁ Âæ’ Í«‘Ò∆¡ª ’πfi «¬’≈¬∆¡ª Á∂ ¿πÍÌØ◊
Á∆ Á ÿæ‡ ÒÀ∫Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ‘æÁ Á∂ Ï≈¡Á Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª Á∂ ¿πÍÌØ◊ Á∆ Á «˜¡≈Á≈ ÒÀ∫Á∆ ˛Õ «¬√
√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿πÍÌØ◊Â≈ ˘ ’πfi ¿πÍÌØ◊ Á∆ Ïæ⁄ (Consumer’s Surplus) Íz≈Í ‘πßÁ∆ ˛Õ
C. Â∆√∆ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È (Discrimination of the Third Degree) : Â∆√∆ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È ¿π‘
«ÚÌ∂Á∆’È ˛ «‹√ Á∂ ¡Ë∆È ¬∂’≈«Ë’≈∆ «’√∂ Ú√± Á∂ ’æπÒ Ï≈˜≈ ˘ ÁØ ‹ª «ÂßÈ √Ó±‘ª (Groups) «Úæ⁄
Úß‚ «ÁßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‘∂’ √Ó±‘ ÂØ∫ Úæ÷-Úæ÷ ’∆Ó Ú√±Ò ’Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹∂’ ¬∂’≈«Ë’≈∆
ÿ∂Ò± Ï≈˜≈ «Úæ⁄ «’√∂ Ú√± Á∆ «˜¡≈Á≈ ’∆Ó «ÈË≈« ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «ÚÁ∂Ù∆-Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ÿæ‡
’∆Ó «ÈË≈« ’Á≈ ˛ ª ¿π√ ˘ Â∆√∆ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¡√Ò∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄
«¬√ Ùz∂‰∆ Á≈ «ÚÌ∂Á∆’È «˜¡≈Á≈ Íz⁄æ«Ò ˛Õ

AC.I ’∆Ó «ÚÌ∂Á Á∆¡ª ˜±∆ Ùª
(Essential Conditions for Price Discrimination)

’∆Ó «ÚÌ∂Á ª ‘∆ √ßÌÚ ‘Ø √’Á≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∆¡ª Ùª ͱ∆¡ª ‘πßÁ∆¡≈ ‘È-

A. ¬∂’≈«Ë’≈∆ Ù’Â∆ Á∆ ‘Ø∫Á (Existence of Monopoly Power)- ’∆Ó «ÚÌ∂Á Á∆ Í«‘Ò∆ Ù «¬‘
˛ «’ «Ú’∂Â≈ ¬∂’≈«Ë’≈∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ’ØÒ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Ù’Â∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
¬∂’≈«Ë’≈∆ Ù’Â∆ Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ «Ú’∂Â≈ ’πfi ÷∆ÁÁ≈ª ÂØ∫ Á±√«¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈
’∆Ó ȑ∆∫ ÒÀ √’Á≈Õ Í±∆ ÍzÂ∆ÔØ◊∆ ÎÓ «¬’ √Ó±Í ¿πÂÍ≈Á (Homogeneous Product) Á∂ Ò¬∆
Úæ÷-Úæ÷ ’∆Óª È‘∆∫ ÒÀ ÍÚ∂◊∆ «’™«’ ͱ∆ ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Èπ√≈ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ «¬’ ‘∆
’∆Ó Íz⁄æ«Ò ‘؉ Á∆ Íz«ÚÂ∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ
B. Í«‘Ò∆ Ï≈˜≈ (Separate Markets)- ’∆Ó «ÚÌ∂Á Á∂ Ò¬∆ «¬‘ ˜±∆ ˛ «’ Ú√± Á∂ ÁØ ‹ª «ÂßÈ
Ï≈˜≈ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È «‹È∑ª ˘ «¬’ Á±√∂ ÂØ∫ Í«‘Òª ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¬∂’≈«Ë’≈∆ ¿πÈ∑ª ˘
Í«‘Òª æ÷ √’Á∂ ‘ÈÕ (One condition necessary for Discriminating Monopoly is that there

300 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY