Page 413 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ (ii) √≈Ú‹«È’ Ú√»¡ª ¡Â∂ Ï≈˜≈ ¡√ÎÒÂ≈ (Public Goods and Market Failure)
√≈Ú‹«È’ Ú√»¡ª ‹ª “√ÓπÁ≈«¬’ ¿πÍÌØ◊ Ú√»¡ª” (Collective Consumption Goods) Ï≈˜≈ ¡√ÎÒÂ≈
Á∂ Ó‘æÂÚÍ»È √Ø ‘ÈÕ
√Ú‹«È’ Ú√»¡ª «Úæ⁄ ◊À-ÍÃÂ∆Áø«ÁÂ≈ ¡Â∂ ◊À-Ú«‹ÂÂ≈ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÁ≈‘‰
‘È √πæ«÷¡≈ √∂Ú≈Úª, ’≈˘È ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ √∂Ú≈Úª ¡≈«ÁÕ «¬È∑ª √∂Ú≈Úª Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò Ò¬∆ ⁄≈‘∂ ’ج∆ Ìπ◊Â≈È ’
«‘≈ ˛ ‹ª È‘ƒ, «¬‘ √∂Ú≈Úª √≈«¡ª Ò¬∆ ¿πÍÒæÏË ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ √∂Ú≈Úª ◊À-Ú«‹Â (Non-excludable)
‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª «¬È∑ª √∂Ú≈Úª Á≈ «’√∂ «¬’ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ¿πÍÌØ◊ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ «¬È∑ª Á∆ ¿πÍÒæÏËÂ≈
˘ ÿæ‡ È‘ƒ ’Á≈Õ
«¬È∑ª Á∆ ◊À-Ú«‹ÂÂ≈ ¡Â∂ ◊À-ÍÃÂ∆Áø«ÁÂ≈ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Á∂ ’≈È, √Ú‹«È’ Ú√»¡ª Á≈ Ï≈˜≈ ’ø‡ØÒ
Á∆ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ ’πÙÒÂ≈Í»Ú’ Úø‚ È‘ƒ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ («’™«’ «¬È∑ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ «Èæ‹∆ Ò≈Ì ¡Â∂ «Èæ‹∆
Ò≈◊ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ √Ó≈‹/√ÓπÁ≈«¬ ˘ √Ó≈«‹’ Ò≈Ì «˜¡≈Á≈ ˛) ¡Â∂ «¬‘ Ú√»¡ª √’≈ ÚæÒØ∫ ¿πÍÒæÏË
’Ú≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª ”Â∂ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÷⁄ Ò¬∆ «Úæ ÍÃÏøË √’≈ ’ª ¡Â∂ ‘Ø √ت È≈Ò ÍÃ≈ÍÂ
¡≈ÓÁÈ È≈Ò ’Á∆ ˛Õ

√Ú‹«È’ Ú√»¡ª ’ÁØ∫ ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¬∆¡ª ‹≈‰∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª Ò¬∆ «’øÈ≈ ¡Â∂ ’Ω‰ Ìπ◊Â≈È
’Á≈ ˛? «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∂ ¡ÚÒØ’È «Ë¡≈È Á∂‰ ÔØ◊ ‘È-

(i) √Ú‹«È’ ÍÁ≈Ê ¿πÁØ∫ ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¬∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, ‹ÁØ∫ √πæ«÷¡Â ’∆Ó (Reservation Price)
Á≈ ‹ØÛ √Ú‹«È’ Ú√» Á∆ Ò≈◊ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‹ª Ï≈Ï ‘Ø‰Õ √πæ«÷¡Â ’∆Ó ¿π‘ «˜¡≈Á≈ ’∆Ó ˛ ‹Ø ’ج∆
«Ú¡’Â∆ √Ú‹«È’ Ú√»¡ª Á∆ ¿πÍÒæÏËÂ≈ Ò¬∆ Á∂‰ Ò¬∆ «Â¡≈ ‘πøÁ≈ ˛ ª «’ ¿π√ ˘ Ï≈Ï ‹ª «˜¡≈Á≈
√øÂπÙ‡∆ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ
¿πÁ≈‘‰- A@ Í«Ú≈ª Á∂ «¬’ √’≈∆ «¬Ò≈’∂ «Úæ⁄ «¬’ √Ó»«‘’ ‡ÀÒ∆«Ú˜È Á≈ ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¿π‰≈ «¬’
√Ú‹«È’ Ú√» ˛Õ «¬’ ◊À-ÂÏÁ∆Ò ¡Â∂ ◊À-ÍÃÂ∆ÁøÁ∆ ˛, «¬√ ˘ ’ÁØ∫ Ò◊≈«¬¡≈-¿πÍÒæÏË ’Ú≈«¬¡≈ ‹≈‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ ¿πÁØ∫ ‹ÁØ∫ ¿π√ √Ïø«Ë «¬Ò≈’∂ Á∂ «ÈÚ≈√∆ ‹Ø ’∆Ó ‹ª ≈Ù∆ «¬√ Ò¬∆ Á∂‰ Ò¬∆ «Â¡≈
‘È, ¿π‘ ‡∆. Ú∆. Ò◊≈¿π‰ Á∆ ’πæÒ Ò≈◊Â/÷⁄ Á∂ Ï≈Ï ‘ØÚ∂ ‹ª ¿π√ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‘ØÚ∂Õ
(ii) √Ú‹«È’ Ú√»¡ª «’øÈ∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¬∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ √Ë≈‰ Ú√»¡ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄
‹∂’ «¬’ «¬’≈¬∆ Á≈ «¬’ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ¿πÍÌØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ Á≈ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª ÚæÒØ∫ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ «¬√ Ò¬∆ «¬’ «ÁæÂ∆ ‘ج∆ ’∆Ó ”Â∂ Óø◊∆ ◊¬∆ Úø«Ù Ó≈Â≈ Á≈ ‘∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ √Ë≈‰ Ú√»¡ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ √Ó»«‘’ (Aggregate) Óø◊ Ú¥ ‹ª ’πæÒ Óø◊ Ú¥ ÍÃ≈Í ’È
Á∂ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆◊ Óø◊ Ú¥ Á∂ √Ó-ÍæË∆ ‹ØÛ (Horizontal Summation of Individual Demand Curve
to Drive Aggregate Demand Curve.) ˘ Òæ«Ì¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù ’∆Ó (Particular Price)
Úø«Ù Ó≈Â≈ Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ Í ¿πÁØ∫ √Ú‹«È’ Ú√»¡ª Á≈ √ÏøË ˛, ¿πÈ∑ª Á∆ ’πfi Ó≈Â≈ √≈∂
«Ú¡’Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ ¿πÍÒæÏË ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ú√» Á∆ «ÁæÂ∆ ‘ج∆ Ó≈Â≈ Á∂ ¡Èπ»Í «¬√ Á∆ ⁄≈‹ ‹ª ÍÃ≈ÍÂ
’∆Â∆ ◊¬∆ ’∆Ó ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Ú√» Ò¬∆ «ÁæÂ∂ ÓπæÒ Á∂ Ï≈Ï ˜» ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ

«¬√ Á∂ ¡Èπ»Í «Ú¡’Â∆◊ Óø◊ Ú¥ª Á≈ ÷Û∑≈ ‹ª «√æË≈ ‹ØÛ (Vertical Summation) ’æ«„¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹Ú∂∫
BC.C ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ‘πøÁ≈ ˛Õ

«¬√ «⁄æÂ «Úæ⁄ √Ú‹«È’ Ú√» Á∂ Ò¬∆ ÁØ «Ú¡’Â∆¡ª A ¡Â∂ B Á∆ Óø◊ ˘ D ¡Â∂ D Ú¥ª È≈Ò Á√≈«¬¡≈
A V
«◊¡≈ ˛Õ «√æË∂/÷Û∑∂ ‹ØÛ È≈Ò, √≈˘ D Ú¥ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø ÁØÚª «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √Ó»«‘’ Óø◊ ˛Õ «¬‘ Óø◊ Ú¥
M
(D ) ÍÃ◊‡ ’Á≈ ˛ «’ Ú√» «¬’ «ÈÙ«⁄ Ó≈Â≈ Á∂ Ò¬∆ «’øÈ∆ √Ó»«‘’ ’∆Ó Á∂‰ Ò¬∆ «Â¡≈ ˛Õ
M
MC Ú¥ √Ú‹«È’ Ú√» ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¿π‰ Á∆ √∆«Ó Ò≈◊ ˛, «¬‘ Í»Â∆ Ú¥ Ú∆ ˛Õ
E √øÂπÒÈ «ÏøÁ» ˛, «‹√ ”Â∂ OP ’∆Ó ”Â∂ Óø◊∆ ◊¬∆ Ó≈Â≈ Í»Â∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ Ó≈Â≈ Á∂ Ï≈Ï ˛Õ √Ú‹«È’
2
Ú√» Á∆ OQ Ó≈Â≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛ ‹Ø A ¡Â∂ B ÁØÚª «Ú¡’Â∆¡ª Ò¬∆ ¿πÍÒæÏË ˛Õ
0

408 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY