Page 415 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ Ú≈Ò∂ (Â∆√≈ Íæ÷) ˘ Ú∆ √π◊øË ÍÃÁ≈È ’∂◊≈Õ «¬√ Á∂ Ï◊∆⁄≈ Ò◊≈¿π‰ Á∆ «¬√ «’«¡≈ ˘ ËÈ≈ÂÓ’ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú
(Positive Externality) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ◊π¡ª„∆ ‹ª ¡≈¿π‰-‹≈‰ Ú≈Ò∂ «¬√ Á∂ Ò¬∆ ’ج∆ ’∆Ó ȑƒ «ÁøÁ≈Õ
«¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ ‹ÁØ∫ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ÿ «Úæ⁄ «¬’ ‹È∂‡ Ò◊Ú≈™Á≈ ˛ ¡Â∂ «Ï‹Ò∆ ⁄Ò∂ ‹≈‰ ”Â∂
¿π‘ ¿π√ ‹È∂‡ ˘ ⁄Ò≈™Á≈ ˛, ‹ÁØ∫ ¿π√ «Ú¡’Â∆ ˘ ª ØÙÈ∆ «ÓÒ ‹≈Ú∂◊∆ Í ¿π‘ ‹È∂‡ ÙØ ÍÃÁ»Ù‰
(Noise Pollution) ‹ª ‘Ú≈ ÍÃÁ»Ù‰ (Air Pollution) ÍÀÁ≈ ’∂◊≈, «‹√ Á≈ ‰≈ÂÓ’ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú (Negative
Externality) ◊π¡ª„∆ ‹ª ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √«‘‰ ’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ ‹È∂‡ ⁄≈Ò’ «¬√ ‰≈ÂÓ’ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú
Á∆ ’ج∆ Ú∆ ’∆Ó ¡≈͉∂ ◊π¡ª„∆ ˘ È‘ƒ «ÁøÁ≈Õ ◊π¡ª„∆ ÚæÒØ∫ √«‘‰ ’È Ú≈Ò∂ ‰≈ÂÓ’ ÍÃÌ≈Ú ˘ ‰≈ÂÓ’
Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
ÎÀ√Ò∂-«ÈÓ≈‰ (Decision-Making) «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ Ù≈«ÓÒ È≈ ’È È≈Ò Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√
Ò¬∆ «¬‘ Ï≈˜≈ ¡√ÎÒÂ≈ Á≈ ’≈È Ï‰Á≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’≈÷≈«È¡ª ÚæÒØ∫ ÎÀÒ≈¬∂ ◊¬∂ ÍÃÁ»Ù‰ È≈Ò
’≈÷≈È∂ Á∂ ◊π¡ª„ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆¡ª ”Â∂ Ó≈Û≈ ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛ Í «¬√ Á∆ Ò≈◊ ˘ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊Â
Á∂ ¡øÁ≈˜∂ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í ‘Ø ‹ª «˜¡≈Á≈ Í»Â∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ ‰≈ÂÓ’ ‹ª
‘≈È∆’≈’ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈ÚÕ
Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú Á∆ «Ú√Ê≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ Áæ√ Á∂‰≈ ˜»∆ ˛ «’ «Èæ‹∆ Ò≈◊ ‹ª Ò≈Ì ¡Â∂
√Ó≈«‹’ Ò≈◊ ‹ª Ò≈Ì «Úæ⁄ ’∆ ¡øÂ ˛Õ
«’√∂ Ú∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √≈ËȪ Á∆ Úø‚ ¿πÁØ∫ «¬Ù‡ÂÓ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ‹ÁØ∫ √Ó≈«‹’ √∆«Ó Ò≈◊ (Social
Marginal Cost) √Ó≈«‹’ √∆«Ó Ò≈Ì (Social Marginal Benefit) Á∂ Ï≈Ï ‘ØÚ∂Õ
√πÂøÂ Ï≈˜≈ √≈ËȪ Á≈ «¬Ù‡ÂÓ Úø‚ ¿πÁØ∫ ’Á≈ ˛, ‹ÁØ∫ «Èæ‹∆ Ò≈◊ª √Ó≈«‹’ Ò≈◊ª Á∂ Ï≈Ï ‘؉ ¡Â∂
«Èæ‹∆ Ò≈Ì √Ó≈«‹’ Ò≈̪ Á∂ Ï≈Ï ‘Ø‰Õ ‰≈ÂÓ’ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú ¿πÁØ∫ ‘ØÚ∂◊≈, ‹ÁØ∫ √Ó≈«‹’ Ò≈◊ª «Èæ‹∆
Ò≈◊ª ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‘È ¡Â∂ ËÈ≈ÂÓ’ ‹ª Ò≈Ì’≈∆ Ï≈‘∆ ÍÃÌ≈Ú ¿πÁØ∫ ‘؉◊∂, ‹ÁØ∫ √Ó≈«‹’ «Èæ‹∆ Ò≈̪ ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

«Èæ‹∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Ò≈◊ª ¡Â∂ Ò≈Ì
A. «Èæ‹∆ Ò≈◊ ¡Â∂ Ò≈Ì (Private Cost and Benefits)- ¿πÂÍ≈ÁÈ Íë’«¡≈ Á∂ ÁΩ≈È «¬’ ¿πÂÍ≈Á’
Ó˜Á»∆, «Ú¡≈‹ ¡Â∂ Ò◊≈È Á∂ »Í «Úæ⁄ ’πfi ÏøÁ∂ ¡≈«Ê’ Íπ√’≈ª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ¿πÂÍ≈Á’
√≈ËȪ ˘ ’øÓ ”Â∂ Ò◊≈™Á≈ ˛Õ ¿πÂÍ≈Á’ Á∂ Ò¬∆ «¬‘ «Èæ‹∆ Ò≈◊ ˛Õ ¡Â∂ «Èæ‹∆ Ò≈◊ ¿π‘ Ò≈◊Â
˛ ‹Ø «’√∂ ¿πÂÍ≈Á’ ˘ «¬’ Ú√» Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ Ò¬∆ ÷⁄ ’È∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ «Â¡≈ ‹ª ¿πÂÍ≈«ÁÂ
Ú√» ¿πÍÌ≈◊Â≈Úª ÚæÒØ∫ ÷∆Á∆ ¡Â∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÁØ∫ ‹Ø ¿πÍÔØ◊Â≈ ‹ª Ò≈Ì Ú√»
Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ÂØ∫ ÍÃ≈Í ’Á≈ ˛, ¿π√ ˘ «Èæ‹∆ Ò≈Ì «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª «Èæ‹∆ Ò≈◊ª ¡Â∂ «Èæ‹∆ Ò≈̪
Á≈ √Ú‹«È’/√Ó≈«‹’ Ò≈◊ª ¡Â∂ √Ú‹«È’/√Ó≈«‹’ Ò≈̪ ÂØ∫ Î’ (Distinguish) ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
˛Õ
B. √Ó≈«‹’ Ò≈◊ (Social Cost)- ‹ÁØ∫ ’Á∂ Ú∆ ’ج∆ ¡≈«Ê’ «’«¡≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛, «¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª
ÎÓ (‹Ø ¿πÂÍ≈ÁÈ «’«¡≈ ’ ‘∆ ˛) ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, √Ó≈‹ ˘ Ú∆ «¬√ Á∆ ’πfi Ò≈◊Â
¿π·≈¿π‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ Ò≈◊ √Ó≈‹ Á∂ Ò¬∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ ¡≈«Ê’ «’«¡≈ Á∆ √Ó»«‘’ Ò≈◊Â
˛Õ √Ò ÙÏÁª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ò≈◊ ¿π‘ Ò≈◊ ˛ ‹Ø √≈∂ √Ó≈‹ ˘ «’√∂ Ú√» Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò¬∆ ¸’≈¿π‰∆
ÍÀ∫Á∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂, √Û’ ”Â∂ Ú≈‘Ȫ Á∂ ⁄Ò≈¿π‰ Á∆ √Ó≈«‹’ Ò≈◊ √Û’ Á∆ ‡πæ‡-Ìæ‹,
ÍÃÁ»Ù‰ ¡Â∂ Ì∆Û ˛ ‹Ø Ú≈‘Ȫ Á∂ ’≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ
C. √Ó≈«‹’ Ò≈Ì (Social Benefit)- √Ó≈«‹’ Ò≈◊ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ò≈Ì ÂØ∫ Ì≈Ú ¿π√ Ò≈Ì ÂØ∫
˛ ‹Ø «’√∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ ¡≈«Ê’ «’«¡≈ Á∂ ’≈È √≈∂ √Ó≈‹ ˘ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬’ ¡≈«Ê’
«’«¡≈ È≈Ò «‹√ ‘æÁ Âæ’ √Ó≈‹ ˘ Ò≈Ì «ÓÒÁ≈ ˛ ‹ª √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ ˘
√Ó≈«‹’ Ò≈Ì ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ

410 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY