Page 61 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: ¥ÓÚ≈⁄’ ¿πÍÔØ«◊’ «√˪ : ‡√ÊÂ≈ ‹ª ¡È≈«ËÓ≈È Ú¥ «ÁzÙ‡∆’؉

È؇
√∂Ϫ ÂØ∫ ÍÃ≈Í √øÂπÙ‡∆ (Satisfaction Gained of Apples) = √ø«¡ª Á∂ «Â¡≈◊ ÂØ∫ ÍÃ≈Í √øÂπÙ‡∆
(Satisfaction Lost from Oranges)

‹∂’ ¿πÍÌØ◊Â≈ √∂Ï Á∆ «¬’ «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ √ø«¡ª Á∆¡ª «ÂøÈ «¬’≈¬∆¡ª Á≈ «Â¡≈◊
’Á≈ ˛ ‹ª ¿π‘ «¬’ √∂Ï Ò¬∆ «ÂøÈ √ø«¡ª Á≈ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ ’Á≈ ˛ ª «¬‘ «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈ «’ «¬’ √∂Ï ÂØ∫
ÍÃ≈Í √øÂπÙ‡∆ «ÂøÈ √ø«¡ª ÂØ∫ ÍÃ≈Í √øÂπÙ‡∆ Á∂ Ï≈Ï ˛ ¡Â∂ √∂Ï Ò¬∆ √ø«¡ª Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈
Á A : C ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ √∂Ϫ Á∆ √øÂª Á∂ Ò¬∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ Á √ø«¡ª Á∆
«¬‘ √ø«÷¡≈ ˛, «‹√ Á≈ √∂Ϫ Á∆ «¬’ «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ «¬√ Â∑ª «Â¡≈◊ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «’
¿πÍÌØ◊Â≈ ˘ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆ √øÂπÙ‡∆ Ï≈Ï «‘øÁ∆ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄, √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á (MRS) ¿π‘
Á ˛, «‹√ ”Â∂ ¿πÍÌØ◊Â≈, √øÂπÙ‡∆ Á∂ ¡≈͉∂ ÍæË «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’∆Â∂ «ÏȪ «¬’ Ú√» Á≈ Á»√∆ Ú√» Á∂ Ò¬∆
ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬‘ ‡√ÊÂ≈ Ú¥ª Á∆ „Ò≈‰ ˘ ÍÃ◊‡ ’Á∆ ˛Õ (Marginal rate of substitution
(MRS) is the rate at which the consumer can substitute one good for another without changing
the level of satisfaction. It indicates the slope of indifference curves.)
«ÏÒ≈√ Á∂ ¡Èπ√≈, ““Ú√» - X Á∆ Ú√» - Y Á∂ Ò¬∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ Á (MRSxy) Ú√» - Y Á∆ Ó≈Â≈ ˛
‹Ø ¿πÍÌØ◊Â≈ Ú√» - X Á∆ «¬’ ‘Ø «¬’≈¬∆ ÍÃ≈Í ’È Á∂ Ò¬∆, «Â¡≈◊ ’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘πøÁ≈ ˛, «‹√ È≈Ò ¿π√
Á≈ √øÂπÙ‡∆ ÍæË Í«‘Òª «‹øÈ≈ Ï«‰¡≈ ‘∂Õ (TThe Marginal rate of substitution of X for Y (MRSxy) is
defined as the amount of Y, the consumer is just willing to give up to get one more unit of X and
maintain the same level of satisfaction. —Bilas)
of
Loss Y ∆ Y
( )
MRS xy = Gain of X =− ∆ X
(«¬æÊ∂ MRS ) Y Á∂ Ò¬∆ X Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á DY= Ú√» – Y «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò, DX – Ú√» – X «Úæ⁄
xy
Í«ÚÂÈ)
ਹੋਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਖਪਤਕਾਰ ਤਸੱਲੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੀਮਾਂਤ ਪ੍ਰਤਿਸਥਾਪਨ ਦਰ
ਚੀਜ਼ - Y ਅਤੇ ਚੀਜ਼ - X ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਉਹ ਅਨਪਾਤ ਹੈ ਜਿਨੂੰ ਚੀਜ਼ - X ਦੀ ਇੱਕ ਜਿਆਦਾ ਇਕਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਣ ਲਈ
ਜ਼ਰੂਰ ਤਿਆਗਨਾ ਪਵੇਗਾ । ਇਹ ਅਨਪਾਤ ਸਾਮਾਨਿਇਤ : ਰਿਣਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਜ਼ - X ਦੀ ਵਾਧੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ
ਚੀਜ਼ - Y ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਰਿਣਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

(i) √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ √«Ê Á (Constant Marginal Rate of Substitution)
√∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á ¿πÁØ∫ √«Ê ‘πøÁ∆ ˛, ‹ÁØ∫ Ú√»- X Á∆ «¬’ ‘Ø «¬’≈¬∆ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆, Ú√»- Y
Á∆ ’∂ÚÒ «¬’ «¬’≈¬∆ Á≈ «Â¡≈◊ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ª «’ √øÂπÙ‡∆ Á≈ Ï≈Ï ÍæË ”Â∂ Ï«‰¡≈ ‘∂Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄
ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Ï≈Ï «‘øÁ∆ ˛Õ Í»È ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Ú√»¡ª Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á Ï≈Ï ‘πøÁ∆ ˛Õ

√«Ê √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ Á ’∂ÚÒ «¬’ «√˪’ √øÌ≈ÚÈ≈ ˛

‹ÁØ∫ Ú√»- X Á≈ Ú√»- Y Á∂ Ò¬∆ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ Á ”Â∂ ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∂ ’ØÒ
Ú√» Y Á∆ Ó≈Â≈ ÿæ‡ ‘πøÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ Ú√» X Á∆ Ó≈Â≈ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛, ‹ÁØ∫ ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∂ ’ØÒ Ú√»
X Á∆ Ó≈Â≈ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ª ¿π√ Á∆ ‘∂’ ‘Ø «¬’≈¬∆ ÂØ∫ Í«‘Ò∆ «¬’≈¬∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ √øÂπÙ‡∆
ÍÃ≈Í ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ Ú√» Y Á∆¡ª «¬’≈¬∆¡ª «Úæ⁄ ’Ó∆ ‘πøÁ∂ ‹≈‰ Á∂ ÎÒ√»Í ¿π√ Á∆ ‘∂’ ‘Ø
«¬’≈¬∆ Á∂ «Â¡≈◊ Á∂ ÎÒ√»Í Í«‘Ò∆ «¬’≈¬∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ √øÂπÙ‡∆ «˜¡≈Á≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ Ú√»
Y Á∆ «¬’ ‘Ø «¬’≈¬∆ Á≈ «Â¡≈◊ ’È Á∂ ÎÒ√»Í √øÂπÙ‡∆ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆ ‘≈È∆ Ú√» X Á∆ «¬’ ‘Ø
«¬’≈¬∆ ÍÃ≈Í ’È Á∂ ÎÒ√»Í √øÂπÙ‡∆ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ Ú≈Ë∂ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ‘πøÁ∆ ˛ ª Ú√» X ¡Â∂ Ú√» Y
«Úæ⁄ √«Ê Á Ú∆«ÈÔÓ «’Ú∂∫ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 55