Page 65 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: ¥ÓÚ≈⁄’ ¿πÍÔØ«◊’ «√˪ : ‡√ÊÂ≈ ‹ª ¡È≈«ËÓ≈È Ú¥ «ÁzÙ‡∆’؉

D.F √∆Ó≈ß ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ≈ Á∆ Á ÿ‡Á∆ «’™ ˛? È؇
(Why does the Marginal Rate of Substitution Diminish?)

ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á Á≈ «ÈÔÓ ¡√Ò «Úæ⁄, ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á≈ ‘∆ «¬’ «Ú√«ÂzÂ
»Í ˛Õ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬’ ¿πÍÌØ◊Â≈ ‹ÁØ∫ «’√∂ Ú√» Á∂ ¿πÍÌØ◊ Á∆ Ó≈Â≈ ˘
ÚË≈™Á≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ¿π√ Ú√» ÂØ∫ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ ÿ‡Á∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ ‹ÁØ∫
¿π‘ «’√∂ Ú√» Á∂ ¿πÍÌØ◊ Á∆ Ó≈Â≈ ˘ ÿ‡≈™Á≈ ˛ ª ¿π√ Ú√» ÂØ∫ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆
˛Õ «⁄æÂ D.E ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ ¿πÍÌØ◊Â≈ «ÏøÁ» ‘A’ ”Â∂ A √∂Ï ¡Â∂ A@ √ø«¡ª Á≈ ¿πÍÌØ◊ ’Á≈ ˛Õ «ÏøÁ» ‘B’
”Â∂ ¿πÍÌØ◊Â≈ G √øÂ∂ ¡Â∂ B √∂Ϫ Á≈ ¿πÍÌØ◊ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ È∂ A √∂Ï Á∂ Ò¬∆ C √ø«¡ª Á≈ «Â¡≈◊ ’∆Â≈Õ
ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∂ ¡Èπ√≈ √∂Ϫ Á∆ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ √ø«÷¡≈ Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ ÿæ‡ ‘∆ ˛ ¡Â∂
√ø«¡ª Á∆ ÿ‡Á∆ ‘ج∆ √ø«÷¡≈ Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ ÚæË ‘∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í ¿πÍÌØ◊Â≈ √∂Ï Á∆ ‘∂’ ¡◊Ò∆
«¬’≈¬∆ Á∂ ÏÁÒ∂ √ø«¡ª Á∆ ¥ÓÚ≈ ÿæ‡ Ó≈Â≈ Á≈ «Â¡≈◊ ’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ √∂Ϫ Á∆
√ø«¡ª Á∂ Ò¬∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á (MRS) ÿæ‡ ‘∆ ˛Õ «¬√ «ÈÔÓ Á∂ Ò≈◊» ‘؉ Á∂ ¿π‘ ‘∆ ’≈È ‘È ‹Ø
ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∂ ‘È ¡Â∂ (i) «ÚÙ∂Ù ˜» Á∆ √øÂπÙ‡∆, (ii) Ú√»¡ª Í»È √Ê≈È≈ÍÈ ‘πøÁ∆¡ª
‘È ¡Â∂ (iii) Ú√»¡ª Á∂ «Ú’Ò«Í’ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ «ÈÔÓ (i) Í»È √Ê≈È≈ÍÈ (Perfect Substitutes)
¡Â∂ Í»È Í»’ Ú√»¡ª (Perfect Complementary Goods) Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ Ò≈◊» È‘ƒ ‘πøÁ≈ ˛Õ

D.G ÿ‡Á∆ √∆Ӫ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ «ÈÔÓ ¡Â∂ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍzÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á∂ «ÈÔÓ Á∆
ÂπÒÈ≈ (Comparison of the Law of Diminishing Marginal Utility and the
Law of Diminishing Marginal Rate of Substitution)

ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍzÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á≈ «ÈÔÓ ¡Â∂ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ «ÈÔÓ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÚÚ‘≈
Á∆ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Íz«ÚÂ∆ ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «ÈÔÓª Á∂ ¡Èπ√≈ «¬’ ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∂ ’ØÒ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫
«’√∂ Ú√± Á≈ √‡≈’ ‹ª Ó≈Â≈ ÚæËÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛, ¿π√ Á∆¡ª ‘Ø «¬’≈¬∆¡ª Á≈ Ó‘æÂÚ ÿæ‡ ‘πøÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂
ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á≈ «ÈÔÓ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∂ ‘∆ ¡Èπ»Í ˛ Í «‘’√ Á∂
¡Èπ√≈ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á≈ «ÈÔÓ ¿πÍÌØ◊Â≈ Á∂ «ÚÚ‘≈ Á∆ «¬√ ÍëÚÂ∆ Á∆ ÿ‡Á∆ √∆«ÓÂ
¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ Ó≈ÈÂ≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ «ÈÔÓ ‘∂·
«Ò÷∂ ’≈Ȫ È≈Ò ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈ ¡√Ò∆ ˛Õ
A. ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ ◊‰È≈Ú≈⁄’ È≈Í Á∆ ˜» ȑƒ ˛ (No Need of Measuring Utility in Cardinal
Numbers)- ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ «ÈÔÓ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ ◊‰È≈Ú≈⁄’ Ó≈Í Á∆ ¡√πÌ≈«Ú’
Ó≈ÈÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á∂ «ÈÔÓ «Úæ⁄ ¿πÍÔØ◊Â≈ ˘
◊‰È≈Ú≈⁄’ √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ È≈͉ Á∆ ˜» ‘∆ È‘ƒ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ «ÈÔÓ «˜¡≈Á≈ ¡√Ò∆ ˛Õ
B. √πÂøÂ Ú√»¡ª Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ÂØ∫ Óπ’ ( Free from the Assumption of Independent Commodities)-
ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ «ÈÔÓ «¬√ ¡√Ò∆ Ó≈ÈÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’ «¬’ Ú√» ÂØ∫ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆
¿πÍÔØ◊Â≈ ’∂ÚÒ ¿π√ Ú√» Á∆ ¿πÍÒæÏË Ó≈Â≈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ⁄≈‘ ÂØ∫ ÍÃ≈ÍÂ
‘؉ Ú≈Ò∆ ¿πÍÔØ◊Â≈ ”Â∂ √Ïø«Ë Ú√» ’ΩÎ∆ ÂØ∫ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ ’ج∆ ÍÃÌ≈Ú È‘ƒ ÍÀ∫Á≈Õ
ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á∂ «ÈÔÓ «Úæ⁄ «¬‘ Ë≈È≈ Óøȉ Á∆ ˜» ȑƒ ˛Õ «¬‘ «ÈÔÓ √Ïø«ËÂ
Ú√»¡ª Á∂ «¬’-Á»√∂ Á∆ ¿πÍÔØ◊Â≈ ”Â∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò∂ ÍÃÌ≈Ú ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷Á≈ ˛Õ

C. ÓπÁ≈ Á∆ √«Ê √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ È≈Ò √πÂøÂ ( Free from the Assumption of Constant
Marginal Utility of Money)- ÿ‡Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ «ÈÔÓ Á∆ Â∆√∆ ¡Ú≈√«ڒ Ó≈ÈÂ≈
ÓπÁ≈ Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ ˘ √«Ê Óøȉ≈ ˛Õ ÿ‡Á∆ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Á∂ «ÈÔÓ Ò¬∆ «¬√
¡Ú≈√«ڒ È‘ƒ ˛Õ

Í ’ΩÂ√»«Ú¡≈È∆ (Koutsoyiannis) Á≈ «¬‘ Óøȉ≈ ˛ «’ √∆«Ó ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∆
Ë≈È≈ (MRS) «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ˛, «’™«’ «¬‘ «√æË ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ¿πÍÔØ◊Â≈ ÎÒÈ «Úæ⁄ ¡øÂz‰«‘ √∆«ÓÂ
ÍÃÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ Á Ú√»¡ª Á∆ √∆«Ó ¿πÍÔØ◊Â≈ Á∂ ¡ÈπÍ≈ √ÏøË∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 59