Page 245 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

«¬’≈¬∆-AI : √Ú‹«È’ Ï‹‡

1
Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ù≈«¬Á ‘∆ Ó±÷Â≈ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ”” ÔπæË «‹‘∆ √ß’‡’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ ‘∆ «¬√ «√˪ Á≈ fi◊Û≈ ‘Ø √’Á≈ È؇
˛Õ ¡·≈Ú∆∫ ¡Â∂ ¿πÈÚ∆∫ √Á∆ Á∂ «⁄ßÂÈ ˘ «¬√∆ Ë≈È≈ È∂ ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈Õ Ï∂√‡∂ÏÒ È∂ «ÈÓÈ ÙÏÁª «Úæ⁄ «¬√
«Ú⁄≈ ˘ √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ˛-
““¡≈Ó Í«√ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «ÚæÂ∆ «’«¡≈Úª Á∂ «¬È∑ª ÁØ Íæ÷ª Á∂ «Ú⁄’≈ √ßÂπÒÈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¡≈ÓÁÈ Á∆
ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÷⁄ ˘ «˜¡≈Á≈ È‘∆∫ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈-- ’ ≈‹√Ú ˘ ¿πÈ≈ ‘∆ Ú√±Ò ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «‹ßÈ≈ ÷⁄
Á∆ ¡Á≈«¬◊∆ Á∂ Ò¬∆ ˜±∆ ˛Õ””
Ï‹‡ «Úæ⁄ ÿ≈‡∂ Á∆ √ßÌ≈ÚȪ ÂØ∫ Ï⁄‰ Á∂ Ò¬∆ Ï∂√‡≈ÏÒ È∂ √Ò≈‘ «ÁæÂ∆ «’ √’≈ ˘ Ï‹‡ «Úæ⁄ Ó≈Ó±Ò∆ ¡«Â∂’
(Surplus) Á≈ Ó’√Á æ÷Á≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¡À√≈ Áæ«√¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ ‹∂’ √ßÂπ«Ò ϋ‡ Á∂ Ó’√Á ˘ «Â¡≈◊ «ÁæÂ≈
«◊¡≈ ª ÈÂ∆‹≈ ‘ØÚ∂◊≈ Θ±Ò ÷⁄ «‹√ È≈Ò Á∂Ù Á∆ ÷πÙ‘≈Ò∆ π’ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ¡ß ÂΩ Â∂ «ÚæÂ∆ √ÚÈ≈Ù
Á∆ ÚæÒ ’ÁÓ ÚË∂◊≈Õ Îª√ «Úæ⁄ ¡ÀÌÓ √«ÓÊ ˘ ÒØ’«ÍzÔ Ï‰≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ¡ÊÙ≈√Â∆ ‹∂.Ï∆.√∂. (J.B.Say) Ú∆
¡√ßÂπ«Ò ϋ‡ Á∂ ¿πµÈ∂ ‘∆ ’æ‡Û «ÚØË∆ √ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈ ’«‘‰≈ √∆ «’ Θ±Ò ÷⁄∆ (Wasteful) ÒØ’ ÷⁄ Á∂
’≈È ‘∆ Ï‹‡ «Úæ⁄ ÿ≈‡≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ ´æ‡‹ ˘ √ßÂπ«Ò ϋ‡ ˘ «ÚæÂ∆ √«ÊÂ≈ Á≈ ÍzÂ∆’ Óß«È¡≈Õ È≈Ò ‘∆, «¬‘
Ú∆ Áæ«√¡≈ «’ ¡À√≈ Ï‹‡ «Èæ‹∆ ’Ø«ÙÙª ˘ ¶Ï∂ √Ó∂∫ Ò¬∆ Íz∂‰≈ ÍzÁ≈È ’Á≈ ‘À ¡√ßÂπ«Ò ϋ‡ ¡À√≈ ’È «Úæ⁄
¡≈ÔØ◊ ˛Õ
’Ò≈√∆’Ò ¡≈Ê Ù≈ÙÂ∆¡ª Á≈ √ßÂπ«Ò ϋ‡ «√˪ ͱÈ ؘ◊≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ¿πµÂ∂ ¡≈Ë≈ ˛Õ «¬È∑ª ¡Ê
Ù≈ÙÂ∆¡≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ √∆ «’ ͱÈ ؘ◊≈ ¡≈Ó √«ÊÂ∆ ˛Õ ͱÈ ؘ◊≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ï‹‡ ÿ≈‡∂ Á∂ Ò¬∆
«Úæ ÒØ’ ¿πË≈ ÂØ∫ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛Õ ÒØ’ ’˜ Á≈ ¡Ê ˛ «Èæ‹∆ ؘ◊≈ ÂØ∫ ‘‡≈ ’∂ √≈ËȪ ˘ √Ú‹«È’ ±Í «Úæ⁄
Ò◊≈¿π‰≈, √ßͱÈ ’Ò≈√∆’Ò ¡Ê Ù≈√Â Á∆ «¬‘∆ Ó≈ÈÂ≈ ‘∆ ˛ «’ √Ú‹«È’ ¿πÍÔØ◊ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «Èæ‹∆
÷∂Â «Úæ⁄ √≈ËȪ Á≈ «˜¡≈Á≈ ¿πÂÍ≈Á’ ¿πÍÔØ◊ ‘πßÁ≈ ˛Õ Á±√≈ Â’ «¬‘ √∆ «’ ’˜ Á∂ Áπ¡≈≈ ÿ≈‡∂ Á∆ «ÚæÂ
«ÚÚ√Ê≈ ’ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ Áπ÷Á≈«¬ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ï‹‡ ÿ≈‡≈ ¿πµÂÁ≈«¬ÂÚ ‘∆‰Â≈ ˘ ‹ÈÓ «ÁßÁ≈ ˛Õ
’«‘‰ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ ˛ «’ ¡√ßÂπ«Ò ϋ‡ Á∂ ¡ßÂ◊ ÒØ’ ÷⁄ Á≈ ¡È≈Ú≈√’ «Ú√Â≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ Â∆‹∆ ◊æÒ
«¬‘ ˛ «’ ’Ò≈√∆’Ò ¡ÊÙ≈√Â∆¡ª Á∆ Ë≈È≈ ÒØ’ ÷⁄ Á∂ √ßÏßË «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’ ¡Ê √≈√ÙÂ∆¡ª ÂØ∫ «ÌßÈ
˛Õ ÒØ’ ’˜ Á∂ ’≈È ÒØ’ ÷⁄ Á∂ Ò¬∆ ‘Ø «˜¡≈Á≈ «Úæ ‹π‡≈¿π‰≈ ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ’˜
¿πµÂ∂ È≈ ’∂ÚÒ «Ú¡≈‹ Á≈ Ìπ◊Â≈È ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, Ò∂«’È «Î Ú∆ Ó±ÒËÈ ˘ Ú≈Í√ ’È≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬È∑ª √Ì
Á∂ Ò¬∆ «¬Ò≈Ú≈ ’ Ò◊≈¿π‰ Á∆ ˜± ‘πßÁ∆ ˛Õ
√ßÂπ«Ò ϋ‡ Á∂ «√˪ «Úæ⁄ «¬‘ √Ú∆’≈ È‘∆∫ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’ Ï∂π˜◊≈∆ Á≈ √Ó≈Í ’È≈ Ï‹‡ È∆Â∆ Á≈
Ó’√Á ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ï‹‡ √ÏßË∆ «¬√ Ë≈È≈ ˘ «’√∆ «ÚÙ∂Ù √Óæ«√¡≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ È‘∆∫ ’È≈ «Í¡≈ Ò∂«’È
’∂«È«√¡È ¥ªÂ∆ È∂ «¬‘ √ÍæÙ‡ ’ «ÁæÂ≈ «’ √ßÂπ«ÒÈ «Úæ⁄ ‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ¡≈Ê«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ¡‰⁄≈‘∂ Ï∂ؘ◊≈∆
Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ¿πµÂ∂ ÓΩ‹±Á «‘ √’Á∆ ˛Õ «¬‘ Ú∆ Áæ«√¡≈ «’ ͱÈ ؘ◊≈ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ÓπÁ≈ √ÏßË∆ È∆Â∆ Ú∆
«˜¡≈Á≈ ’≈ÓÔ≈Ï È‘∆∫ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ï‹‡ È∆Â∆ Á∆ √‘≈«¬Â≈ ÒÀ‰∆ ÍÚ∂◊∆ ¡Â∂ ÂÁ √ßÂπ«Ò ϋ‡ Á∂ «√˪Â
2
Á≈ ’ج∆ Ó‘æÂÚ È‘∆∫ «‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ √ßÂπ«Ò ϋ‡ «Úæ⁄ ÒØ’ ÷⁄ ÒØ’ ≈‹√Ú ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ˛Õ ‚≈Ò‡È
(Dalton) Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬Ê∂ «ÂßÈ Íz≈ß«Ì’ ÍzÙÈ ¿πµ·Á∂ ‘ÈÕ (i) ÒØ’ ÷⁄ «Ú⁄ ’∆ Ù≈ÓÒ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛?
(ii) ≈‹√Ú «Ú⁄ ’∆ ’∆ Ù≈ÓÒ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛? (iii) «’√ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ï‹‡ ˘ √ßÂπÒÈ «Úæ⁄ «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛?
ÒØ’ ÷⁄ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ‚≈Ò‡È Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ «¬√ È≈Ò ÒØ’ ’˜ Á∂ √Ì Ìπ◊Â≈Ȫ ˘ ¡Òæ◊ ¡Òæ◊ æ÷‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¿π√∂ Â∑ª ÒØ’ «ÈÓ≈‰ (Public works) ¿πµÂ∂ ÷⁄ «‹√ Á≈ «Úæ ÍØÙ‰ ’˜ Á∂ Áπ¡≈≈ ‘πßÁ≈ ˛, ˘ Ú∆
Ù≈ÓÒ È‘∆∫ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ Ï‹‡ Á≈ ⁄≈Ò» Ï‹‡ (Current Budget) ¡Â∂ Íø±‹∆ Ï‹‡ «Úæ⁄
«ÚÌ≈‹È ’«·È È‘∆∫ ˛Õ ‚≈Ò‡È Á∂ ’«‘‰ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ ˛ «’ «√¯ ⁄≈Ò± Ï‹‡ ˘ √ßÂπ«Ò ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ

1 ““What is prudence in the conduct of every private. Family can scarcely by folly in that of a
great kingdom”. — Adam Smith, Wealth of Nations..
2. We may defined a budget as being balanced if during the accounting period there is no
increase in the net dead weight public debt” —Ibid PP 302-3

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 239