Page 24 - DEDU506_SPECIAL_EDUCATION_PUNJABI
P. 24
«ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈
È؇ ¿∞Ȫ∑ Á∂ ˆÀ-¡Í≈‘‹ √≈ÊΔ¡ª È≈Ò «ÚÙ∂Ù ÓÁÁ ÍÃÁ≈È ’’∂ ÍÛ∑≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, √Ó≈È √’±Òª «Úº⁄
ˆÀ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª Á∂ È≈Ò ¡≈Ó «Úº⁄ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «√º«÷¡≈ Á∂ Ò¬Δ ı⁄ ¡Â∂ ⁄Ú∂˜ Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úº⁄ «¬º’
¡≈«Ê’ ͉≈ÒΔ Í≈¬Δ ◊¬Δ ‘ÀÕ «√º«÷¡’ª, ÔØ‹È≈’≈ª ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ Ì≈◊ “Â∂ «¬‘ ¡«‘√≈√, ͤ≈‰ ¡Â∂ √Ø⁄
¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª Ò¬Δ ¬∂’Δ«’ «√º«÷¡≈ ˘ Ë≈È≈«ӒÂ≈ ÁΔ ¡◊Ú≈¬Δ ’∂◊ΔÕ
C.A Ì≈ «Úº⁄ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ (Special Education in India)
«√º«÷¡’ √∂Ú≈Úª ˘ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «¬√ Ó≥‚ÒΔ Âº’ Úº‚∂ ÍºË “Â∂ Ú≈Ë≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈, ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ ¡ÀÒΔÓÀ∫‡Δ ÌÂΔ Á≈
¡ÀÒΔÓÀ∫‡Δ ÍºË “Â∂ ’∞ºÒ Ϻ«⁄¡ª Á∂ √≥Ï≥Ë «Úº⁄ «ÚÙÚ-«Ú¡≈ÍΔ’È @.@G% ‘ÀÕ ÌÂΔ Á≈ «¬‘ ¡≥’Û≈ ¡ÀÈ.ÍΔ.¬Δ. (AIIB) Á∂
¡È∞√≈ A% Ú«Ë¡≈Õ «¬‘ ÿº‡ ÌÂΔ ⁄Δ÷-⁄Δ÷ ’∂ Ì≈ «Úº⁄ Òº÷ª ‘Δ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª Ò¬Δ «√º«÷¡’ ÓΩ«’¡ª Á∂ «¬È’≈
¡Â∂ ¡‰◊Ω«Ò¡≈ ˘ Áº√ ‘Δ ‘À, Ì≈Ú∂∫ «’ Á∂Ù Á≈ √≥«ÚË≈È √≈∂ Ϻ«⁄¡ª Ò¬Δ ÍÃ≈¬ΔÓΔ ÍºË Âº’ Ò≈˜ÓΔ «√º«÷¡≈ ˘
Á√≈¿∞∫Á≈ ‘ÀÕ Ïº«⁄¡ª ÁΔ «ÚÙ∂Ù Ó≥‚ÒΔ «Ú⁄Ø∫ «˜¡≈Á≈ ‹ª ª ÌÂΔ ’Á∂ ‘∞≥Á∂ ‘Δ È‘Δ∫ ‹ª «’√∂ «¬º’ ’≈‰ ’’∂ ‹ª ‘Ø ÷ÒØÂ
’’∂ Ï∂Á÷Ò/√’±Ò ¤º‚ «Á≥Á∂ ‘ÈÕ ¡Í≈‘‹ª ˘ «√º«÷¡≈ ÈÀ‡Ú’ «Úº⁄ «Ò¡≈¿∞‰ ÍÃÂΔ Óº·Δ º’Δ ÂÁ Á∂ «ÈÔ«Ó √’±Òª
«Úº⁄ ͱ≈ ’ΔÂ≈ Ò◊Ì◊ I@% Á∂ ÂºÊ Á∂ Ï≈Ú‹±Á «ÚÙ∂Ù √’±Òª «Úº⁄ ’Â≈Δ Ï≥ÁØÏ√ ’≈‰ ‘ÀÕ
‡≈√’ ¡≥È∑∂ ÒØ’ ÍÛ∑Á∂ ¡Â∂ «Ò÷Á∂ «’Ú∂∫ ‘È?
C.B Úº÷-Úº÷ Á∂Ùª «Úº⁄ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ (Special Education in Different
Countries)
’∞ºfi ˆÀ-Ó≈Ó±ÒΔ Ïº⁄∂ ‘∞≥Á∂ ‘È, Í ¿∞È∑ª ÁΔ¡ª ˜±Âª ˘ ͱ≈ ’È Ò¬Δ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡’ √∂Ú≈Úª ‘Ó∂Ùª È‘Δ∫ ‘∞≥ÁΔ¡ªÕ «ÚÙ∂Ù
«√º«÷¡≈ ÁΔ «¬«Â‘≈«√’ ‹Û∑ AIÚΔ∫ √ÁΔ «Úº⁄ Ô±Í ¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ «ÓÒΔÕ ÍÃ≈⁄ΔÈ √º«Ì¡Â≈ «Úº⁄ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ˘ ‹ª
ª Ó≈ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈ √Δ ‹ª ¿∞È∑ª È≈Ò ¡‰◊Ω«Ò¡≈ ¡Â∂ ÏÁ√’±ÒΔ Á≈ Úº¬Δ¡≈ ¡Í‰≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ √ΔÕ AIÚΔ∫ √ÁΔ ÂØ∫ Í«‘Òª
¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ √ÚΔ«’ÃÂ, «’Í≈ Á∂÷Ì≈Ò ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ÁΔ¡ª ¿∞Á≈‘Ȫ «ÓÒÁΔ √ÈÕ
¡Í‘≈‹ Ϻ«⁄¡ª ˘ «ÚÙ∂Ù ÍÛ∑≈¬Δ ÍÁ≈È ’È Ò¬Δ AIÚΔ∫ √ÁΔ «Úº⁄ Ô±Í ¡Â∂ ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ «ÚÚ√«Ê ’Ø«ÙÙª Ù∞±
’ΔÂΔ¡ª ◊¬Δ¡ªÕ Í ¡ÓΔ’Δ ÒØ’ ‹Ø Í«‘Òª-Í«‘Ò ¡Í≈‘‹ª ÁΔ Á∂÷Ì≈Ò Ï≈∂ «⁄≥Â≈Â∞ √È ¿∞‘ Ô±Í «Úº⁄ ‘∞≥Á∂ «Ú’≈√ ÁΔ
‹≈‰’≈Δ º÷Á∂ √ÈÕ «¬ÊØ∫ º’ «’ ’∞ºfi ¡ÓΔ’Δ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «√º«÷¡≈ Ï≈∂ Ó∞„Ò≈ «◊¡≈È ÍÃ≈Í ’È Ô±Í Á≈ ÁΩ≈
’È ÚΔ ◊¬∂Õ «¬‘ «¬º’ º ‘À «’ Ô±ÍΔ ÚÀÁ Í«‘Òª-Í«‘Ò Ó≈È«√’ ¡Í≈‘‹ Ϻ«⁄¡ª ÁΔ «√º«÷¡≈ Ï≈∂ «⁄≥Â≈Â∞ √ÈÕ «¬√∂
Â∑ª ¡ÓΔ’≈ «Úº⁄ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ Á∂ ÷∂ «Úº⁄ «˜¡≈Á≈ ¡≈≥Ì’ ’≥Ó ◊±≥◊∂ ¡Â∂ Ï«‘∂ Ϻ«⁄¡ª Á∞¡≈Ò∂ ‘؉ Òº◊≈Õ
«ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ Á≈ «Í¤Ø’Û «¬‘ È‘Δ∫ Á√≈¿∞∫Á≈ «’ TÔ±Í ⁄≥◊≈-¡ÓΔ’≈ Ó≈Û≈UÕ «¬‘ √º⁄ ‘À «’ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ «Úº⁄
Ó‘ºÂÚÍ±È «Ú⁄≈ Ô±Í ÂØ∫ ¡ÓΔ’≈ ÚºÒ ‹ªÁ∂ √ÈÕ Ï‘∞Â∂ Ô±ÍΔ ¡Â∂ ¡ÓΔ’Δ ÚÀÁ ¡Â∂ «√º«÷¡’ª È∂ «ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈ Á∂
«Ú’≈√ «Úº⁄ Úº‚≈ ÔØ◊Á≈È Í≈«¬¡≈, «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫ ’∞ºfi Ó≥È∂-ÍÃÓ≥È∂ ‘È:
(A) ‹∂.¡ÀÓ.‹Δ. «¬‡≈‚, ÚÀÁ (B) √≈Ó±«¬Ò «◊ÂÒ∂ ‘ØÚ
(C) ¬Δ. √∂◊±¬ΔÈ, ¡ÀÓ.¡≈. Á≈ ¡«Ë¡≈Í’ (D) ‡Δ.¡À⁄. ◊≈Ò≈¿±‚∂‡
(E) «√◊Ó∞≥‚ Î∂¿±‚ (F) «Î«ÒÍ ÍΔÈÒ
(G) ¡ÀÈ √±ÒΔÚÈ
16 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY