Page 18 - DHIS102_HISTORY_OF_MEDIEVAL_INDIA_FROM_1000-1707_A.D_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA: «¬√Ò≈Ó Á≈ ¿πÁ∂Ù

A.D «√øË ”Â∂ ¡Ϫ ÁΔ «‹æ (Arab Conquest on sindh) È؇

’≈‰ : HÚƒ √Á∆ Á∂ Í«‘Ò∂ ⁄ΩÊ≈¬∆ «Úæ⁄ Óπ‘øÓÁ-«ÏÈ-’≈«√Ó Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ¡Ï ÒØ’ª È∂ «√øË ¡Â∂ ÓπÒÂ≈È
˘ «‹æ «Ò¡≈Õ «‹È∑ª ◊æÒª ÂØ∫ ¿πÈ∑ª ˘ √≈‚∂ Á∂Ù ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’È Á∆ ÍÃ∂‰≈ «ÓÒ∆, ¿π‘ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘Èó

A. ¡Ϫ ÁΔ ≈‹ÈΔ«Â’ ¡Â∂ Ì»ÓΔ ¡«Ë’≈ ÁΔ Ò≈Ò√≈ : Óπæ÷ ’≈‰ «‹√ È∂ ¡Ϫ ˘ «√øË ¡Â∂ «‘øÁ ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’È
Ò¬∆ Ó‹Ï» ’∆Â≈, «¬‘ √∆ «’ ¿π‘ Ò≈Ò√≈ æ÷‰ Ú≈Ò∂ √È ¡Â∂ ¡≈͉∆ «‹æ ˘ Ì≈Â∆ Ì»Ó∆ Âæ’ ÎÀÒ≈¡ Á∂‰≈
⁄≈‘πøÁ∂ √ÈÕ √∆∆¡≈, «ÎÒ√Â∆È, «Ó√ ¡Â∂ «¬≈È ˘ ¿π‘ Í«‘Òª ‘∆ «‹æ ¸æ’∂ √È, «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉≈
Ó»ø‘ Ì≈ ÚæÒ ’ «Ò¡≈Õ FCF ¬∆. Âæ’ ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉∆ Í«‘Ò∆ ⁄Û∑≈¬∆ Ùπ» ’ «ÁæÂ∆, «‹√ Á≈ «ÚÙ∂Ù Ó’√Á
ÏøϬ∆ Á∂ È∂Û∂ Ë≈ÈØ∫ È≈Ó∆ √Ê≈È ˘ «‹æ‰≈ √∆, ÍÃø» ¿π‘ ⁄Û∑≈¬∆ «Ú¡Ê ◊¬∆Õ FDC-DD ¬∆. «Úæ⁄ ÷Ò∆¯≈ ¿π√Ó≈È
È∂ ¡≈ÁπÒ-«ÏÈ-¡Ó Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’ Ì≈∆ ¡«Ì¡≈È √ÀÈ≈ Ì∂‹∆, «‹√ È∂ «√√Â≈È ”Â∂ ’Ϙ≈ ’ «Ò¡≈
¡Â∂ ÂÁ ¿π‘ Ó’≈È ÚæÒ Ú«Ë¡≈, ¿π√ È∂ «√øË Á∂ «¬’ «‘æ√∂ ˘ «‹æ «Ò¡≈, ÍÃø» ¿π√ ˘ «‹√ «’√∂ Â∑ª «¬‘ Ó«‘√»√
‘Ø«¬¡≈ «’ «√øË Á∆ ¿π√ Ì»Ó∆ ˘ ‘«Ê¡≈¿π‰ ÒÀ‰ ’ج∆ Ò≈Ì È‘ƒ, ¿π√ È∂ ÷Ò∆¯≈ ˘ «¬√ ÍÃ’≈ Á∆ «⁄æ·∆ «Ò÷∆,
““«¬æÊ∂ Í≈‰∆ Á∆ ÿ≈‡ ˛, ÿ‡∆¡≈ ¡Â∂ Ï‘π ÿæ‡ ÎÒ ¿π◊Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬æÊØ∫ Á∂ ‚≈’» ÏÛ∂ ÁÒ∂ ‘ÈÕ ¡◊ ÊØÛ∑∆ «‹‘∆
√ÀÈ≈ Ì∂‹∆ ◊¬∆ ª √À«È’ Ó≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂, ¡◊ «˜¡≈Á≈ √ÀÈ≈ Ì∂‹∆ ◊¬∆ ª √À«È’ Ìπæ÷ È≈Ò Ó ‹≈‰◊∂Õ””
⁄≈‘∂ «¬‘ Ùπ»¡≈Â∆ ¡«Ì¡≈È ¡√¯Ò ‘Ø«¬¡≈ ª Ú∆ «¬øÈ≈ ÂØ∫ ˜» Á√≈™Á∂ ‘È «’ Óπ‘øÓÁ-«ÏÈ-’≈«√Ó Á∂
‘Ó«Ò¡ª ÂØ∫ Ï‘π ͫ‘Òª ¡Ï ÒØ’ª «Úæ⁄ Ì≈ Á∆ Ì»Ó∆ «‹æ‰ Á∆ ÏÛ∆ Ò≈Ò√≈ √∆Õ
B. Ì≈ ÁΔ ÁΩÒ : Ì≈ Á∆ ÁΩÒ È∂ Ú∆ ¡Ï ÒØ’ª ˘ √≈‚∂ Á∂Ù ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’È Ò¬∆ Ï‘π Ò≈Ò⁄ «ÁæÂ≈,
Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ¡Ϫ Á∂ Ì≈ È≈Ò ÚÍ≈’ √ÏøË √È ¡Â∂ ¿π‘ «¬√ È≈Â∂ ¿π‘ Ì≈ Á∂ ËÈ ÂØ∫ Í»∆ Â∑≈ Ú≈«’¯
√ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ «¬’ Ï‘π ‘∆ ´Ì≈¿π‰ Ú≈Ò∆ Ì»Ó∆ «Á÷≈¬∆ «ÁæÂ∆ ‹Ø ¿πÈ∑ª Á∆ ˜» ¡Â∂ Ò≈Ò⁄ ˘
√øÂπÙ‡ ’ √’Á∆ √∆Õ

C. «¬√Ò≈Ó Á≈ «Ú√Ê≈ : ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ’≈Ȫ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬√Ò≈Ó ˘ ÎÀÒ≈¿π‰ Á≈ ¡Ϫ Á≈
Ë≈«Ó’ ‹˘È Ú∆ ’øÓ ’ «‘≈ √∆Õ ÍÀ◊øÏ √≈«‘Ï ¡Â∂ ÷Ò∆¯∂ Â∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ √Á≈ ‘∆ «¬’ «√æ«÷¡≈ «ÁøÁ∂
√È «’ ‹≈˙ Á» Á∂Ùª «Úæ⁄ «¬√Ò≈Ó ˘ ÎÀÒ≈˙, «’™«’ Ì≈ ӻÂ∆ Í»‹≈ ’È Ú≈«Ò¡ª Á∆ Ì»Ó∆ √∆, «¬√ Ò¬∆
√πÌ≈«Ú’ »Í È≈Ò ¡Ï ÒØ’ª ˘ «¬‘ ÍÃ∂‰≈ «ÓÒ∆ «’ Ó»Â∆ Í»‹≈ ˘ ÷ÂÓ ’È ¡Â∂ «¬√Ò≈Ó ˘ ÎÀÒ≈¿π‰ Á∆
ı≈«Â ¡«‹‘∂ Á∂Ù ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ
D. ÂæÂ’≈ÒΔÈ ’≈‰ : «‹√ ⁄∆˜ È∂ ¡Ï ÒØ’ª ˘ GAA ¬∆. «Úæ⁄ Âπø «√øË ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’È Ò¬∆ √æ⁄Óπ⁄
¿π’√≈«¬¡≈, ¿π‘ «¬‘ √∆ «’ «√øË Á∂ ’πfi √ÓπøÁ∆ ‚≈’»¡ª È∂ Á∂ÏÒ Á∂ Âæ‡ ”Â∂ ’πfi ¡Ï ‹‘≈˜ª ˘ ´æ‡ «Ò¡≈Õ
ÿ‡È≈ «¬√ ÍÃ’≈ ‘ج∆-¡Ï ÚÍ≈∆¡ª Á∂ ’πfi ‹‘≈˜ Òø’≈ Á∂ ≈‹∂ ’ØÒØ∫ «‹√ È∂, ’«‘øÁ∂ ‘È «¬√Ò≈Ó ËÓ √Ú∆’≈
’ «Ò¡≈ √∆, ’πfi ’∆ÓÂ∆ ÂØ‘¯∂ «Ò‹≈ ‘∂ √ÈÕ ¿πÈ∑ª ˘ Á∂ÏÒ Á∆ ÏøÁ◊≈‘ Á∂ È∂Û∂ ´æ‡ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ Ï√≈ Á≈
¡Ò≈ ‘‹≈‹ ‹Ø ÷Ò∆¯≈ Á∂ Í»Ï∆ Íêª Á≈ ≈‹Í≈Ò √∆, «¬√ ´æ‡-÷√πæ‡ ÂØ∫ ÏÛ≈ Áπ÷∆ ‘Ø«¬¡≈, ¿π√ È∂ «√øË Á∂ ≈‹∂
Á≈«‘ ˘ «Ò«÷¡≈ «’ ÁØÙ∆¡ª ˘ √˜≈ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ √≈‚∆ ∆Â∆ Á∆ Í»Â∆ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ Á≈«‘ È∂ ‹Ú≈Ï «ÁæÂ≈
«’ Á∂ÏÒ Á∂ √ÓπøÁ∆ ‚≈’» Ó∂∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â «Úæ⁄ È‘ƒ ‘È ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ ÓÀ∫ ¿πÈ∑ª ˘ √˜≈ Á∂‰ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊ ‘ª,
«¬√ ‹Ú≈Ï ÂØ∫ È≈≈˜ ‘Ø ’∂ ‘‹≈‹ È∂ Á≈«‘ Á∂ «ÚπæË ⁄Û∑≈¬∆ ’È Á∆ ÷Ò∆¯≈ Ú≈«ÒÁ ÂØ∫ ¡≈«◊¡≈ Óø◊∆Õ GAA
¬∆. «Úæ⁄ «¬√ ¡≈«◊¡≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ¿πÏÀÁπæÒ≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’ √ÀÈ≈ Ì∂‹∆ ◊¬∆, ÍÃø» ¿π‘ ‘≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ≈‹∂
Á≈«‘ È∂ ¿π√ ˘ ÔπæË Ì»Ó∆ «Úæ⁄ Ó≈ «ÁæÂ≈Õ ¡◊Ò∂ √≈Ò GAB ¬∆. «Úæ⁄ ÏπøÁ∂Ò Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’ ‘Ø ⁄Û∑≈¬∆
’∆Â∆ ◊¬∆, «¬√ Ú≈ Ú∆ ¡Ï √ÀÈ≈ÍÂ∆ ‘≈ «◊¡≈ ¡Â∂ Ó≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈, ‘π‰ ‘‹≈‹ È∂ ¡≈͉∂ ⁄⁄∂∂ Ì≈ ¡Â∂
Á≈Ó≈Á «ÏÈ-’≈«√Ó ˘, ‹Ø «¬’ AG √≈Òª Á≈ ÈΩ‹Ú≈È √∆, ¡≈«◊¡≈ «ÁæÂ∆ «’ «√øË ”Â∂ ⁄Û∑≈¬∆ ’∂Õ

A.D.A «√øË ”Â∂ Óπ‘øÓÁ-«ÏÈ-’≈«√Ó Á≈ ‘ÓÒ≈ (Mohammad Bin-Qasim’s invasion of sindh)
‚≈. ¬∆ÙÚ∆ ÍÃÙ≈Á Á≈ ’«‘‰≈ √∆ «’ ““«√øË ”Â∂ Óπ‘øÓÁ-«ÏÈ-’≈«√Ó Á∂ ‘ÓÒ∂ Á∆ ’‘≈‰∆ «¬«Â‘≈√ Á∆ «¬’ πÓª«⁄’
ÿ‡È≈ ˛, ¿π√ Á∆ ⁄Û∑Á∆ ‹Ú≈È∆, ¿π√ Á≈ ‘Ω∫√Ò≈ ¡Â∂ ÁÒ∂∆ ⁄Û∑≈¬∆ Á«Ó¡≈È ¿π√ Á≈ ⁄ø◊≈ ¡≈⁄‰ ¡Â∂ ¿π√
Á≈ ÿ≈Â’ ÍÂÈ-«¬È∑ª √≈∆¡ª ◊æÒª È∂ ¿π√ Á∂ ‹∆ÚÈ ˘ Ù‘≈Á Á∆ ¥ªÂ∆ ÂØ∫ ÍËګÒ ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ””
Óπ‘øÓÁ-«ÏÈ-’≈«√Ó AE,@@@ √À«È’ ÒÀ ’∂ ⁄æ«Ò¡≈ √∆, «‹√ «Úæ⁄Ø∫ F@@@ √∆∆¡≈¬∆ ÿØÛ √Ú≈ √È ¡Â∂ A@@@

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 11