Page 104 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: ÍzÌ»√æÂ≈

Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª «Úæ⁄ Í»È ÂΩ ”Â∂ √«‘ÓÂ∆ √∆Õ È≈‡Ø √øË∆ Á∂ ¡Ë∆È √À«È’ ‘«Ê¡≈ª Á∆ ÷∆Á ¡Â∂ √ÀÈ≈Úª Á∂ È؇
·«‘≈¡ (Stationing) ˘ ÒÀ ’∂ «Âæ÷∆¡ª fiÛͪ ‘πøÁ∆¡ª ‘∆¡ª √ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Â∂˜ ÓÂÌ∂Áª Á∂ ’≈‰
Îê√ È≈‡Ø Á∆ √À«È’ √øË∆ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√∂ Â∑ª Ú≈√≈ √øË∆ Á∂ ¡Ë∆È ⁄À’Ø√ÒØÚ∆¡≈ Á∂ È≈Ò ÓÂÌ∂Á ‘؉
’≈‰ »√ ˘ √À«È’ Ù’Â∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ ¿π√ ˘ √Â∂ ”Â∂ «Ò¡≈¿π‰≈ «Í¡≈Õ √ø÷∂Í «Úæ⁄ «¬’ ◊æÒ ÏÛ∆
√ÍÙ‡ √∆ «’ ◊π懪 Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ≈Ù‡ª È∂ ¡≈͉∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ ”Â∂ ’¬∆ Â∆’∂ Á∆¡ª ‘æÁª Ò◊≈ Ò¬∆¡ªÕ ¡≈Í√∆
ÓÂÌ∂Á Á∂ Ï≈Ú‹»Á ‘∂’ ◊πæ‡ Á∆ √À«È’ ¡Â∂ √≈Ó«’ È∆Â∆¡ª Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ Ó‘ª Ù’Â∆¡ª Á∂ «Ú¡≈Í’ «‘æª ¡Â∂
Í«‘Ò’ÁÓ∆¡ª È≈Ò ‘∆ ÍÃ∂« ‘∆¡ªÕ «¬æÊØ∫ Âæ’ «’ ◊πæ‡-«ÈÍæ÷ Á∂Ùª ˘ Ú∆ ¡≈͉∆¡ª «ÚÁ∂Ù∆ È∆Â∆¡ª «¬È∑ª
Ó‘ª Ù’Â∆¡ª ˘ ÍÃÂ∆√ÍÁ≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‘∆ «ÈÙ«⁄ ’È∆¡ª ͬ∆¡ªÕ

‰≈¡ ÙÀ«ÊÒÔ ¡Â∂ Ù’ÂΔ ◊π懪 Á≈ ¡ø (Detente and End of Power Blocs)
√ØÚ∆¡Â Ô»È∆¡È ¡Â∂ √≈ÓÚ≈Á∆ Á∂Ùª Á≈ «Úÿ‡È ¡Â∂ Ù∆ ÔπæË Á∂ ÷≈ÂÓ∂ È∂ ’∆ ◊π懪 Á∂ Íπ≈‰∂ ≈Ù‡ ≈‹ª ˘
‘π‰ Í»È ÂΩ ”Â∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ ω≈ «ÁæÂ≈ ˛? ’πfi Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√ ÍÃÙÈ Á≈ ¿πµÂ ÂÁ Ú∆ Ȫ‘ «Úæ⁄ ‘∆ ˛,
«’™«’ ÍÃÌ»√æÂ≈ ¡Â∂ ¡«ËÍÂÔ Á∆ «¬‘ Íë’«¡≈ ’≈Î∆ ÓπÙ«’Ò √∆Õ Ó‘ª Ù’Â∆¡ª «Úæ⁄ √ÓfiΩÂ∂ ◊π懪 Á«Ó¡≈È
‰≈¡ Á∆ ’Ó∆ Á≈ ¡Ê √πæ«÷¡≈ Á∂ ¡øÂ≈Ù‡∆’‰ «Úæ⁄ «’√∂ Â∑ª Á∆ «„æÒ∑ È‘ƒ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬‘ Úæ÷-Úæ÷
≈Ù‡ª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ «Î Á≈¡Ú≈ ’È≈ ˛Õ AIDE ÂØ∫ Ï≈¡Á Á≈ ¡øÂ≈Ù‡∆ „ª⁄≈ ÁØ Âæª ”Â∂
¡Ë≈« √∆: ¡øÂ≈Ù‡∆ √πæ«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª √ø◊«·Â «ÚÙÚ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á≈Õ ⁄≈‘∂ √ØÚ∆¡Â Ô»È∆¡È Á≈
«Úÿ‡È ‘Ø «◊¡≈ ˛, ÍÃø» »√ ¡‹∂ Ú∆ Ó‘æÂÚÍ»È Ù’Â∆ ˛, «‹√ ’ØÒ ÍÃÓ≈‰» ¡√Âª ¡Â∂ √À«È’ √≈‹Ø-√Ó≈È Á≈
Ï‘π Úæ‚≈ Ìø‚≈ ˛Õ ‰≈¡ ÙÀ«ÊÒÔ ‘∆ √¯ÒÂ≈ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ ¬∂Ù∆¡≈ ÁØÚª Á∆ √◊Ó «‘æ√∂Á≈∆ ”Â∂ «ÈÌ
’Á∆ ˛Õ ÁØÚ∂∫ Ó‘ª Ù’Â∆¡ª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ ◊π懪 Á∂ Á∂Ùª ”Â∂ ¡≈͉≈ ÍÃÌ≈Ú Í»∆ Â∑ª È≈ Í≈ √’‰ ’≈‰
«¬È∑ª ˘ ¡≈Í√ «Úæ⁄ È≈Ò «ÓÒ ’∂ ’øÓ ’È Ò¬∆ Ó‹Ï» ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ ¡øÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ ‘؉ Ú≈Ò∂ ÷∂Â∆
fi◊«Û¡ª ˘ ’ø‡ØÒ ’È ¡Â∂ √øÔπ’ ≈Ù‡ √øÿ ˘ ¡Ù’ ’È «Úæ⁄ ¡Ó∆’≈-»√ Á≈ ◊·‹ØÛ ’≈Î∆ ’≈◊
«√æË ‘Ø «‘≈ ˛Õ

C. ÍÃÌ»√æÂ≈ ¡Â∂ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÚÙÚΔ’‰ (Sovereignty and Globalisation of Economy)

Ó‘ª Ù’Â∆ ◊πæ‡ ¡Â∂ √À«È’ √øË∆¡ª ¡øÂ≈Ù‡∆ ≈‹È∆Â∆ Á≈ «¬’ Íæ÷ ˛Õ √À«È’ √øË∆¡ª Á∂ «ÈÓ≈‰ ˘ ¡≈«Ê’
√«‘ÔØ◊ È≈Ò Íæ’≈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ «¬√ Á≈ Í»≈ Íæ÷ √∆Õ «¬√ Ò¬∆ ÁØÚ∂∫ Ó‘ª Ù’Â∆¡ª È∂ ’¬∆ ¡øÂ≈Ù‡∆ ¡≈«Ê’
√ø◊·È √Ê≈«Í ’∆Â∂, «‹Ú∂∫ ¡À‡Òª«‡’ ¡≈«Ê’ «¬’æ· (Atalantic Economic Community), ¡≈«Ê’ √«‘ÔØ◊
√ø◊·È (Organization of Economic Cooperation), ¡≈«Ê’ √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ «Ú’≈√ √ø◊·È (Organization
of Economic Cooperation and Development), ¬∂Ù∆¡È «Ú’≈√ ÏÀ∫’ (Asian Development Bank)Õ «¬√
ÂØ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi ‘Ø ¡øÂ≈Ù‡∆ √ø◊·È «‹Ú∂∫ «ÚÙÚ ÏÀ∫’, ¡øÂ≈Ù‡∆ ÓπÁ≈ ’ØÙ ¡≈«Á Ú∆ «¬√ Ôπæ◊ Á∆ Á∂‰
√ÈÕ «¬‘ √≈∂ ¡≈«Ê’ √ø◊·È «ÚÙÚ Í»ø‹∆Ú≈Á Á≈ «¬’ ¡«Èæ÷Û∑Úª ¡ø◊ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ «ÚÙÚ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈
«Úæ⁄ ¡≈͉∆ Ó≈Û∆ Ì»«Ó’≈ ‘∆ È‘ƒ «ÈÌ≈¬∆, ÏÒ«’ ¡≈Ëπ«È’ ≈Ù‡ ≈‹ª Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Ú∆ ’¬∆
Â∑ª Á∆¡ª ÓπÙ«’Òª ÍÀÁ≈ ’∆Â∆¡ªÕ
√À«È’ ◊π懪 È∂ «¬æÊ∂ ≈Ù‡∆ ≈‹ª Á∆ «ÚÁ∂Ù∆ √πÂøÂÂ≈ ˘ Ï‘π ÍÃÌ≈«Ú ’∆Â≈, ¿πµÊ∂ Í»ø‹∆Ú≈Á «Úæ⁄ ¡øÂ≈Ù‡∆
ÍæË ”Â∂ ‘؉ Ú≈Ò∂ Í«ÚÂȪ ’≈‰ ¡æ‹ «¬‘ Á∂Ù ≈Ù‡∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÍÃÏøË «Úæ⁄ Ú∆ ¡≈͉∆ √πÂøÂ≈
◊Ú≈¿π‰ Á∂ ÁΩ «Úæ⁄Ø∫ ◊π˜ ‘∂ ‘ÈÕ √ø⁄≈ ¡Â∂ ‡ª√ÍØ‡ «Úæ⁄ ‘ج∂ ¥ªÂ∆’≈∆ Í«ÚÂȪ È∂ ¡æ‹ «ÚÙÚ ˘ Ï‘πÂ
«˜¡≈Á≈ ¤Ø‡≈ ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ AIÚƒ √Á∆ ÚÍ≈ Á∂ ¡øÂ≈Ù‡∆’‰ Á∆ √Á∆ √∆, B@Úƒ √Á∆ Á∂ Í«‘Ò∂ ÍÛ≈¡ «Úæ⁄
ÓπÁ≈ Á≈ ¡øÂ≈Ù‡∆’‰ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ «Í¤Ò∂ ’πfi √≈Òª «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ¡øÂ≈Ù‡∆’‰
Á∂ «ÚÙÚ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ «¬’ √»Â «Úæ⁄ ÍØ «ÁæÂ≈ ˛Õ ¡æ‹ ‘∂’ Á∂Ù Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ¿π√ «ÚÙÚ Ú≈Â≈Ú‰
«Úæ⁄ ’øÓ ’ ‘∆ ˛, «‹√ ”Â∂ «’√∂ ≈Ù‡ Á≈ ’ø‡ØÒ È‘ƒ ˛, ÍÃø» ‹Ø ¿π√ Á∂ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ ¡Â∂ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈
˘ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ AIG@ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡øÂ≈Ù‡∆ «Ó‘ÈÂ∆ Úø‚, «‹√ Á∆¡ª ÍÃÓπæ÷ ÍÃÂ∆«ÈË∆
Ï‘π≈Ù‡∆ ¡Â∂ ¡øÂ≈Ù‡∆ ’øÍÈ∆¡ª ‘È, Á∂ ’≈‰ ¡æ‹ ≈Ù‡∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
Ï‘π √≈∂ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ ÚÍ≈’ ÎÀ√Ò∂ ≈Ù‡ ≈‹ª Á∂ ‘æʪ ”⁄Ø∫ «È’ÒÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ¡øÂ≈Ù‡∆ «ÚæÂ∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 97