Page 101 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ¡≈√«‡È È∂ «ÚË∆ √øÓ ¡Â∂ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ «Úæ⁄ ’ج∆ Ì∂Á √Ú∆’≈ È‘∆∫ ’∆Â≈, «’™«’ ¿π√ Á∂ ¡Èπ√≈
“«ÚË∆ √øÓ” ‹ª “ÂæÊ √Ó” ÙÏÁ √’≈ Á∂ Ò¬∆ ÍÃÔØ◊ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È, ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ Ò¬∆ «¬È∑ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ È‹≈«¬˜ ’«‘‰≈ ◊Ò ˛, «’™«’ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ √≈ ¡≈«◊¡≈ Í≈Ò‰
’Ú≈¿π‰ «Úæ⁄ ˛Õ ÙªÂ∆ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ Ò¬∆ «¬‘ ˜±∆ ˛ «’ «ÚË∆ √øÓ ¡Â∂ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ «¬’ ‘∆
«Ú¡’Â∆ ‹ª «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √Ó±‘ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ‹∂’ «¬È∑ª ÁØÚª «Úæ⁄ ’ج∆ Ì∂Á ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ˛ ª «¬‘
‹ÒÁ∆ ‘∆ ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ Ù’Â∆ ¡Â∂ ¡«Ë’≈ ÁØÚ∂∫ «¬’æ·∂ «‘‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ

√ß÷∂Í «Úæ⁄ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ «Úæ⁄ ¿π‘ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆ ˛ ‹Ø ¡≈͉∆ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰ ’Ú≈¿π‰
«Úæ⁄ √ÎÒ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ Ú∆ «ÚË∆ √øÓ ¡Â∂ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ «Úæ⁄ ’ج∆ √ßÿÙ ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ˛, ÁØÚª «Úæ⁄Ø∫ «¬’
˘ ÷ÂÓ ‘؉≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ‹ª ÁØÚ∂∫ «¬’-Á±√∂ «Úæ⁄ Ò∆È ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ «¬‘ ÌÍ»’ ÔÂÈ
«‘ßÁ≈ ˛ «’ ¿π‘ ‹ÒÁ∆ ÂØ∫ ‹ÒÁ∆ «ÚË∆ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ «Úæ⁄ ÏÁÒ ‹≈Ú∂, «’™«’ ‹∂’ ¿π‘ ¡«‹‘≈ È‘∆∫ ’Á∆
ª «ÚË∆ √øÓ ¡Â∂ ÂæÊ √øÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ ¡«Ë’≈∆¡ª «Úæ⁄ √ßÿÙ ‘؉ Á≈ ÷Â≈ Ï«‰¡≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π «Ú’ÒÍ∆ ÍzÙÈ (Multiple Choice Questions):

D. «’√ È∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á∆ √Ú¿πµ⁄ Ù’Â∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÍzÌ≈«Ù ’∆Â≈ ˛?
(¡) ‘≈Ï√ (Ï) ÏÀ∫ÊÓ
(√) Ò≈√’∆ (Á) ¡≈√«‡È
E. ‹≈È ¡≈√«‡È È∂ ÍzÌ»√æÂ≈ Á∂ «’√ «√˪ Á∆ √ÍÙ‡ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆ ˛?
(¡) ≈‹È∆«Â’ (Ï) ÂæÊ √øÓÂ
(√) ’≈˘È∆ (Á) ÒΩ«’’
F. ±√Ø Á∂ ¡Èπ√≈.............ÍÃÌ»≈√æÂ≈Ë≈∆ ˛Õ
(¡) «ÚÙ∂Ù «¬æ¤≈ (Ï) √Ë≈‰ «¬æ¤≈
(√) ’≈ÒÍ«È’ «¬æ¤≈ (Á) «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ È‘∆∫

D.D ÌÓ ÍÃÌ»√æÂ≈-’πfi √Ó’≈ÒΔÈ √Óæ«√¡≈Úª
(External Sovereignty—Some Contemporary Problems)

‹ÁØ∫ «’ ÍÃÌ»√æÂ≈ «¬’ Ï‘πÍæ÷∆ Ë≈È≈ ˛ ¡Â∂ «Í¤Ò∂ E@ √≈Òª «Úæ⁄ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ ÌÓ Âæ ϑπ «˜¡≈Á≈ Óπ÷
‘Ø «◊¡≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ ¿πµÍ ⁄⁄≈ ’∆Â∆ ‹≈ ¸æ’∆ ˛, ¡ßÁÒ∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ Á∆¡ª ‘æÁª Á∂ ¡ßÁ √Ú¿πµ⁄ √æÂ≈
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ˛Õ ÌÓ √æÂ≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ √≈∂ ≈‹ª Á∆ ’≈˘È∆ Ï≈ÏÂ≈ ˛Õ ◊Ø◊∂∫«Ê¿» Á∂
¡Èπ√≈ ÌÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ «ÂßÈ Âæª Á≈ «ÓÙ‰ ˛: √πÂßÂÂ≈, Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ √Ú √ßÓÂΔÕ √πÂßÂÂ≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛
¡ßÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ Á±√∂ ≈‹ª Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ ‘∂’ ≈‹ Á∆ √Ú¿πµ⁄ √æÂ≈Õ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ ‘∂’
≈‹, «¬æÊØ∫ Âæ’ «¬‘ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È Á∆¡ª ‘æÁª «Úæ⁄ Ïæ«fi¡≈ ‘Ø«¬¡≈ È‘∆∫ ˛, ¡≈͉∂ ¡ßÁÒ∂ ¡Â∂ Ï≈‘∆ ÌÓ
√ÏßË ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ÍzÂ∆ÏßË ’È Á∂ Ò¬∆ √πÂßÂ ˛Õ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛, ‹∂’ ‘∂’ ≈‹ ¡ßÁÒ∂
’ßÓª «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ √æÂ≈ Á≈ √Ú≈Ó∆ ˛, ª ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ Ú∆ ¿π√ ˘ «’√∂ ‘Ø ≈‹ Á∆ ¡≈«◊¡≈Í≈Ò‰
’È Á∂ Ò¬∆ Ӌϱ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ «’√∂ Ú∆ Á∂Ù ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ È‘∆∫ ˛ «’ ¿π‘ Á±√«¡ª ˘ Áæ√∂ «’ ¿π√
˘ «’Ú∂∫ ω≈¿π‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È ¡Â∂ «’Ú∂∫ Ò≈◊± ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ ≈‹ ’∂ÚÒ ¡ßÂ≈Ù‡∆
’≈˘È Á≈ Í≈Ò‰ ’Á∂ ‘ÈÕ √Ú √ßÓÂΔ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛ «’ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ ’≈˘È ω≈¿π‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄
√≈∂ ≈Ù‡ Ï≈Ï ‘È, ⁄≈‘∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ̱Ó∆, ÷∂ÂÎÒ, ‹È√ß«÷¡≈, Ù’Â∆ «’‘Ø «‹‘∆ Ú∆ ‘ØÚ∂Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ Ò¬∆
¡ßÂ≈Ù‡∆ √øÓ∂ÒȪ «Úæ⁄ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ Ïß◊Ò≈Á∂Ù Á∆ √«ÊÂ∆ Ï≈Ï ˛Õ √Ú √ßÓÂ∆ Á≈ ¡Ê ˛ «’ «’√∂ Á∂Ù
Á∆ √«‘ÓÂ∆ Á∂ «ÏȪ ’ج∆ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÎÀ√Ò≈ È‘∆∫ «Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ «Î Ú∆, ÌÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ ¡Ê ’≈˘È∆
‘æÁª ÂØ∫ Óπ’Â∆ È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬√ Á≈ ¡Ê ¡ßÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È ¡Â∂ √ßË∆¡ª Á≈ «’√∂ ≈‹ ÚæÒØ∫ ¡≈͉∆
Ó˜∆ È≈Ò ¿π¶ÿ‰ ’È≈ ˛Õ

94 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY