Page 106 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: ÍzÌ»√æÂ≈

«˜¡≈Á≈ Â’È∆’∆ «Ú’≈√, ¡≈√Ó≈È «Úæ⁄ ÿπøÓÁ∂ Úæ÷-Úæ÷ Á∂Ùª Á∂ √À‡∂Ò≈¬∆‡ ¡Â∂ ’∂ÏÒ ‡∆. Ú∆. È≈Ò «ÚÁ∂Ù∆ È؇
ÍÃ⁄≈ª ¡Â∂ √Ó≈⁄≈ª Á≈ ÒØ’ª Á∂ ÿª «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú◊∆¡ª ÿ‡È≈Úª È∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ ¡Ê ¡Â∂ √≈ ”Â∂ «¬’
Úæ‚≈ √Ú≈Ò∆¡≈ «⁄øÈ∑ Ò◊≈ «ÁæÂ≈ ˛Õ
¡æ‹ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ÏÛ∆ ¡√Óø‹√Ô Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ˛Õ Â’È∆’∆ ÈÚ∆È∆’‰ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ≈‹ Á∆ ÌΩ«Â’
Ù’Â∆ «Úæ⁄ «ÁÈ-ÍÃÂ∆-«ÁÈ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛, ÍÃø» «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ È‘ƒ ˛ «’ ≈‹ Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ «Úæ⁄
’ج∆ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ ÍË≈ÂøÂ Á∂ «Ú’≈√ È≈Ò ¡æ‹ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª «Úæ⁄ Ù’Â∆ Á∂ «Ú’∂∫Á∆’‰ Á∆ ÍëÚÂ∆
ÚË∆ ˛Õ ’≈˘È, «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Ú◊∂ ¡øÁ»È∆ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ «¬æÊ∂ ≈‹ Í»∆ Â∑ª ÍÃÌ»√æÂ≈Ë≈∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ
¡æ‹ ¿πµÊ∂ Ú∆ ¿π‘ ÷πÁ ˘ Ò≈⁄≈ Í≈™Á≈ ˛Õ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ‹≈Â∆¡ª ¡øÁØÒÈ, ¡æÂÚ≈Á, Ë≈«Ó’ ’æ‡ÛÍ≥Ê∆, «Èæ‹∆
√ÀÈ≈Úª ¡≈«Á ’πfi ¡«‹‘∂ Âæ ‘È, «¬æÊ∂ ≈‹ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ¡≈͉∆ Ù’Â∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘ƒ ’ Í≈™Á≈Õ «¬√
Â∑ª ≈‹ Á∆¡ª √À«È’ È∆Â∆¡ª Ú∆ ¿π√ Á∆ ¡≈͉∆ Ó˜∆ ”Â∂ ¡Ë≈« È≈ ‘Ø ’∂ Ï≈‘∆ Âæª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∆
˛, «‹Ú∂∫ ‘«Ê¡≈ «ÈÓ≈Â≈ «’‘Û∂ Á∂Ù ‘È, ¿π‘ «ÚæÂ∆ ¡Â∂ ÏÀ∫«’ø◊ √ø√Ê≈Úª ‹Ø ÍÀ√∂ Á∂‰◊∆¡ª, ¡øÂ≈Ù‡∆
√øË∆¡ª ¡Â∂ √ÓfiΩÂ∂, ‘«Ê¡≈ª Á∆ «’√Ó, ‘«Ê¡≈ Ú∂⁄‰ ¡Â∂ ÷∆Á‰ Ú≈Ò∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ √ÏøË ¡≈«ÁÕ
√ø÷∂Í «Úæ⁄ ¡æ‹ «’√∂ Ú∆ Á∂Ù Á∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ √Ê≈È’, ÷∂Â∆, ≈Ù‡∆, ≈‹È∆«Â’, √À«È’, ¡øÂ≈Ù‡∆ √ø’‡ª ¡Â∂
ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂ ‹≈Ò «Úæ⁄ Î√∆¡ª ‘ج∆¡ª Òæ◊Á∆¡ª ‘ÈÕ
«¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ È‘ƒ «’ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ Á≈ ¡ø◊ È‘ƒ ‘∆ ‹ª ≈‹ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÒØ’ª ’ØÒØ∫ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰
’Ú≈¿π‰ Ú≈Ò∆ √ø√Ê≈ ‹ª ’≈˘È ω≈¿π‰ Á∆ ¡≈÷∆ Ù’Â∆ È‘ƒ «‘≈Õ ¯’ ’∂ÚÒ «¬øÈ≈ ˛ «’ ¡æ‹ «√˪ ¡Â∂
«ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ’≈Î∆ ¡øÂ ¡≈ ¸æ’≈ ˛Õ «‘ø√Ò∂ Á∂ ¡Èπ√≈ ⁄≈‘∂ ¡æ‹ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ ¡È∂’ª ¡≈Ëπ«È’ Âæª È∂ ˜ÏÁ√Â
¸‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆ ˛, ÍÃø» «¬È∑ª ˘ ≈‹ ÚæÒØ∫ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ù’Â∆ Á≈ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∆ ÓΩ«Ò’
˜» ˘ ◊Ò ȑƒ ·«‘≈«¬¡≈Õ «ÁÈ-ÍÃÂ∆-«ÁÈ ÚËÁ∆ ‘ج∆¡ª √Ó≈«‹’ ÿ‡È≈Úª ’≈‰ «¬√ Ù’Â∆ Á∆
˜» ‘Ø «˜¡≈Á≈ ÚËÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ ¡◊ ÒØ’ª Á∆¡ª ÚËÁ∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ Í»≈ ’È≈ ˛ ª ¿π√ Á≈ «¬’ ‘∆
Â∆’≈ ˛ «’ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ ’∂ÚÒ ≈‹ «Úæ⁄ Òæ̉ Á∆ ʪ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ (Body Politic) «Úæ⁄ Òæ«Ì¡≈ ‹≈Ú∂ ‹ª ≈‹
¡Â∂ «¬’æ· ÁØÚª «Úæ⁄-«¬’æ· ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ √Ø «Úæ⁄ ¡Â∂ ≈‹ ¿π√ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Ú≈Ò∂ ÔøÂ Á∂ »Í
«Úæ⁄Õ ¡√Ò «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «¬’æ· Á∆ √πæ«÷¡≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’ ÿ‡È≈Úª È∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ ¡ÒØÍ ‘؉ Á∆ ʪ
¿π√ Á∆ ˜» ÚæÒ «˜¡≈Á≈ «Ë¡≈È «ÁÚ≈«¬¡≈ ˛Õ «¬È∑ª ÿ‡È≈Úª È∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ ¿π√ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Á∂ ˙«⁄ÂÔ ˘
◊Ò ȑƒ ·«‘≈«¬¡≈ «’ ’ج∆ Ú∆ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ ’≈˘È∆ „ª⁄≈ ™È∆ Á∂ Âæ’ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò ’øÓ È‘ƒ
’ √’Á≈, ‹Á Âæ’ ¿π√ ’ØÒ ’ج∆ ¡«‹‘∆ ¡≈÷∆ «È‰≈«¬’ Ù’Â∆ È≈ ‘ØÚ∂, «‹√ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π‘ ’≈˘È Ò≈◊»
’’∂ ¡≈«◊¡≈ Á≈ Í≈Ò‰ ’Ú≈ √’∂Õ ¿π‘ √æÂ≈, ⁄≈‘∂ ¿πÍ⁄≈«’ ‘ØÚ∂ ‹ª ¡√Ò ≈‹ ˛ ¡Â∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ Á≈ ¿π‘
¡«Èæ÷Û∑Úª ¡ø◊ ˛ ‹Ø «¬√ Á∂ ¡≈÷∆ ¡≈Á∂Ùª ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Í≈Ò‰ ˘ √‘∆ ·«‘≈™Á∆ ˛Õ

D.F ÙÏÁ’ØÙ (Keywords)

A. ÍÃÌ»√æÂ≈ (Sovereignty) : √øÍÃÌ»Â≈, Í»È ¡«Ë’≈Õ
B. ◊ΩÚ Í»‰ (Glorious) : √ÈÓ≈È È≈Ò ˙Â-ÍÃØ √ÈÓ≈«È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ

D.G ¡«Ì¡≈√ ÍÃÙÈ (Review Questions)

A. ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ˘ √ÍÙ‡ ’ØÕ

B. ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ ÓπÒª’‰ ’ØÕ
C. ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ ’≈˘È∆ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ √Ófi≈˙Õ

D. ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ ¡≈√«‡È Á∂ «Ú⁄≈ª Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ’ØÕ
E. ÌÓ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á≈ Úȉ ’ØÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 99