Page 209 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «ÈÌ≈¬∆ ˛Õ √øÍÂ∆ Á≈ «¬‘ Ùπ»¡≈Â∆ «È¡≈Í»È Ó≈◊ «¬√ ÂæÊ ˘ fi»·≈ √≈«Ï ’Á≈ ˛ «’ Í»ø‹∆ÍÂ∆ ¡≈͉∂ Ò≈Ì
Á≈ ¿π«⁄ ‘æ’Á≈ ˛, «’™«’ √øÍÂ∆ «ÈÚ∂Ù ’’∂ ¿π‘ ıÂ≈ ¿π·≈™Á≈ ˛, «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ¡√Ò∆ ıÂ≈ ª Ó˜Á»
Ú◊ ¿π·≈™Á≈ ˛, «‹√ ˘ Ï∂’≈∆, ÿæ‡ ¡≈ÓÁÈ, «ÏÓ≈∆, ’≈÷≈«È¡ª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Áπÿ‡È≈Úª Á≈ √≈‘Ó‰≈
’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, √ø÷∂Í «Úæ⁄, ‹Á Âæ’ «È‹∆ √øÍÂ∆ ¡Â∂ Ò≈Ì Á≈ ÏØÒÏ≈Ò≈ ‘∂◊≈, Ï‘π «◊‰Â∆ Ó˜Á» Ú◊ ˘
’ج∆ «È¡≈ È‘ƒ «ÓÒ √’Á≈Õ

«È¡≈ ¡Â∂ ¡Ò◊≈Ú (Justice and Alienation)

¡◊ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ «È‹∆ √øÍÂ∆ ˘ √Ó≈Í ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘È Âª ¿πÈ∑ª ˘ ÙØÙ‰ Á∂ ¡Ë∆È «È‹∆ ’¬∆
¡Ë≈ª Á∆ Ú∆ ˜» ˛Õ «¬æÊ∂ Ó≈’√ È∂ «¬’ ÈÀ«Â’ ÂæÊ ÍÃ√Âπ ’∆Â≈ ˛ «’ «È‹∆ √øÍÂ∆ ‹ª «¬√ Á∂ ¿πµÍ
¡Ë≈« ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ „ª⁄≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ¡Â∂ √ÓæÊ≈ Á∂ √øÍ»È «Ú’≈√ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ˛Õ «È‹∆
√øÍÂ∆ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛ «’ «¬‘ ’∂ÚÒ ÙØÙ‰’≈∆ ‘∆ È‘ƒ ˛, ÍÃø» ‹Ø «¬√ ÙØÙ‰ Á≈ Ò≈Ì ¿π·≈™Á∂ ‘È, ¿π‘ Ú∆
¡≈͉∆ √πÌ≈«Ú’ ÓÈπæ÷∆ Íë’Â∆ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «È‹∆ √øÍÂ∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ ÙÃÓ,
¿πÂÍ≈ÁÈ, ¡≈͉∂ Ì≈-«ÙÂ∂Á≈ª ¡Â∂ Íë’Â∆ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ’ «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡Ò◊≈ÚÚ≈Á∆ ¡Â∂ Ï∂◊≈È∂
√Ó≈‹ «Úæ⁄ «È¡≈ Á∆ ◊æÒ ’È≈ ‘∆ ¡Ê‘∆‰ ˛Õ Ó≈’√ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √ت Á∆ Úø‚ «¬√ Â∑ª
‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ «¬‘ ÓÈπæ÷∆ √ÓæÊ≈ ¡Â∂ ’πÙÒÂ≈Úª «Úæ⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë∂ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’∂ ¡Â∂ ¿π√ ‹∆ÚÈ
Íë’«¡≈ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’∂ ‹Ø «¬È∑ª √ÓæÊ≈Úª «Úæ⁄ «ÚÿÈ Í≈™Á∆ ˛Õ «¬√ Ú«ÙÙ‡ ’≈‹’πÙÒÂ≈ ˘ Ó≈’√ È∂
“√≈‚Δ √ÚÂøÂ »Í È≈Ò ⁄È≈ÂÓ’ √«‘’≈Δ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’È ÁΔ √ÓæÊ≈” (Our capacity for freely creative
cooperative production) Á≈ È≈Ó «ÁæÂ≈Õ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ’ج∆ Ú∆ ÍÉ≈Ò∆ ‹Ø √≈‚∆ «¬√ √ÓæÊ≈ ˘ ÿæ‡ ’Á∆
˛, ¡√Ò «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬√ Á∆ √πÌ≈«Ú’ Íë’Â∆ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ’ «ÁøÁ∆ ˛Õ
√Ó◊ë‘ »Í È≈Ò, Ó≈’√Ú≈Á Á∆ ÁØÚ∂∫ Ë≈≈Úª «È¡≈ ¡Â∂ ¡ø«È¡≈ Á∂ ÍÃÙÈ Á≈ Ó˜Á» Ú◊ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄
«ÚÙÒ∂Ù‰ ’Á∆ ˛Õ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ «È¡≈ Á∂ «ÚπæË √øÿÙ Á≈ »Í ’∂ÚÒ ÁØ Ú◊ª Í»ø‹∆ÍÂ∆ ¡Â∂ Ó˜Á» Ú◊ Á≈
√øÿÙ ‘∆ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ’∂ÚÒ Ó˜Á» Ú◊ ‘∆ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡ø«È¡≈ Á∂ √øÍ»È „ª⁄∂ ˘ ¸‰ΩÂ∆ Á∂‰ Á∆ √ÓæÊ≈ ¡Â∂
«¬æ¤≈ æ÷Á≈ ˛Õ «È¡≈ Á∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ë≈È≈ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬√ Ú◊ √øÿÙ Á≈ ¿πÁ∂٠ω ‹ªÁ∆ ˛, ‹Á «’, ’πfi
¡≈ÒØ⁄’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ¥ªÂ∆’≈∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ Ó˜Á» Ú◊ ˘ ‘∆ √‘∆ Ó‘æÂÚ Á∂‰≈ ÓπÙ«’Ò Òæ◊Á≈ ˛Õ
«È¡≈ Á∂ Ò¬∆ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È √Ó’≈Ò∆È √øÿÙ ¿πÈ∑ª Ú◊ª ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬ Áπ¡≈≈ ⁄Ò≈¬∂ ◊¬∂ ‘È ‹Ø
¡≈ÓÁÈ Ó˜Á»∆ Á≈ «Ù’≈ È‘ƒ ‘∂, «‹Ú∂∫ ‹≈Â∆ √ÓπÁ≈«¬, ¡ÒÍ √ø«÷¡’ √ÓπÁ≈«¬, È≈∆ Óπ’Â∆ ¡øÁØÒÈ ¡≈«ÁÕ
‘π‰ «¬‘ √ÍÙ‡ ‘Ø «◊¡≈ ˛ «’ Ùث٠ӘÁ» Ú◊ ‹ª «È¡≈ Á∂ Ò¬∆ ¿πÂ≈ÚÒ∂ ’¬∆ √Ó≈«‹’ √ÓπÁ≈«¬ ˘ √Á≈
‘∆ «¬’ √Ó≈È È‘ƒ Óø«È¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ
«È¡≈ Á∆ ˜» ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∂ ‘ج∂ «’«ÓÒ∆’≈ «Ò÷Á≈ ˛ «’ «È¡≈ Á≈ ¡Ê ’∂ÚÒ √Ó≈‹ Á∆¡ª ◊ÒÂ∆¡ª √‘∆
’È≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈, «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ «È¡≈ «ÚÚ≈Áª ˘ ‘æÒ ’Á≈ ˛, ÍÃø» «¬√ ÂØ∫ Ú∆ Ó‘æÂÚÍ»È ˛ «’
«¬‘ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈Á «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‹Ø «Ú¡’Â∆ Á≈ «¬’ √≈Ê∆ ‘؉ Á∂ È≈Â∂ ¿π√ Á≈ ˛Õ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó
È≈Ò «È¡≈ √Ó≈«‹’ √ÓπÁ≈«¬ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ √Ó≈È ÍëÂÙ·≈ ¡Â∂ √«ÊÂ∆ ˘ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛, ÍÃø»
«¬‘ ÒØ’ª ˘ Á»√«¡ª Á∆ ’∆Ó ”Â∂ ¡«Ë’≈ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Ò¬∆ Ó‹Ï» È‘ƒ ’Á≈Õ «¬‘ «Ú⁄≈ «’ ¡√ƒ
¡«Ë’≈, «È¡≈, ’ÂÚ Ú◊∆¡ª Ë≈È≈Úª Á≈ «Â¡≈◊ ’’∂ «¬’ √Ó≈È ¡Â∂ «È¡≈Í»È √Ó≈‹ Á∆ ⁄È≈ ’
√’Á∂ ‘ª, «ÏÒ’πÒ ÍÃÌ≈«Ú ȑƒ ’Á≈Õ

√Ú ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍÃÙÈ (Multiple Choice Questions) :
D. “ÚÀÙÚ∆’‰ Á∂ Ò≈Ì ¡Â∂ ‘≈È∆¡ª ”Â∂ «⁄øÂÈ ’Á∂ √Ó∂∫ «È¡≈ Á∆ ˜» √ÏøË∆ √Ø⁄‰≈ ˜»∆ ˛”-’ÊÈ
«’√ Á≈ ˛?
(¡) »√Ø (Ï) ¡ø«Óà√∂È
(√) ‘≈Ú√ (Á) ‹≈È ≈Ò√
E. “Á≈ Ò≈¡ ¡≈Î «Í¿»ÍÒ√” Íπ√Â’ «Ò÷∆ ˛-
(¡) ‹≈È ≈Ò√ (Ï) ‘≈Ï√
(√) ¡ø«Óà√∂È (Á) »√Ø

202 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY