Page 263 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ’ج∆ ⁄ø◊∆ Ë≈È≈ È‘ƒ Óø«È¡≈ «◊¡≈, «¬√ ˘ ’ØÒ∆ÈÂøÂ ¡Â∂ √æ«Ì¡≈ ‹∆ÚÈ Ò¬∆ «¬’ ÷Â≈ Óø«È¡≈ «◊¡≈Õ
«¬’ √ÈÓ≈«È Ù≈√È Á∂ »Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ ’∂ÚÒ Í«‘Ò∂ «ÚÙÚ ÔπæË ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ √Ê≈«Í ‘Ø«¬¡≈, ¿π√ √Ó∂∫ ÂØ∫
ÒØ’ÂøÂ Á∂ “Ò≈Ì ¡Â∂ ‘≈È∆” ‹ª “√ÚØÂÓ √’≈” «‹Ú∂∫ «Ú«Ù¡ª ”Â∂ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂∫ Òæ◊Ì◊ √Ó≈Í ‘Ø ◊¬∂,
«¬æÊØ∫ Âæ’ ¡æ‹ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ ‘∂’ √’≈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Òؒª«Âz’ ‘؉ ‹ª Ï‰È Á≈ Á≈¡Ú≈ ’Á∂ ‘ÈÕ
√≈Ó≈‹Ú≈Á ¡Â∂ ¿πÍ-«ÈÚ∂ÙÚ≈Á Á∂ «ÚπæË ≈Ù‡∆ Óπ’Â∆ ¡øÁØÒÈ ¬∂Ù∆¡≈ ¡Â∂ ¡Î∆’≈ Á∂ ÒØ’ª Á∂ ¡≈ÂÓ «È‰≈
Á∂ ÍË≈ª«Âz’ ¡«Ë’≈ Á∆ ¡«Ì«Ú¡’ÂΔ √ÈÕ «¬√ Â∑ª “Ó˜Á» Ú◊ Á≈ ÒØ’ÂøÂ ¡Â∂ “‹È ÒØ’ÂøÂ” Á∂ È≈Ó
”Â∂ Íæ¤Ó∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂøÂ Á∂ «ÚπæË √Ó≈‹Ú≈Á∆ ¥ªÂ∆¡ª Ú∆ ‘ج∆¡ªÕ «¬È∑ª √≈∂ ÍÃ’≈ Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª È∂
ÒØ’ÂøÂ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’¬∆ Í«ÚÂÈ ’ «ÁæÂ∂ ¡Â∂ «¬√ ˘ «¬’ ¡√ÍÙ‡ ¡Â∂ ËπøÁÒ∆ Ë≈È≈ ω≈ «ÁæÂ≈Õ AIDI
«Úæ⁄ Ô»ÈÀ√’Ø È∂ ÒØ’ÂøÂ È≈Ò √Ïø«Ë ¡≈ÁÙª ¡Â∂ «ÚØË∆¡ª ˘ ÒÀ ’∂ Úæ÷-Úæ÷ Á∂Ùª ˘ «¬’ ÍÃÙÈ≈ÚÒ∆ Ì∂‹∆,
«‹√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÁØ ◊æÒª ÏÛ∂ √ÍÙ‡ »Í «Úæ⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆¡ª :
A. ÒØ’ÂøÂ Á∂ «ÚπæË ’ج∆ «Ú⁄≈ È‘ƒ √∆Õ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ Í«‘Ò∆ Ú≈ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÍÃÏø˪ Ò¬∆
ÒØ’ÂøÂ ˘ «¬’ √ÚØÂÓ «ÚÚ√Ê≈ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈, ‹ª
B. ÒØ’ÂøÂ Á∂ ¡≈ÁÙ ˘ ¡√ÍÙ‡ Óø«È¡≈ «◊¡≈ ‹Ø Ò∂÷’ ÒØ’ÂøÂ Á∆ Ë≈È≈ √ÏøË∆ √ÍÙ‡ √È, ¿πÈ∑ª
È∂ Ú∆ «¬‘ Óø«È¡≈ «’ Úæ÷-Úæ÷ Á∂Ùª Á∆ √ø√«¥«Â’ ¡Â∂ «¬«Â‘≈«√’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ ‘؉ ’≈‰
ÒØ’ÂøÂ Á∂ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ¡≈ÁÙ ˘ ·Ø√ »Í Á∂‰ «Úæ⁄ ÊØÛ∑∆ ¡√ÍÙ‡Â≈ «‘ √’Á∆ ˛Õ
√Ó’≈Ò∆È ÒØ’ÂøÂ ’∂ÚÒ Íæ¤Ó∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Á∂Ùª Á≈ «¬’ ¡«Ë’≈ È‘ƒ ˛, «¬√ ˘ ’∂ÚÒ Íæ¤Ó∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆
ÒØ’ÂøÂ Á∂ È≈Ò È‘ƒ ‹Ø«Û¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ Í»Ï∆ √ØÚ∆¡Â Ô»È∆¡È ¡Â∂ Í»Ï∆-Ô»ØÍ∆¡≈ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ≈‹ª ¡Â∂
¬∂Ù∆¡≈ ¡Â∂ ¡Î∆’≈ Á∂ «Ú’≈√Ù∆Ò ≈‹ª «Úæ⁄ Ú∆ ÒØ’ÂøÂ Á∆ ¡≈͉∆¡ª-¡≈͉∆¡ª «ÚÚ√Ê≈Úª ‘∆¡ª ‘ÈÕ
«¬È∑ª ≈‹ª È∂ ÒØ’ÂøÂ Á∆ ¡≈͉∆¡ª ’πfi ¡Òæ◊ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª «Ú’«√ ’∆Â∆¡ªÕ

AD.A √Ú‹È’ «‘æ (The Public Interest)

√Ú‹È’ «‘æ √Ó»«‘’ »Í È≈Ò ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ ˘ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ «¬√ Á∆ Ë≈È≈ ÒØ’È∆Â∆, ÍË≈ÂøÂ, √’≈
Á∂ √Ú»Í, ≈‹È∆Â∆, È∆Â∆ ¡Ë∆È Ï«‘√, ‹È-’«Ò¡≈‰, √’≈∆ «ÈÔØ‹È, «È¡≈ Ò¬∆ ˜»∆ ˛Õ √≈∂ ÒØ’
‹È«‘æ Á∆ ◊æÒ ’Á∂ ‘È Í √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «¬√ ”Â∂ √Ï √øÓÂ∆ È‘ƒ √’Á∆ «’ «’√ ˘ ‹È«‘æ «’‘≈ ‹≈Ú∂Õ
√ø«ÚË≈«È’ »Í È≈Ò √Ú‹È’ «‘æ ¿π√ ˘ ’«‘ √’Á∂ ‘ª, «‹√ «Úæ⁄ ‹ª ª ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Ò≈Ì ¿π·≈™Á≈ ‘ØÚ∂
‹ª «Î «‹√ «Úæ⁄ ÒØ’ª Á∂ «¬’ Ú◊ ˘ Ò≈Ì ‘ØÚ∂ ¡Â∂ Á»√∂ ˘ ’ج∆ Èπ’√≈È È≈ ‘ØÚ∂Õ ‘≈Òª«’ √Ú‹È’ «‘æÂ
Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª Á≈ ¿πÍØ’Â ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ú∆ ’¬∆ ÈÂ∆‹∂ ‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ «‹æÊ∂ «¬’ Ú◊ ˘ Ò≈Ì ‘πøÁ≈ ˛, ¿πµÊ∂ Á»√∂
˘ Èπ’√≈È Ú∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ú‹È’ «‘æ ‹ª ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ ˘ ¡’√ «Èæ‹∆ ‹ª «Ú¡’Â∆◊ «‘æ È≈ÒØ∫ ¡Òæ◊
’’∂ Á∂÷Á∂ ‘È, «’™«’ ‹Ø √Ó≈‹ Ò¬∆ ⁄ø◊≈ ‘ØÚ∂, ¿π‘ «¬’ «Ú¡’Â∆ «ÚÙ∂Ù Ò¬∆ ⁄ø◊≈ È‘ƒ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ‹ª «Î
«¬√ Á∂ ¿πÒ‡ Ú∆Õ ‘≈Òª«’, √Ó≈‹ «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ ˛ ¡Â∂ √Ú‹È’ «‘æ Á∆ ◊‰È≈ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ «‘ª Á∂
Íæ÷ «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, ¿π‘ «Ú¡≈Í’ Ï«‘√ Á≈ ÓπæÁ≈ «’ √Ú‹È’ «‘æ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª ˘ ÿث٠‹ª
ÈÙ‡ ’Á≈ ˛, «’√ √∆Ó≈ Âæ’ √Ó≈«‹’ «‘æ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆◊ ÓÀ∫Ïª Á∂ «‘ª Á∂ Ï≈Ï ‘È ¡Â∂ «’√ √∆Ó≈
Âæ’ ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ Á∂ «÷Ò≈Î «Ú¡’Â∆◊ «¬æ¤≈ Á∆ Í»Â∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ≈‹È∆«Â’ ÁÙÈ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈
Á≈ «‘æ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ÍÃø» ÍÃÌ≈«Ù Ë≈È≈ ˛Õ «¬‘ Ú∆ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ ’πfi Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ √øÌÚ ˛,
«√¯ ‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ ˘ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ ’πfi «Èæ‹∆ «‘ª ˘ √æ‡ Úæ‹∂◊∆Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÒØ’ÂøÂ «Úæ⁄ Ï‘πÓÂ
Á≈ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ”Â∂ ˜πÒÓ Á≈ ‹Ø«ıÓÕ Á»√∂ Í≈√∂ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ’¬∆ Â∑ª Á∆ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬√ ÍÃ’≈ ÿæ‡ «◊‰Â∆
Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ Ú∆ √Ú‹È’ «‘æ Á≈ «‘æ√≈ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
‹È«‘æ (Public Interest) - √Ó≈È «‘æ Á≈ «Ú⁄≈ ‹È«‘æ «Úæ⁄ ’∆Â∂ ◊¬∂ ’≈‹ª È≈Ò ‹π«Û¡≈ ˛Õ «¬ø˜≈,
’≈˘È «ÚÚ√Ê≈, ‡ª√ÍØ‡ √ø⁄≈ ¡≈«Á Á∆¡ª √π«ÚË≈Úª Á∆ √Ó≈‹ Á∂ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ˜» ‘πøÁ∆ ˛ Í ’∆
«¬È∑ª √Ó≈È ’≈‹ª Á∆ Í»Â∆ È≈Ò ’ج∆ √Ó≈È «‘æ ‘ØÚ∂◊≈? ‘ª, ¡«‹‘∆ ‘∆ ˛ Í ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ √Ó≈È «‘æ «Úæ⁄
√∂Ú≈ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ √Ê≈È «˜øÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫ ÚË∂∂ ¿πµ⁄≈ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ’≈‰ «¬ø˜≈ «ÚÚ√Ê≈ ’È≈ √’≈
Á≈ «˜øÓ∂Ú≈∆ ˛, ‹Á «’ «¬Ò≈‹ «ÚÚ√Ê≈ √∂Ú≈ ’«‘Ò≈¬∂◊≈Õ √Ó≈È «‘æ Á∂ «Ú⁄≈ «Úæ⁄ √∂Ú≈ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂

256 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY