Page 265 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ B. «¬ø˜≈, ’≈˘È «ÚÚ√Ê≈ ‡ª√ÍØ‡ ¡≈«Á Á∆¡ª √π«ÚË≈Úª Á∆ √Ó≈‹ Á∂ √≈∂ ................ ˘ ˜»Â
‘πøÁ∆ ˛Õ
C. √Ó≈È «‘æ ˘ ¡«‹‘≈ Óø«˜Ò Óøȉ≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ È≈Ò √≈«¡ª Á∂ ................ Á≈
√≈ËÈ ‘ØÚ∂Õ

AD.B ÒØ’ÂøÂ (Democracy)

«‹È∑ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «Í¤Ò∂ B@@ √≈Òª «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈, ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ Á∆ «’√∂
√Ó≈È ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ”Â∂ Í‘πø⁄‰≈ ¡√øÌÚ ˛Õ «¬’ Ò∂÷’ Á∂ ¡Èπ√≈ ÒØ’ÂøÂ Úæ÷-Úæ÷ ÒØ’ª Á∂ «ÁÓ≈◊ª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷
«Ú⁄≈ ˛Õ «¬√ √øÁÌ «Úæ⁄ √∆. ‚∆. ÏÈ√ «Ò÷Á∂ ‘È «’ ¡«‹‘∂ ÙÏÁ Ï‘π «ÚÒ∂ ‘؉◊∂, «‹È∑ª ˘ ÒØ’ÂøÂ ÂØ∫
ÚË∂∂ Úæ÷ ¡Â∂ ¡Òæ◊ Â∆’∂ È≈Ò ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á∆ ÍÃÙÈ≈ÚÒ∆ È∂ Ú∆ ÒØ’ÂøÂ
Á∆ √ÍÙ‡Â≈ ÚæÒ «¬Ù≈≈ ’∆Â≈, «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ ¡√ƒ Ò≈√’∆ Á∂ «Ú⁄≈ª ÂØ∫ √«‘Ó ‘Ø √’Á∂ ‘ª, «‹√ ¡Èπ√≈
‹∆ÚÈ Á∂ ‘∂’ ÷∂Â «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á≈ «¬’ √ÏøË ˛ ¡Â∂ ‘∂’ ÷∂Â «Úæ⁄ «¬‘ ’¬∆ ¡«‹‘∆¡ª «ÚÙ∂Ù √Óæ«√¡≈Úª
¿π·≈™Á≈ ˛, «‹È∑ª ˘ √Ú «Ú¡≈Í’ ÍæË ”Â∂ √øÂØÙ‹È’ „ø◊ È≈Ò ‘æÒ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ ÒØ’ÂøÂ √ÏøË∆
’ج∆ √Ú «Ú¡≈Í’ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ Á∂‰≈ «¬√ Ò¬∆ Ú∆ ¡Ω÷≈ ˛, «’™«’ «¬√ ˘ ’∂ÚÒ Ù≈√È Á≈ √Ú»Í ‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’
«‹¿»‰ Á≈ «¬’ „ø◊ Ú∆ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ ˘ «Ú¡≈Í’ Íæ÷ª «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√
«Úæ⁄ ÍË≈ª«Âz’ «Ú¡’Â∆, ÍË≈ª«Âz’ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈, ÍË≈ª«Âz’ ÈÀ«Â’Â≈ ¡≈«Á ˘ Ú∆ √ÓªÏæË ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ √’≈ Á∆ Íë’«¡≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á∆¡ª ¡È∂’ª ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È, «‹√ «Úæ⁄Ø∫
’πfi ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È :

«Òø’È : ÒØ’ÂøÂ ÒØ’ª Á≈, ÒØ’ª Á∂ Ò¬∆ ¡Â∂ ÒØ’ª Áπ¡≈≈ Ù≈√È ˛Õ
√∆Ò∂ : ÒØ’ÂøÂ √’≈ Á≈ ¿π‘ Ù≈√È ˛, «‹√ «Úæ⁄ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Á∆ Ì≈◊∆Á≈∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
√≈‡Ø∆ : ÍË≈ª«Âz’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ ¿π‘ ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø √’≈ ˘ ‹ÈÂ≈ ÍÃÂ∆ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ¡Â∂
«’«¡≈Ù∆Ò Ï‰≈™Á∆ ˛, «¬√ Á∆ √≈«Ê’Â≈ «¬√ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Á∆ ’≈‹ ’πÙÒÂ≈ ¡Â∂ Â∂˜∆
”Â∂ «ÈÌ ‘πøÁ∆ ˛Õ
«ÒÍ√∂‡ : ÒØ’ÂøÂ ˘ «¬’ ¡«‹‘∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‹Ø √’≈
Á∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª ˘ «ÈÔ«Ó »Í È≈Ò ÏÁÒ‰ Á≈ √ø«ÚË≈«È’ Â∆’≈ ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛, «¬‘ «¬’
¡«‹‘∆ √Ó≈«‹’ ÍæÁÂ∆ ˛ ‹Ø ‹È √ø«÷¡≈ Á∂ «˜¡≈Á≈ Ì≈◊ ˘ √’≈∆ ¡‘πÁ∂ Á∂ Á≈¡Ú∂Á≈ª ˘
¸‰È Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á∂ ’∂ Óπæ÷ «È‰≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ ÓΩ’≈ ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛Õ
ÓÀ’ Î√È : ÒØ’ÂøÂ √’≈ ˘ ¸‰È ¡Â∂ Ù≈√È √øÌ≈Ò‰ ‹ª ‘Ø Â∆«’¡ª È≈Ò ’≈˘È ω≈¿π‰ ¡Â∂
≈‹È∆«Â’ «È‰≈ ÒÀ‰ Á≈ ÔøÂ Ó≈Â ˛Õ
ÙπÓÍ∆‡ : ÍË≈ª«Âz’ Â∆’≈ ≈‹È∆«Â’ «È‰∂ Âæ’ Í‘πø⁄‰ Á≈ ¿π‘ √ø√Ê≈ÂÓ’ ÍÃÏøË ˛ ‹Ø ÒØ’ª ˘
¡≈͉∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÷πÁ ¸‰ ’∂ ¡≈͉∂ √Ó≈È «‘æ ÍÃ≈Í ’È Á≈ ÓΩ’≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ
¿πÍØ’Â ÍÃ∆Ì≈Ù≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂, ÒØ’ÂøÂ Á∆¡ª ’πfi √Ó≈È «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ «¬√ ÍÃ’≈ ÍÃ’≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈
˛ :
Ø
A. Ò’ÂÂ Á≈ ¡Ê ˛ ¡≈Ó Ò’ª Á¡≈≈ «ÈÔ«Ó «ÚË∆ Â∫ Ï≈¡Á √Ú‹È’ √’≈∆ ¡‘«Á¡ª ” ÈÂ≈Úª
π
∂
Ø
Ø
∂
ø
π
∂
æ
∂
Ø
Ø
Á∆ ⁄‰ ¡Â √Ú‹È’ È∆Â∆¡ª Á «È‰≈ «Ú⁄ Ì≈◊∆Á≈∆Õ ⁄‰ª, √Ú‹È’ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ≈Áª ¡Â∂
≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ Á∂ ‘Ø Íæ÷ª «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ‰≈ «Ú¡’Â∆ Á≈ ¡«Ë’≈ ‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ ’ÂÚ Ú∆ ˛Õ
B. √’≈ Á∂ √Ú‹È’ ¡‘π«Á¡ª ˘ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ «Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ ¡Ê Í»È ¡Â∂
«Ú¡≈Í’ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ ‹ª
∂
C. ≈‹È∆«Â’ ÍÂ∆Ô◊Â≈ ¡Â Ì≈◊∆Á≈∆ ˘ «Ú¡≈Í’ ÍË ” √«÷¡Â ’È Ò¬∆ È≈◊«’ ¡Â ≈‹È∆«Â’
æ
π
Ø
∂
Ã
æ
∂
√ÚÂøÂÂ≈, «‹Ú∂∫ √ø«ÚË≈«È’ ≈‹, ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈, √ÚÂøÂ ¡Â∂ «ÈÍæ÷ ⁄؉ √æÂ≈ Á≈ «Ú’∂∫Á∆’È
¿πÍ≈Ò≈Õ
258 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY