Page 269 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «¬√ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬æÊ∂ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Á≈ «¬’ Ú؇ ‘ØÚ∂◊≈, ¿πµÊ∂ ’πfi «Ú¡’Â∆¡ª ˘ «¬’ ÂØ∫ ÚË∂∂ Ú؇ «ÁæÂ∂
‹≈‰◊∂Õ ¡≈͉∆ «¬’ ‘Ø Íπ√Â’ Representative Government (AHFA) «Úæ⁄ Ï‘π Ú؇ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ È≈Ò-È≈Ò
¿π√ È∂ ’πfi ÙÃ∂‰∆ Á∂ ÒØ’ª ˘ Ú؇ ¡«Ë’≈ ÂØ∫ Úªfi≈ Ú∆ ’ «ÁæÂ≈, «‹Ú∂∫ ¿π‘ ÒØ’ ‹Ø √’≈ ÂØ∫ ◊∆Ï∆ √‘≈«¬Â≈
ÒÀ∫Á∂ ‘È, Á∆Ú≈Ò∆¬∂, ¡ÈÍÛ∑ ‹ª ¿π‘ ÒØ’ ‹Ø ‡À’√ È‘ƒ «ÁøÁ∂Õ «ÓÒ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ
«’ ≈‹ Á∂ ’≈‹ª «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈∆ Á∆ ÒØ’ª Á∂ ÈÀ«Â’ ◊π‰ª «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’ √’Á∆ ˛, ‹Á «’ √≈∂ ÒØ’ª Á∆ √Ó≈È
Ì≈◊∆Á≈∆ Ù≈√È Á∆ ◊π‰ÚæÂ≈ ¡Â∂ ’≈‹’πÙÒÂ≈ «Úæ⁄ ’Ó∆ «Ò¡≈ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ «‹È∑ª ÒØ’ª È∂ «√æ«÷¡≈ ¡Â∂
√øÍÂ∆ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ⁄ø◊∂ ÈÀ«Â’ ¡Â∂ ÍÃÙ≈√«È’ ◊π‰ª ˘ ÍÃ≈Í ’ «Ò¡≈ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ ¡ÈÍÛ∑ ¡Â∂ ¡’πÙÒ
ÒØ’ª Á≈ ÓπÊ≈˜ È‘ƒ Ï‰È «ÁæÂ≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ «‹Ú∂∫ «ÓÒ È∂ «Ò«÷¡≈, “«¬‘ ’∂ÚÒ ‘≈È∆’≈’ ‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’
Áπæ÷Á≈¬∆ Ú∆ ‘ØÚ∂◊≈, ¡◊ «’√∂ Á∂Ù Á≈ √ø«ÚË≈È «◊¡≈È∆ ‘ØÚ∂, ˘ Ú∆ ™È∆ ‘∆ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ Á∂‰ Á∆ ÿØÙ‰≈
’∂, «‹øÈ∆ «’ ¡«◊¡≈È∆ ˘”Õ ‹∂’ ¡√ƒ ÙπæË «‘√≈Ï-«’Â≈Ï È≈Ò Á∂÷∆¬∂ ª «ÓÒ ˘ Í»È √ÓÂ≈Ú≈Á∆ È‘ƒ ’«‘
√’Á∂, «Î Ú∆ ¿π√ Á≈ ÈÀ«Â’ Íæ÷ ÚË∂∂ ÍË≈ª«Âz’ ˛, «’™«’ ¿π‘ «¬’ ¡«‹‘∂ √Ó≈‹ Á∂ «ÈÓ≈‰ Á≈ «¬¤πæ’
√∆ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ˘ ÈÀ«Â’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¿πµ⁄≈ ¸æ’ √’∂Õ «Ú¡≈Í’ ÍæË ”Â∂ ¿π√ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ’∂ÚÒ ¡«‹‘≈
ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÒØ’ÂøÂ, «‹√ Á≈ ’≈‹ ÷∂Â ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª ÒØ’ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √ÚÀ-«¬¤πæ’ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈
Áπ¡≈≈ √∆«Ó ˛, ‘∆ «¬’ √ÚÂøÂ √Ó≈‹ ¡Â∂ √ÓæËÂ≈ Á∆ √ÚØÂÓ ◊ø‡∆ ˛Õ
ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂøÂ Á∂ ¿πÍØ’Â «Ú⁄≈ª ˘ ◊∆È, ‘≈Ï ‘≈¿»√, «Òø‚∂√, Ï≈’, Ò≈√’∆, ÓÀ’≈¬∆Ú,
‹≈È«‚¿»¬∆, Ïπ‚Ø «ÚÒ√È ¡≈«Á Á≈ Ú∆ √ÓÊÈ «Ó«Ò¡≈Õ B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ «ÈÓ≈‰
‘؉ È≈Ò «¬√ «√˪ ˘ √π«ÁzÛ ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ «ÓÒ∆Õ «ÓÒ Á∂ «¬√ «Ú⁄≈ ˘ ’∆ √Ú‹È’ «ÚÔ√’ ÓæÂ
¡«Ë’≈ ◊∆Ï ¡Â∂ ¡ÈÍÛ∑ Ó˜Á» Ú◊ ˘ Ù≈√È «Úæ⁄ ÒÀ ‹≈Ú∂◊≈, ¡Ë≈‘∆‰ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ Óæ ¡«Ë’≈ Á≈
√øÍ»È «ÚÔ√’ ‹ÈÂ≈ Âæ’ «Ú√Ê≈ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄ B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ Á∂ ¡≈øÌ «Úæ⁄ ¿πÁ≈Ú≈Á∆
Ò∂÷’ª Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ «Ú’≈√ È∂ Ú◊ «‘æ ”Â∂ ¡Ë≈« «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á∂ ıÂ∂ ˘ Í»∆ Â∑ª
Á» ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÓÀ’≈’≈¬∆Ú Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª È∂ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Óæª
˘ ÊØÛ∑∂ ¡Â∂ ¡≈√≈È «Ú’Òͪ Âæ’ √∆«Ó ’È Á≈ Ó‘æÂÚÍ»È ¡Â∂ ’≈‹ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ‚¿»¬∆ È∂ Ú∆ «¬‘
«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ «’ ÒØ’ÂøÂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «÷Ò∆ ‘ج∆ ◊Â∆Ù∆Ò ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ Óæª Á≈ ¡Èπ√‰ ’È Ú≈Ò∆
‹ÈÂ≈ ˘ √ø◊«·Â ’È Á≈ √ÚØÂÓ Â∆’≈ ˛Õ

ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈ÁΔ ÒØ’ÂøÂ ÁΔ¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Classical-Liberal
Democracy)
ÒØ’ÂøÂ Á∂ ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ Á∆ ‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¥ÓÚ≈ «Ò÷∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘È :
A. ÒØ’ÂøÂ Á≈ ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ Ù≈√È Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ÓøÈÁ≈ ˛Õ

B. ÒØ’ÂøÂ Á∆ «¬‘ Ë≈È≈ «Ú¡’Â∆ Á∆ «¬æ¤≈ ˘ Ó‘æÂÚ «ÁøÁ∆ ˛Õ «¬‘ «Ú¡’Â∆ ˘ «ÚÚ∂’Ù∆Ò ¡Â∂ ÈÀ«Â’,
≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Â∂˜ ¡Â∂ √Ú≈Ê∆ ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ «Ú¡’Â∆◊ √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ ≈‹ Á∂ «È¿»ÈÂÓ
Á÷Ò Áπ¡≈≈ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉≈ √πæ÷ ÷πÁ Òæ̉ Á∂ ¡«Ë’≈ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ˛Õ
C. «¬‘ Íπ≈‰∂ ≈‹ÂøÂ ¡Â∂ ’πÒ∆ÈÂøÂ Ù≈√È Á∂ Í»È «ÚπæË ˛Õ «¬‘ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ √πæ«÷¡≈ Ò¬∆
ÒØ’ª Áπ¡≈≈ √’≈ «Úæ⁄ Ì≈◊∆Á≈∆ ¡Â∂ ’Û∆ Á∂÷-∂÷ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∆ ˛Õ ≈‹ Á∂ ’≈‹ª «Úæ⁄ Ì≈◊∆Á≈∆ ’∂ÚÒ
«Ú¡’Â∆ Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ Á∂ Ò¬∆, ÏÒ«’ «¬’ Í»È √»«⁄Â, Ú⁄ÈÏæË ¡Â∂ ÈÀ«Â’ «ÁÃÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¿πÒ‡
√Ó≈«‹’ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ Ó‘æÂÚ Ò¬∆ ˜»∆ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂ √øÍ»È «Ú’≈√ Ò¬∆ ≈‹È∆«Â’ Ì≈◊∆Á≈∆ ˜»∆ ˛Õ

D. ÒØ’ÂøÂ Á≈ √≈ Ì≈◊∆Á≈∆ «Úæ⁄ ˛Õ «¬√ È≈Ò «Ú¡’Â∆ Á∆ √Ø⁄-«Ú⁄≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ Á∂ «◊¡≈È
Á≈ «Ú√Ê≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉ √ø’Ø«⁄ È≈ «‘ ’∂ ≈Ù‡∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ≈‹È∆«Â’ Ì≈◊∆Á≈∆ ÏΩ«Ë’,
Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ ¡Â∂ ÈÀ«Â’ «√æ«÷¡≈ Á≈ Ú∆ ’øÓ ’Á∆ ˛Õ
E. √ø√Ê≈ÂÓ’ ÍæË ”Â∂ «¬‘ «√˪ ÍÃÂ∆«ÈË∆ √’≈, ÍÃË≈È◊∆ Á∆ ⁄؉, «ÈÔ«Ó ⁄؉ª, ◊πÍ ÓæÂ, √ø«ÚË≈«È’
≈‹, √ÚÂøÂ «È¡≈ Í≈«Ò’≈, Ï‘πÓ Ù≈√È, «Ú¡’Â∆◊ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ È≈◊«’ √ÚÂøÂÂ≈, «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ∂
¡≈«Á «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ æ÷Á≈ ˛Õ

262 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY