Page 271 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ‘πßÁ≈ ˛ «’ «¬‘ ¡≈Ó «Ú¡’Â∆, ‹Ø ¡≈͉∂ «ÁÈ ÍzÂ∆ «ÁÈ Á∂ ’ßÓ «Úæ⁄ ◊Ú≈«⁄¡≈ «‘ßÁ≈ ˛, Á∆ √Ófi ÂØ∫ Ï≈‘
‘πßÁ≈ ˛Õ
G. ÍzßÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ¡√Ó≈ÈÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛, «‹æÊ∂ ÏÀÈÊÓ
¡Â∂ «ÓÒ Ú◊∂ Ùπ±¡≈Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª È∂ √ßÍÂ∆‘∆‰ Ó˜Á± Ú◊ Á∆¡ª ˜±ª ˘ √∆«Ó ≈‹È∆«Â’
Ì≈◊∆Á≈∆ Áπ¡≈≈ ͱ≈ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆, ¿πµÊ∂ B@Ú∆∫ √Á∆ Á∂ Ò∂÷’ª È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á∂ «¬√ Ú◊
¡Â∂ «¬√ Á∆ ÙØÙ‰’≈∆ Íz«ÚÂ∆ ”Â∂ ͱ≈ ÍÁ≈ Í≈ «ÁæÂ≈Õ Ï≈’, ÓÀ’≈¬∆Ú, «‚Ô±¬∆ ¡≈«Á Ò∂÷’ª È∂ «¬‘
«Ú⁄≈ Í∂Ù ’∆Â≈ «’ «ÈÔø«Âz ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ÂØ∫ ÒÀ√ ÒØ’ÂßÂ «¬’ ÈÚ∂∫ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ √ÚØÂÓ
Â∆’≈ ‘ÀÕ ‘≈Òª«’ «¬‘ Ò∂÷’ Ú∆ ¡≈«Ê’ Ù’Â∆ Á∂ ’∂∫Á∆’È È≈Ò ¡È«Ú«◊¡≈ È‘∆∫ √∆, ‹Á«’ «¬È∑ª È∂
ÒØ’ÂßÂ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ïø˪ «Úæ⁄ ’ج∆ ÷≈√ «ÚØËÂ≈ È‘ƒ Á∂÷∆, «¬È∑ª Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ≈‹ Á∆
√‘≈«¬Â≈ È≈Ò Ú√»¡ª ¡Â∂ √∂Ú≈Úª Á∆ ÍπÈ Úø‚ Áπ¡≈≈ ÒØ’ÂøÂ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª ¡Â∂ √Ó»‘ª Á∂ «‘ª «Úæ⁄
√Ó≈‹ √Ê≈«Í ’ √’Á≈ ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ ÁØÚ∂∫ ¡≈Í√
«Úæ⁄ ‹πÛ ◊¬∂, ÍÃø» «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ú∆ ÓÀ’Î√È Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «¬‘ ÍπÈ Úø‚ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÍË≈ª«Âz’ Á∂Ùª
«Úæ⁄ ¡‹∂ Ú∆ Í»∆ Â∑ª √øÌÚ È‘ƒ ‘Ø Í≈«¬¡≈ ˛Õ

¡√¯Ò (Conclusion)
«ÚÚ‘≈«’ ¡Â∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª È∂ ¡ÒØ⁄È≈ÂÓ’ ‘Ó«Ò¡ª Á∂ Ï≈Ú‹»Á «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ ÍÃøÍ≈◊Â
¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ È∂ ÒØ’ÂøÂ Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ ’≈¯∆ «Ú¡≈Í’ ω≈«¬¡≈, «¬√ È∂ ÒØ’ÂøÂ ˘ ÍË≈ª«Âz’
Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈, «¬√ È∂ ÒØ’ÂøÂ ˘ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ «¬’ ÈÀ«Â’ ÓπæÒ ¡Â∂ ‹∆‰ Á≈ «¬’ Â∆’≈
Óø«È¡≈Õ ÍÃøÍ≈◊ «√˪ Á≈ ’∂∫Á∆’‰ Âæ «¬√ Á≈ ÈÀ«Â’ ¿πÁ∂Ù ˛, «¬‘ «¬√ ¿πÁ∂Ù ˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’’∂ «¬√ ˘
ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ ˜»∆ √ø√Ê≈Úª ¡Â∂ ‰È∆Â∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á≈ ˛Õ «¬‘ «Ú¡’Â∆◊ Ì≈◊∆Á≈∆, ≈‹È∆«Â’
Óπæ«Á¡ª ”Â∂ √ÚÂøÂ ⁄⁄≈ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈ ¡Â∂ √«‘ÓÂ∆ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √ÚÙ≈√È ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ B@
Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ ¿πÁÔØ«◊’ Á∂ ÍÃ√≈ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∂ ÚËÁ∂ ‘ج∂ ’≈‹ ÷∂Â È∂ «¬√ «√˪ ˘ ÊØÛ∑∆
¡√ø◊ ω≈ «ÁæÂ≈Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «¬√ Á≈ √Ê≈È ÒØ’ÂøÂ Á∂ ‘Ø «√˪ª-Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª ¡Â∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆-È∂ «Ò¡≈
˛, ÍÃø» ‘≈Ò ‘∆ «Úæ⁄ ¿πÌ∂ “√«‘Ì≈◊∆ ÒØ’ÂøÂ” È∂ «¬√ ˘ ÍπÈ ‹∆«Ú ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛Õ

B. ÒØ’ÂøÂ Á≈ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ «√˪ (Elite Theory of Democracy)

ÒØ’ÂøÂ Á∂ ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ È∂ √’≈ Á∂ ’≈‹ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊Â
Ì≈◊∆Á≈∆ ˘ ‹Ø «’ ’∂∫Á∆ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈, B@Úƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Ò∂÷’ª È∂ «¬√ Á∆ Â∂˜ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆,
«¬‘ «Ú⁄≈ ÒØ’ÂøÂ ˘ Ú≈√«ڒ ¡ÈπÌÚ Á∂ ¡Èπ»Í „≈Ò‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √È, «¬√ Ò¬∆ √Óæ«√¡≈Úª «¬‘ √È «’
¡≈Ó «Ú¡’Â∆ Ò¬∆ «ÁÈ ÍÃÂ∆ «ÁÈ Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «‘æ√≈ ÒÀ‰≈ «’øÈ≈ «ÚÚ‘≈«’ ˛? ’∆ √Ë≈‰ «Ú¡’Â∆
√Ú‹È’ ‹∆ÚÈ Á∂ ‰≈¡ ˘ √«‘‰ ’ √’Á≈ ˛? ¡◊ ¡≈Ó ‹ÈÂ≈ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ «¬æ¤≈Úª ˘ «ÏȪ «’√∂
¡ÈπÙ≈√È Á∂ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Á÷Ò Á∂‰ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆ ª ’∆ «¬√ È≈Ò √ÚÂøÂÂ≈ ”Â∂ ÍÃÂ∆’»Ò ÍÃÌ≈Ú È‘ƒ
ÍÚ∂◊≈? Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ’∆ ¡≈ÂÓ Ù≈√È (Self Rule) √øÌÚ ˛? «¬È∑ª ÍÃÙȪ Á∂ ¿πµÂª È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ ¡Ë∆È
ÒØ’ÂøÂ Á∂ ÈÚ∂∫ Ó≈‚Òª ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈ ‹Ø ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ ÂØ∫ ’≈¯∆ Úæ÷ ‘ÈÕ «¬‘ Ó≈‚Ò ÒØ’ÂøÂ
Á∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ¡Â∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆ «√˪ª Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡ÈπÌÚÚ≈Á∆ Ò∂÷’ª ˘ ÍÃøÍ≈◊ ¿πÂ≈Ú≈Á∆ «√˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È Á∆ ˜» «’™ ͬ∆? «¬«Â‘≈«√’
«ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ÁØ «ÚÙÚ Ôπæ˪ Á∂ ¡ø «Úæ⁄ ’¬∆ ¡«‹‘∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ¿πÌ∆¡ª ‹Ø «¬√ Í«ÚÂÈ Ò¬∆ «˜øÓ∂Ú≈
√ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ Óπæ÷ √∆-Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ ÔπæË, ¡≈«Ê’ Ú≈Ë∂ Ò¬∆ ¡øÂ≈Ù‡∆ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈, ¡≈«Ê’ ÓøÁ∆, «¬‡Ò∆ ¡Â∂
‹ÓÈ∆ «Úæ⁄ Î≈√∆Ú≈Á∆ Ù≈√È Á≈ ¿πÁ∂, «‹√ È∂ ÍÃË≈È◊∆ ”Â∂ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ ≈‹È∆«Â’ «È‰≈ ˘ ÍË≈ª«Âz’
«˜øÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫ Á» ’È≈ ¡Â∂ «¬√ «Ú⁄≈ Á≈ ¿πÁ∂ ’∂ÚÒ «Ú«◊¡≈È∆ ‘∆ ÍË≈ª«Âz’ Íë’«¡≈ ˘ √πæ«÷¡Â æ÷
√’Á∂ ‘È, «¬È∑ª √≈∆¡ª «¬«Â‘≈«√’ ÿ‡È≈Úª Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «¬’ ◊æÒ √ÍÙ‡ ‘؉ Òæ◊∆ «’ ¿πÁÔØ«◊’ √Ó≈‹
Á≈ ÍÃÏøË «˜¡≈Á≈Â «Ú«◊¡≈È∆¡ª, ÙÃ∂‰∆ÏæËÂ≈ ¡Â∂ ÈΩ’Ù≈‘∆ «ÈÔøÂ‰ Á∆ Óø◊ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰
Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ‹È √Ë≈‰ Á∆ Ì≈◊∆Á≈∆ ¡«ÚÚ‘≈«’ ¡Â∂ ¡√øÌÚ ˛Õ

264 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY