Page 274 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: √Ú‹È’ «‘æ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ

«√˪ Ҭ∆ ÒØ’ÂøÂ Á≈ ÁπÙÓ‰ ‹ÈÂ≈ Á∆ ÚË∂∂ Ì≈◊∆Á≈∆ ˛Õ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ Á≈ ˜» ÂØ∫ ÚË∂∂ Á÷Ò È؇
¡Â∂ ‹È ¡øÁØÒȪ Á∂ »Í «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á≈ √ø◊·È Â≈È≈Ù≈‘∆ ÍëÚÂ∆¡ª ˘ ‹ÈÓ Á∂ √’Á≈ ˛Õ ÍË≈ª«Âz’ ¡Â∂
¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÓπæÒ ’∂ÚÒ ‹ÈÂ≈ ˘ ≈‹È∆Â∆ ÂØ∫ Á» æ÷ ’∂ ‘∆ √πæ«÷¡Â ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ ‹ÈÂ≈ Á∆ Ì»«Ó’≈ ’∂ÚÒ
‹È-ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª ˘ ¸‰È Âæ’ ‘∆ √∆«Ó ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ª «’ «¬‘ ¸‰∂ ◊¬∂ ÒØ’ √’≈ ω≈ √’‰Õ

ÒØ’ÂøÂ ’∂ÚÒ √’≈ ˘ ¸‰È ¡Â∂ ¿π√ ˘ Ù≈√È Á≈ ¡«Ë’≈ Á∂‰ Á≈ «¬’ ÂΔ’≈ ˛, «¬‘ È≈ ª ’Ø¬Δ √Ó≈‹ Á≈
√Ú»Í ¡Â∂ È≈ ‘Δ ’Ø¬Δ ÈÀ«Â’ ¿πÁ∂ÙÕ ¡≈Ó «Ú¡’Â∆ Á≈ ’øÓ ≈‹È∆«Â’ Óπæ«Á¡ª ”Â∂ «È‰≈ ÒÀ ’∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª
Á∆ ⁄؉ ’È∆ È‘ƒ ˛, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª ÒØ’ª Á∆ ⁄؉ ’È≈ ˛ ‹Ø «¬‘ «È‰≈ ÒÀ √’‰ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ’≈‹ÏæË ’
√’‰Õ «¬√ Ò¬∆ ˜»∆ «¬‘ ˛ «’ ÒØ’ ÁØ ‹ª ¿π√ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ «¬’ ˘ ¸‰ ÒÀ‰ ¡Â∂
¡◊Ò∆¡ª ⁄؉ª Âæ’ ’øÓ Á≈ ÓΩ’≈ Á∂‰Õ ÒØ’ª Á≈ ’øÓ ’∂ÚÒ «¬È∑ª ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∆ ⁄؉ ’È≈ ¡Â∂ ‘‡≈¿π‰≈ ˛Õ

√≈‡Ø∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ÒØ’ÂøÂ ’≈¯∆ ¡Ω÷≈ Ù≈√È ˛-«¬øÈ≈ ¡Ω÷≈ «’ «Ú«◊¡≈È∆ ¡Â∂ «˜øÓ∂Ú≈ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ‘∆ «¬√
˘ Ì∆ÛÂøÂ ‹ª ‹ÈÂ≈ Á∆ ¿πÂ∂‹È≈ ÂØ∫ Ï⁄≈¡ √’∂Õ √≈‡Ø∆ √ÚÙ≈√È Á∂ «Ú⁄≈ ˘ «¬’ Ú«‘Ó Á∂ √Ó≈È ÓøÈÁ≈
˛, ¿π√ Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ Ú«ÙÙ‡ ‹È «¬’ ˜»∆ Ïπ≈¬∆ ˛ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ Á∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊∆ «√˪ ˘ «¬√ Â∑ª
ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈-«¬’ ¡«‹‘≈ Ù≈√È, «‹æÊ∂ Ï‘πÓ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ˘ Ù≈√È ’È Á≈ √ÓÊÈ ÍÃÁ≈È ’Á≈
˛Õ «¬‘ «¬’ ¡«‹‘∆ ÍæÁÂ∆ ˛ «’ «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÍÃÂ∆√ÍË≈ÂÓ’ √øÿÙ Áπ¡≈≈ ’πfi ÒØ’ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹ ˘ «Áæ÷ ÍÃÁ≈È ’È Ò¬∆ ¸‰∂ ‹ªÁ∂ ‘È, «’√∂ Ú∆ «Ú¡≈Í’ ¡Â∂ ◊πøfiÒÁ≈ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ ’∂ÚÒ
ÍÃÂ∆«ÈË≈ÂÓ’ ‘Ø √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ‘Ó∂Ù≈ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ Á∆ ¿πÓ∆Á ÚË∂∂ ≈‹È∆«Â’
Ù’Â∆ Á∆ Ë≈’ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ Á≈ ¡Ê ˛ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª Áπ¡≈≈ Ù≈√È, ¿π‘ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ‹Ø ‹ÈÂ≈
Áπ¡≈≈ ¸‰∂ ◊¬∂ ‘Ø‰Õ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Ú◊∆ «√˪ «’æÊØ∫ Âæ’ ÍË≈ª«Âz’ ˛? «¬√ ÍÃÙÈ Á≈ ¿πµÂ ⁄≈ ¡Ë≈ª
”Â∂ «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Í«‘Ò≈, «¬‘ «√˪ ګÙÙ‡ Ú◊ª Á∆ Ï‘πÒÂ≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á≈ ˛Õ ⁄؉ª «Úæ⁄ ÒØ’ª
Á∂ √≈‘Ó‰∂ Úæ÷-Úæ÷ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ ¸‰È Á≈ ÓΩ’≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ‘≈Òª«’ Ù≈√È Âª ÿæ‡ «◊‰Â∆
Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ‘∆ ’Á≈ ˛ Í «ÈÙ«⁄ √Ó∂∫ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘ ÏÁ«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÏÁÒ‰
Ò¬∆ ‘Ø Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Á≈ ‘؉≈ ˜»∆ ˛Õ Á»√≈, ⁄≈‘∂ Ù≈√È Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛, ÍÃø» «¬√ Ú«ÙÙ‡
Ú◊ Á∆ ⁄؉ ‹ÈÂ≈ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘πøÁ∆ ˛Õ ‹ÈÂ≈ Á≈ «¬‘ «È‰≈ ÒÀ‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ Ú«ÙÙ‡ Ú◊
«Úæ⁄ Í«ÚÂÈÙ∆ÒÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« √Ïø«Ë Ú◊ «√˪ ˘ ÍË≈ª«Âz’ ω≈™Á∂ ‘ÈÕ ÂΔ√≈, Ú«ÙÙ‡ Ú◊
Ù≈√È «Úæ⁄ ¡≈™Á∂-‹ªÁ∂ «‘øÁ∂ ‘È, ¿π‘ Ù≈√È «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ò¬∆ Óπ’ ÍÃÂ∆√ÍÁ≈ ’Á∂ ‘È, «‹√ È≈Ò ¡ø«ÂÓ
Ù’Â∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ ’ØÒ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª «Úæ⁄ ÍÃÂ∆√ÍÁ≈ ‘∆ ÒØ’ÂøÂ Á≈ ¡Ë≈ ˛, «’™«’
Ù≈√’ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Á∂ √ÏøË∆ ¡ø«ÂÓ ÎÀ√Ò≈ ’È≈ ‹ÈÂ≈ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ ⁄ΩÊ≈, ‹ÈÂ≈ Á∆ ¡ø«ÂÓ Ù’Â∆
«¬’ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘ ‘‡≈¿π‰ ¡Â∂ Á»√∂ ˘ «Ï·≈¿π‰ «Úæ⁄ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «¬√ ˘ ÍË≈ª«Âz’ ω≈™Á∆
˛, «’™«’ «¬√ È≈Ò ¡ø«ÂÓ √æÂ≈ ‹ÈÂ≈ ’ØÒ ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ «√˪ Á≈ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ ⁄؉ Íë’«¡≈ ˛Õ
«¬‘ Íë’«¡≈ ‘∆ ‹ÈÂ≈ ˘ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ”Â∂ ¡ø«ÂÓ Á∂÷-∂÷ æ÷‰ Á∆ √ÓæÊ≈ «ÁøÁ∆ ˛Õ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘ ‹ÈÂ≈
ÍÃÂ∆ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ‘؉≈ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡◊ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ’ج∆ ’Ó∆ ˛ ª ¿πÈ∑ª ˘ ‘‡≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ Á∂
Ú«ÙÙ‡ «√˪ Á∂ ÁØ Í«‘¨ ‘È-ÍË≈ª«Âz’ Íæ÷ ¡Â∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊∆ Íæ÷, «‹æÊ∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊∆ Íæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ¡Â∂
ÍÃË≈È◊∆ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∂ ‘È, ¿πµÊ∂ ÍË≈ª«Âz’ Íæ÷ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª Á∆ Ï‘πÒÂ≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ √Ú‹È’ ‘؉ «Úæ⁄ ˛Õ
¡≈Ó ‹ÈÂ≈ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ Á≈ ÓÀ∫Ï ω √’Á∆ ˛Õ ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄Ø∫ ÈÚ∂∫ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ÍÀÁ≈ ‘؉ Á∂ Í»∂ ÓΩ’∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
Ï؇ØÓØ Á∂ ¡Èπ√≈ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ÒØ’ÂøÂ Á∆¡ª ‘∂· «Ò÷∆¡ª Ùª ‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘È :

A. Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ÷πæÒ∑∂ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È
B. «¬‘ ◊π‰ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¸‰∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È
C. Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª «Úæ⁄ Ò◊≈Â≈ Í«ÚÂÈ ‘πøÁ≈ «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛
D. ‹È √Ë≈‰ Á∆ Ù≈√È «Úæ⁄ Ì≈◊∆Á≈∆ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄Ø∫ Ù≈√’ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ˘ ¸‰È Âæ’ √∆«ÓÂ
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
E. Ú«ÙÙ‡ ¡Â∂ ‹È √Ë≈‰ «Úæ⁄ Á»∆ «È¿»ÈÂÓ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 267