Page 270 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: √Ú‹È’ «‘æ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ

F. «¬‘ ¸‰∂ ‘ج∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª ¡Â∂ ÈΩ’Ù≈‘∆ «Úæ⁄ ¡øÂ ’Á≈ ˛Õ ÒØ’ «ÈÔøÂ‰ ¡Â∂ ’≈‹’πÙÒÂ≈ √’≈ È؇
«¬È∑ª ÁØÚª Á≈ Ò≈Ì Âª ‘∆ ¿π·≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈, ¡◊ ≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ ÍÃÙ≈√«È’ ’≈‹’≈‰∆ «Úæ⁄ ¡øÂ ⁄Ò≈
‹≈Ú∂Õ

G. ¡≈«Ê’ ÍæË ”Â∂ «¬‘ «√˪ ¡≈«Ê’ √Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈ÈÂ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« √∆Õ «¬‘ ÍÃÂ∆«√Ë≈ÂÓ’,
√ÚÀ-«¬¤πæ’ Ï≈˜≈, ¡Ê «ÚÚ√Ê≈, «Èæ‹∆ √øÍÂ∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á∂ «Èæ‹∆ √Ú≈«ÓÂÚ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√
æ÷Á≈ √∆Õ ÓÀ’Î√È Á∂ ¡Èπ√≈ ÒØ’ÂøÂ Á∂ «¬√ «√˪ Á≈ ¿πÁ∂Ù «Ú¡’Â∆ Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ ÚË∂∂ Ú≈Ë≈
’È≈, ¿π√ Á∆ √øÍÂ∆ Á∆ √πæ«÷¡≈ ’È≈ ¡Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ «ÏȪ Ø’-‡Ø’ ⁄æÒ‰ Á∂‰≈, ¿πÁ≈Ú≈Á∆
ÒØ’ÂøÂ È∂ ≈‹ ˘ È≈ ª ’Ó˜Ø ’∆Â≈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬√ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ’∆Â≈, ÏÒ«’ «¬√ È∂ ≈‹ ¡Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆
√Ó≈‹ ÁØÚª ˘ Ӌϻ ’∆Â≈Õ ‘æÒ ’È «Úæ⁄ ¡√¯Ò «‘≈Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Í«‘Ò∂-Á»√∂ «ÚÙÚ ÔπæË ÁΩ≈È «¬√ Á∆
’≈Î∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ‘ج∆, «¬‘ ¡≈ÒØ⁄È≈ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ ◊¬∆ :
A. ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ «¬√ «Ú⁄≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’ «Ú¡’Â∆ «ÚÚ∂’Ù∆Ò, ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫
Â∂˜ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ÚË-⁄Û∑ ’∂ «‘æ√≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò≈ ÍÃ≈‰∆ ˛Õ Ò≈‚ ÏÃ≈¬∆√, ◊Ã≈‘Ó, Ú≈Ò≈√ ¡Â∂ ‘Ø
«ÚÚ‘≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª È∂ «¬‘ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈ «’ «Ú¡’Â∆ È≈ ª «ÚÚ∂’Ù∆Ò ˛ ¡Â∂ È≈ ª ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆’؉
ÂØ∫ Â∂˜, È≈ ‘∆ ¿π‘ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ π⁄∆ æ÷Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÍÃøÍ≈◊ «√˪ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √ø◊«·Â √Ó»‘ª
¡Â∂ È∂Â≈Úª Áπ¡≈≈ ÒØ’ª ˘ Ì≈Úπ’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Ú◊Ò≈¿π‰ Á∆ Ù’Â∆ Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ ’Á≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ ‚∂«Ú√
È∂ «Ò«÷¡≈, ÍË≈ª«Âz’ ÓπæÒª Á∂ È≈Ó ”Â∂ ÚË∂∂ ‹È Ì≈Úπ’Â≈, √Ú≈Ê, √Ó»‘ª Á∂ ¡«‘Ó, ÙÃ∂‰∆ÏæË √Ó≈«‹’ ¡Â∂
¡≈«Ê’ √ø◊·Èª Á∆ Ú≈√«ڒÂ≈ ÂØ∫ Ó»ø‘ È‘ƒ ÓØÛ √’Á≈Õ
B. ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ ‘∂’ ≈‹È∆«Â’ √Óæ«√¡≈ ”Â∂ ¡≈Ó ÒØ’ª Á∂ Ú«ÙÙ‡ ¡Â∂
«ÚÚ∂’Í»È Óæ ‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‹È ÍÃÂ∆«ÈË∆ ¸‰ ’∂ ¿π‘ ¡≈͉∆ Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ ’≈◊ »Í «ÁøÁ∂ ‘È Âª «’ ¿πÈ∑ª
Á∂ Óª Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘Ø √’∂, ÍÃø» «¬‘ «√˪ “‹ÈÂ≈” ¡Â∂ “Ù≈√È” ÁØÚª Á∆ √‘∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ¡Â∂ √ÍÙ‡∆’È È‘ƒ
Á∂ Í≈™Á≈ ‹Ø «’ ‹ÈÂ≈ Áπ¡≈≈ Ù≈√È (Rule by the people) Á≈ ’∂∫Á∆ Âæ ˛Õ ¡≈ÒØ⁄’ª Á∂ ¡Èπ√≈, ‹ÈÓÂ
Áπ¡≈≈ Ù≈√È «¬’ ÍË≈ª«Âz’ «Ó«Ê¡’ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi È‘ƒ ˛Õ Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄ ‹ÈÓ Ù≈√È Á≈ «ÈÓ≈‰ È‘ƒ
’Á≈, ÏÒ«’ Ù≈√È ‹ÈÓ ˘ ¡≈͉∂ „ø◊ È≈Ò ÓØÛ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
C. ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ «¬‘ ÓøÈ ’∂ ⁄æÒÁ≈ ˛ «’ «Ú¡’Â∆◊ ¡≈ÂÓ «Ú’≈√ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ó≈È «‘æÂ
Á≈ ¿πÁ∂Ù ÒØ’ÂøÂ Á≈ ¡Ë≈ ˛, «‹√ ˘ ¡√≈È∆ È≈Ò ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ‘∂’ «Ú¡’Â∆, «‹√ ˘
¡≈͉∂ «ÚÚ∂’ ÂØ∫ √Ófi Ú∆ √’Á≈ ˛, ‹Á «’ Ù»Ó∆‡ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ ’ج∆ Ú∆ √Ú‹È’
«‘æ ȑƒ, «‹√ ”Â∂ √≈∂ ÒØ’ √«‘Ó ‘Ø‰Õ √Ó≈È «‘æ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ‘πøÁ≈ ˛Õ
D. «¬‘ ˜»∆ È‘ƒ «’ √Ú‹È’ È∆Â∆ ‹È √Ë≈‰ Á∆ √Ò≈‘ ¡Â∂ √«‘ÓÂ∆ ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈È «‘æ Á∆
¡«Ì«Ú¡’ ’Á∆ ˛Õ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ Íë’«¡≈ ˘ «¬√ Â∑ª Á∂ √Ú‹È’ «‘æ √øÁÌ «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ù ’È≈
ıÂÈ≈’ Ú∆ ˛, «’™«’ «¬‘ «ÁzÙ‡∆’؉ ‹ÈØÂ∂‹∆ È∂ÂÂÚ, ‹È Ó≈È«√’Â≈, ÁÏ≈¡, ◊π懪 Á≈ ÁÏ≈¡ ¡Â∂ ¡≈«Ê’
Ù’Â∆ Á∂ Ë≈’ª Á∆ Ì»«Ó’≈ Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ ’Á≈ ˛Õ Ú≈’ Á∂ ¡Èπ√≈, ÍÃøÍ≈◊ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ Ú≈√«ڒ
˛, «’™«’ «¬‘ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∆ Íë’Â∆ Á≈ ’≈ÒÍ«È’ «ÁzÙ‡∆’؉ Í∂Ù ’Á≈ ˛Õ
E. ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ Ï≈¡Á ÒØ’øÂÂ ¡√Ò «Úæ⁄ Ú«ÙÙ‡ √Ó»‘ª Á∂ «Ú⁄’≈ È≈ «’ ‹ÈÂ≈ Á∂ «Ú⁄’≈ «¬’
ÔØ◊Â≈ Ó≈Â ω ’∂ «‘ «◊¡≈ ˛Õ «¬‘ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ ‘∆ ÒØ’ÂøÂ ˘ ⁄Ò≈™Á∂ ‘È ¡Â∂ ÓπæÁª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∂
‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ ÍæË ”Â∂ ¡√ƒ ‹È «¬æ¤≈ Á∆ ◊æÒ ’Á∂ ‘ª, ¿π‘ ÒØ’ª Á∆ Ú≈√«ڒ «¬æ¤≈ È‘ƒ, ÏÒ«’ Ú«ÙÙ‡
Ú◊ª Áπ¡≈≈ «È«Ó «¬æ¤≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’√∂ ÚÍ≈’ «¬Ù«Â‘≈ Á∂ Ò¬∆ ¡Èπ’»Ò «¬æ¤≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈Õ
‹È √Ë≈‰ È≈ ’ج∆ ÓπæÁ≈ ¿π·≈™Á∂ ‘È ¡Â∂ È≈ ¿πÈ∑ª Ï≈∂ ’ج∆ «È‰≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬‘ √≈∂ ’øÓ ≈‹È∆«Â’
Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª Áπ¡≈≈ √øÍÈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ÒØ’ª Á∆ «¬æ¤≈ È≈ ª √ÚÍ∆ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∆ ⁄؉Õ
‹ÈÂ≈ Á∆ Í«‘Ò ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∆, «¬‘ √≈∂ ’øÓ Ú∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘∆ ’Á∂ ‘ÈÕ ‹ÈÂ≈ Á≈ ’øÓ ’∂ÚÒ Ú؇ Á∂
’∂ «¬’ ‹ª Á»√∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ˘ «‹æ «ÁÚ≈¿π‰∆ ‹ª ‘≈¿π‰≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
F. ÍßzÍ≈◊Â-¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «È‰≈-«ÈÓ≈‰ Á∆ ◊πøfiÒÁ≈ Íz«’«¡≈ ˘ Ï‘π ‘∆ √Ò ±Í
È≈Ò Á∂÷Á≈ ˛ ’≈˘Èª Á≈ «ÈÓ≈‰, ’≈‹ Ú∆ÈÔÓ ¡Â∂ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È Á≈ ’ßÓ «¬ßÈ≈ ◊πßfiÒÁ≈ ¡Â∂ Â’È∆’∆

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 263