Page 293 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «◊¡≈Õ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ ¡≈͉∆ √∆«Ó ÓÀ∫Ï«ÙÍ Á∂ ’≈È ’Á∆ Ú∆ «¬’ ‹È ÁÒ (Mass party) È‘∆∫ ω √«’¡≈Õ
√ß÷∂Í «Úæ⁄, ÍzÔÂÈ ÁÒ Á∂ Ó˜Á± Ú◊ ¡Â∂ ÍË≈ª«Âz’ Âæ ˘ ÿæ‡ ’’∂ «¬√ Á∆ ’∂∫Á∆«¥Â ÈΩ’Ù≈‘∆ ˘
ÏÛ∑≈Ú≈ Á∂‰≈ √∆Õ

AIEF «Úæ⁄ ÷πÙ⁄∂Ú Áπ¡≈≈ √‡≈«ÒÈ Á∆ «ÈßÁ≈ È∂ √≈ÓÚ≈Á∆ ¡ßÁØÒÈ ˘ ’≈Î∆ ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈Õ ÷πÙ⁄∂Ú È∂ «Ú¡’Â∆
ͱ‹≈ (Personality Cult) Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á∂ Ò∂«ÈÈ Á∂ «√˪ª ˘ ¡Í‰≈¿π‰
Á∆ ¡Í∆Ò ’∆Â∆Õ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ ˘ Ó˜Á» Ú◊ Á≈ È∂Â≈ È≈ ‘Ø ’∂ “√≈∂ ÒØ’ª Á≈ ÁÒ” (Party of the Whole
People) «Úæ⁄ ÏÁÒ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ ‹Á«’ AIGG Á∂ √ß«ÚË≈È È∂ ÁÒ Á∆ Ù’Â∆ ˘ Í»È ÂΩ ”Â∂ Ó≈ÈÂ≈ ÍzÁ≈È
’∆Â∆ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ ÁÒ Á∂ √’æÂ ¡Â∂ Á∂Ù Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ ¡‘πÁ∂ ˘ «ÓÒ≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ Íz’≈
Ó˜Á± Ú◊ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á∆ Ë≈È≈ ˘ √Ó≈Í ’’∂ “√≈∂ ÒØ’ª Á≈ ≈‹” (State of the whole people)
Á∆ Ë≈È≈ Í∂Ù ’∆Â∆ ◊¬∆Õ «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á ±√ «Úæ⁄ È≈◊«’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ’Ó∆ ¡Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á ˘ ¿πµÍ ÂØ∫
ÁØÙ∆ ’≈ Á∂‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ Á∆ ’¬∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª ¡Â∂ ±√∆ Úæ÷-ÓÂ≈ÚÒøÏ∆¡ª È∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆, «‹√
«Úæ⁄ √‡Ø‹∂ÈØ«Ú’, Ó∂‚Ú∂‚∂Ú, √÷≈ØÚ, √ØÒ‹∂«ÈÂ√∆È ¡≈«Á ÍzÓπæ÷ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √‡Ø‹∂ÈØ«Ú’ È∂ ±√
Á∆ √Ó≈‹Ú≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ◊À ÍË≈ª«Âz’ Âæª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆, «‹√ «Úæ⁄ “Ó˜Á± Ú◊ Á∆ √’≈” ◊À
‘≈˜ √∆Õ ¿π√ Á≈ Óßȉ≈ √∆ «’ ±√ «Úæ⁄ ≈‹ Á∆ ÚæËÁ∆ ‘ج∆ Ù’Â∆ È∂ «¬’ ÈÚ∂∫ Ú◊ ÈΩ’Ù≈‘∆ Ú◊ ¡Â∂
«¬’ ÈΩ’Ù≈‘∆ √Ó≈‹Ú≈Á∆ √Ó≈‹ ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈Õ «¬√ Â∑ª Ó∂‚Ú∂‚∂Ú È∂ Ú∆ Ù’Â∆ Á∂ «Ú’∂∫Á∆’‰, √Ó≈«‹’
‹∆ÚÈ Á∂ ÒØ’ÂßÂ∆’‰, ÁÒ ˘ ÍË≈ª«Âz’ ¡Ë≈ª ”Â∂ ⁄Ò≈¿π‰, ÿæ‡ «◊‰Â∆ ‹≈Â∆¡ª Á∂ «‘ª Á∆ √πæ«÷¡≈
¡Â∂ ÍzÀµ√ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Óß◊ ’∆Â∆Õ
¡«Â¡ø √≈ÓÚ≈Á∆ ≈‹ ÒØ’Âß«Âz’ √∆ ‹ª È‘∆∫ «¬‘ «¬√ ◊æÒ “Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’ ¡√∆∫ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ’∆
¡Ê ÒÀ∫Á∂ ‘ªÕ ÓÀ’Î√È Á∂ ¡Èπ√≈ ‹∂’ ¡√∆∫ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê √’≈ ˘ ¸‰È ¡Â∂ ¿π√ ˘ Ù≈√È ’È Á∆
√«‘ÓÂ∆ Á∂‰ È≈Ò ÒÀ∫Á∂ ‘ª ª √≈ÓÚ≈Á∆ ≈‹ ¡◊z‰∆ (Vanguard State) ≈‹ ‘؉ Á∂ ’≈È “ÒØ’ª Á∂ Ò¬∆” √∆
Ízß± “ÒØ’ª Áπ¡≈≈ È‘∆∫ √∆Õ «¬’ ¡◊z‰∆ ≈‹ ÍË≈ª«Âz’ ‘Ø √’Á≈ ˛ ‹∂’ «¬√ Á∂ ÁÒ «Úæ⁄ ¡ø«Âz’ ÒØ’ÂßÂ ‘ØÚ∂
¡Â∂ Í≈‡∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ‹È√Ë≈‰ Á∂ Ò¬∆ ÷πæÒ∑∆ ‘ØÚ∂Õ «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò Ú∆ √≈ÓÚ≈Á∆ ≈‹ª ˘ ÍË≈ª«Âz’
È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ Ízß± ÒØ’ÂßÂ Á≈ «¬’ ‘Ø «Ú¡≈Í’ ¡Ê Ú∆ ˛ «‹√ Á≈ √ÏßË ÓÈπæ÷∆ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡≈ÁÙ
È≈Ò ˛, «¬’ ¡«‹‘≈ ¡≈ÁÙ ‹Ø ’∂ÚÒ «¬’ Ú◊‘∆‰ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘∆ Íz≈Í ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬√ ¡Ê Á∂ ¡Èπ√≈
√Ó≈‹Ú≈Á∆ ≈‹ ÒØ’Âß«Âz’ √∆Õ ’πÒ «ÓÒ≈ ’∂ «¬æÊ∂ Ó≈’√ Á∆ Ïπ‹»¡≈ ÒØ’ÂßÂ Á∆ È’≈≈ÂÓ’ ¡≈ÒØ⁄È≈ Á∆
Ë≈È≈ ˘ ª «¬È∑ª ≈‹ª «Úæ⁄ ω≈¬∆ æ«÷¡≈ «◊¡≈, ¿πµÊ∂ Ó≈’√ Á∂ ÒØ’ÂßÂ ”Â∂ √’≈≈ÂÓ’ «Ú⁄≈ª ˘ ͱ≈
’È Á∆ ’Ø«ÙÙ È‘∆∫ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
‘æÒ (Conclusion)

‘æÒ «Úæ⁄ «¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «√˪ È∂ ÒØ’ÂøÂ Á∆ Ë≈È≈ ˘ «Ú¡≈Í’ ω≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ Á≈
√Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ÷∂Âª Âæ’ «Ú√Ê≈ ’∆Â≈Õ ¡«Â¡ø ¿π√ Á∆ ÒØ’ÂøÂ Á∆ √øÍ»È Ë≈È≈ ¿πÁ≈Ú≈Á ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ Í»È ¡Â∂ ÍÃÂæ÷ √∆, ÍÃø» «¬‘ «¬√ Á∆ Ïπ‹»¡≈ ÒØ’ÂøÂ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’≈¯∆ √¯Ò √∆, ¿πµÊ∂ √’≈≈ÂÓ’
«ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¡≈͉∆ ¿πÍÒæÏË∆ ’≈Î∆ «È◊π‰ È‘ƒ ‘∆Õ «¬√ Á∆ ¡√¯ÒÂ≈ È∂ ’∂ÚÒ Ó≈’√Ú≈Á∆ √ÓÊ’ª ˘
‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ ¿πÈ∑ª √≈«¡ª ˘ ¸‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆ ˛ ‹Ø ÍË≈ª«Âz’ ÓπæÒª ÍÃÂ∆ Ú⁄ÈÏæË ˛Õ

√Ú ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄ √æ⁄/fi»· Áæ√Ø-
(State whether the following statements are True/False):
G. ÒØ’ÂßÂ Á∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆ «√˪ Á∂ ¡Èπ√≈ «Ú¡’Â∆ Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈∆ Ï‘π «˜¡≈Á≈
Ó‘æÂÚͱÈ È‘∆∫ ˛Õ
H. «‘æ√∂Á≈ ÒØ’ÂßÂ «¬√ ’ÒÍÈ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’ ÒØ ≈‹ Á∂ ’ßÓª ”Â∂ ¡≈͉≈ «ÈÔßÂ‰ ÚË≈¿π‰≈
⁄≈‘ßπÁ∂ ‘ÈÕ
I. Ïπ‹»¡≈ ÒØ’ÂßÂ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ ˜∆Ø Ï≈Ï ˛Õ

286 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY