Page 289 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ¡Â∂ Ó˜Á± Ú◊ Á∂ ÒØ’ÂßÂ” Á≈ ¡ßÂ √ÍæÙ‡ ’Á∆ ‘ÀÕ Ó≈’√ ¡Â∂ ¬∂∫◊Ò√ È∂ ‘ Ù≈√È ˘ Ù≈√’ Ú◊ Á∆
Â≈È≈Ù≈‘∆ Óß«È¡≈Õ «¬æÊ∂ ¿πÈ∑ª È∂ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á≈ ÍzÔØ◊ «¬’ «ÚÙ∂Ù √Ó≈«‹’ Ú◊ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ (Dictatorship
of a social class) Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’∆Â≈ È≈ «’ “’∂ÚÒ «¬’ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ Á∆ √’≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄”Õ ¿πÈ∑ª Á∂ Ò¬∆
“Â≈È≈Ù≈‘∆” «¬’ ≈‹È∆«Â’ Ë≈È≈ È≈ ‘Ø ’∂ √Ó≈«‹’ Ë≈È≈ √∆Õ “Ó˜Á± Ú◊ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆” Á≈ Óøȉ≈ √∆Õ”
«¬√ «Úæ⁄ Ȫ‘ Á∂ Ï≈Ï ≈‹ÂøÂ, √ø«ÚË≈È ≈‹ÂøÂ ¡Â∂ ÍË≈ª«Âz’ ◊‰≈‹ Ú◊∂ “Ïπ‹»¡≈ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á∂
Úæ÷-Úæ÷ √Ú±Íª Á≈ Ú∆ ÍÁ≈Î≈Ù ‘Ø «◊¡≈ «’ ±Í ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á √≈ »Í «Úæ⁄ √≈∂ «¬’ ‘ÈÕ «¬√
Â∑ª “Ó˜Á± Ú◊ ‘∆ Â≈È≈Ù≈‘∆” Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ ±Íª Á∂ √Ó±«‘’ ¡Ê «Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈, ¡Ê≈Â
¥ªÂ∆ Á∂ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª Á∂ ±Í ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ‘Ø √’Á∂ ‘È Ízß± ¿πÈ∑ª Á∂ √≈ «Úæ⁄ ¡ßÂ È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ √≈ ±Í «Úæ⁄
ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê ˛ Ï‘πÓ Á≈ Ù≈√È, «’™«’ Ó≈’√ ¡Â∂ ¬∂∫◊Ò√ «¬√ ◊æÒ È≈Ò Í±∆ Â∑ª ¡√«‘Ó √È «’
√Ó≈‹Ú≈Á∆ ¥≈Â∆ Á∂ Ï≈¡Á Ó˜Á± Ú◊ Á≈ Ù≈√È ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ¿π‘ Ï‘πÓ «Úæ⁄ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ “Ó˜Á± Ú◊ Á∆
Â≈È≈Ù≈‘∆” Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê ‘ØÚ∂◊≈ “Ï‘πÓ Áπ¡≈≈, Ï‘πÓ Á∂ Ò¬∆ Ù≈√È”Õ «¬‘ Ú≈√«ڒ ¡Ê
«Úæ⁄ ‹È ÒØ’ÂßÂ ‘ØÚ∂◊≈Õ

Ó≈’√ ¡Â∂ ¬∂∫◊Ò√ Á∂ ¡Èπ√≈, ÍË≈ª«Âz’ √ßÌ≈ÚÈ≈Úª Á∆ ÓΩ‹»Á◊∆ Á∂ ¡Èπ±Í ¥ªÂ∆’≈∆ Í«ÚÂÈ «‘ß√’ ¡Â∂
ÙªÂ∆ͱÚ’ ’ج∆ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛, Ízß± Ó‘æÂÚͱ‰ ◊æÒ «¬‘ ˛ «’ ⁄≈‘∂ ÙªÂ∆ͱÚ’ ‘ØÚ∂ ‹ª È≈ ‘ØÚ∂, √Ó≈‹Ú≈Á∆
¥ªÂ∆ ÍË≈ª«Âz’ ˜± ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, ‹Á«’ ’«Ó¿»π«È√‡ ÓÀÈ∆ÎÀ√‡Ø «Ò÷Á∂ √Ó∂∫ «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á≈ √Ó≈«‹’
Í«ÚÂÈ ÙªÂ∆ͱÚ’ Â∆’∆¡ª È≈Ò «Ò¡≈¿π‰≈ √ßÌÚ È‘∆∫ √∆ ‹Á «’ ÓÀÈ∆ÎÀ√‡Ø È∂ «¬‘ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ √∆ «’
“¥≈Â∆ Á≈ Í«‘Ò≈ ’ßÓ Ó˜Á± Ú◊ ˘ Íz‹≈ÂßÂ Á∂ ÍæË ”Â∂ «Ò¡≈¿π‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ” ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ ¡Í±‰ ¡Â∂
¡Ë±∆ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á, Ó≈’√ ¡Â∂ ¬∂∫◊Ò√ È∂ ÍË≈ª«Âz’ Íz«’«¡≈ (Ú؇ ¡Â∂ ‘Ø ¡«Ë’≈) Áπ¡≈≈ «Ú¡’Â∆
Á∆ ≈‹È∆«Â’ Óπ’Â∆ Á∂ «¬«Â‘≈«√’ Ó‘æÂÚ Á≈ √’≈≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò ÓπÒª’‰ ’∆Â≈Õ ¿πÈ∑ª È∂ «¬ß◊ÒÀ∫‚
¡Â∂ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ÙªÂ∆ͱÚ’ Â∆’∆¡ª ÈªÒ √Ó≈‹Ú≈Á∆ Í«ÚÂÈ Á∆¡ª √ßÌ≈ÚÈ≈Úª Á∆ Ì«Úæ÷Ú≈‰∆ ’∆Â∆Õ
¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á∂ ¡ß«ÂÓ √≈Òª «Úæ⁄ ¬∂∫◊Ò√ È∂ «¬‘ √ÍæÙ‡ «’‘≈ «’ “Ó˜Á± Ú◊ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆” Ïπ‹»¡≈ √ß√Á∆
◊‰≈‹ª Á∂ ≈‹È∆«Â’ √Ú±Í «Úæ⁄ ‘∆ ÍÃ◊‡ ‘ØÚ∂◊∆Õ «‹Ú∂∫ «’ ¿π√ È∂ «Ò«÷¡≈, “‹∂’ ’ج∆ ⁄∆˜ «ÈÙ«⁄ ˛ ª
«¬‘ «’ √≈‚≈ «ÁÒ ¡Â∂ Ó˜Á± Ú◊ ’∂ÚÒ ÍË≈ª«Âz’ ◊‰≈‹ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ‘∆ Ù≈√È «Úæ⁄ ¡≈ √’Á≈
˛Õ «¬‘ Ó˜Á± Ú◊ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ Á≈ Ú«ÙÙ‡ √Ú±Í ˛ «‹Ú∂∫ «’ Ó‘≈È Îzª√ Á∆ ¥≈Â∆ Í«‘Òª ‘∆ √ÍæÙ‡ ’
¸æ’∆ ˛Õ”
‹ÈÚ≈ÁΔ ÒØ’ÂßÂ ÁΔ¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of People’s Democracy)

A. ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê ˛ ≈‹ Á∂ ’ßÓª «Úæ⁄ ÍzÂæ÷ √≈ËȪ Áπ¡≈≈ Ó˜Á± Ú◊ Á∆ «‘æ√∂Á≈∆, Ó˜Á± Ú◊ Á∂
±Í «Úæ⁄ «¬‘ Ï‘πÓ Á≈, Ï‘πÓ Á∂ Ò¬∆, Ï‘πÓ Áπ¡≈≈ Ù≈√È ˛Õ
B. ‹ÈÚ≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ ’∂ÚÒ ¥ªÂ∆ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Ó˜Á± Ú◊ ˘ Ù≈√È ¡Â∂ «È‰≈ «ÈÓ≈‰ Íz«’«¡≈
Á∂ ÍæË ”Â∂ ¿π·≈¿π‰ È≈Ò ‘∆ √Ê≈«Í ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬‘ Ïπ‹»¡≈ Ú◊ Á∂ «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª Á≈ ı≈ÂÓ≈
¡Â∂ Ó˜Á± Ú◊ Á∆ ¬∂’Â≈ Á∆ Óß◊ ’Á≈ ˛Õ
C. ¡≈«Ê’ ÍæË ”Â∂ ‹ÈÚ≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê ˛ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ √Ó≈«‹’ Ó≈Ò’≈È≈ ‘æ’, «Èæ‹∆
ͱߋ∆ Á≈ ≈‹ Áπ¡≈≈ ¡ÍÈ≈¿π‰≈, ¿πÂÍ≈ÁÈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ «ÈÔßÂ‰, ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈,
‡ª√ÍØ‡ ¡Â∂ √ß⁄≈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ «ÈÔßÂ‰ ¡Â∂ È≈◊«’ª Á≈ ’ßÓ ’È Á≈ Ï≈Ï ’ÂÚÕ

D. ≈‹È∆«Â’ ÍæË ”Â∂ ‹ÈÚ≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ê ˛ ’≈‹’≈‰∆ ¡Â∂ «ÚË≈È’ ’ßÓª Á≈ √ÓÈÚÔ, √≈∂
√’≈∆ ¿πµ⁄ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∆ √Ú‹È’ ⁄؉ ¡Â∂ (Recall) ÍzÂÔ≈‘È Á≈ ‘æÒÕ ‹æ‹ª Á∆ Ú∆ ⁄؉, Íπ«Ò√
¡Â∂ √ÀÈ≈ Á≈ ‹È √ÀÈ≈ (People’s Militia) Áπ¡≈≈ √Ê≈ÍÈ≈, √Ê≈È’ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ú‹È’ ¿πµ⁄
¡«Ë’≈∆¡ª ¡Â∂ Ó˜Á± Ú◊ «Úæ⁄ ÂÈ÷≈‘ Á∆ √Ó≈ÈÂ≈Õ
E. √Ó≈«‹’ ÍæË ”Â∂ ÚßÙ≈Èπ◊ ¡«Ë’≈ª Á∆ √Ó≈ÍÂ∆, Óπ¯Â ¡Â∂ ˜±∆ «√æ«÷¡≈, ’ Íz‰≈Ò∆ ‹È√ß«÷¡≈ Á≈
√≈∂ Á∂Ù «Úæ⁄ Ï≈Ï Úß‚ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ù«‘ ¡Â∂ «Íß‚ª «Úæ⁄ Íæ÷Í≈ Á∆ √Ó≈ÍÂ∆, ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ
«Úæ⁄ Ò◊≈Â≈ Ú≈Ë≈ ª «’ ‹È√Ë≈‰ Á∆ «È¿»ÈÂÓ ˜±ª Á∆ «⁄ßÂ≈ Á± ‘Ø √’∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉∂
‹∆ÚÈ Á∆¡ª ‘Ø ◊Â∆«ÚË∆¡ª ¡Â∂ π⁄∆¡ª ˘ ͱ≈ ’È Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ √’∂Õ

282 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY