Page 287 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ Á∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ «√˪ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ’¬∆ «ÚØË Á∂ Ì≈Ú ÍÀÁ≈ ’∆Â∂Õ AIG@ Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄ Ô±Ø-√≈ÓÚ≈Á
È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ ¡Â∂ √≈ÓÚ≈Á ˘ «ÓÒ≈¿π‰ Á∆ ¡√ÎÒ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆Õ
ÒØ’ÂßÂ Á∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ «√˪ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Ë≈ª ”Â∂ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛:
A. ¿πÁ≈Ú≈Á∆ (Ïπ‹»¡≈) ÒØ’ÂßÂ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈
B. ÒØ’ÂßÂ Á∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ ‹ª ‹ÈÚ≈Á∆ Ë≈È≈
C. ‹ÈÚ≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á∆¡ª «ÚÙ∂√Â≈Úª

D. Ò∂«ÈÈ ¡Â∂ √‡≈«ÒÈ Áπ¡≈≈ ’∆Â∂ ◊¬∂ Í«ÚÂÈ
E. ÒØ’ÂßÂ ”Â∂ Íæ¤Ó∆ Ô±Í∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∂ «Ú⁄≈
F. √≈ÓÚ≈Á∆ ≈‹ª «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ÓπÒª’‰Õ

¿πÁ≈Ú≈ÁΔ (Ïπ‹»¡≈) ÒØ’ÂßÂ ÁΔ ¡≈ÒØ⁄È≈ (Criticism of Bourgeois Democracy)
AHD@ Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄ Ó≈’√ ¡Â∂ ¬∂∫◊Ò√ È∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ÒØ’ÂßÂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ «‹√ ˘ ¿πÈ∑ª È∂ «¬’ ¡«‹‘≈
√ÓÂ≈Ú≈Á∆ ¡ßÁØÒÈ Óß«È¡≈ ‹Ø √Ó≈‹Ú≈Á Á∆ È∆∫‘ ω √’Á≈ √∆Õ ¿πÈ∑ª «ÁȪ «Úæ⁄ Ó≈’√ È∂ ÒØ’ÂßÂ ”Â∂ AB
Ò∂÷ «Ò÷∂Õ Ó≈’√ È∂ ¡≈͉∆ Íæ«Âz’≈ Á≈ È≈Ó ‘Organ of Democracy’ æ«÷¡≈Õ Ó≈’√ Á≈ «ÁzÛ «ÚÙÚ≈√ √∆
«’ ’∂ÚÒ ÒØ’ÂßÂ ‘∆ ≈‹ ˘ Â’√ß◊ ¡Ë≈ª ”Â∂ ÷Û∑≈ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ ¿π√ È∂ ’πÒ∆ÈÂßÂ,
ÚßÙÈπ◊ Ù≈√È, «˜Ó∆∫Á≈ «‘æ ¡Â∂ Ú؇ Á∂ Ò¬∆ √ßÍÂ∆ Á∆ ˜± ¡≈«Á Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ «¬‘ «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’∆Â≈ «’ ‹È-√Ë≈‰ Á∆ «¬æ¤≈ ≈‹ Á≈ ¡Ë≈ ω∂Õ «¬√ ’≈Ò «Úæ⁄ Ó≈’√ Áπ¡≈≈ Â≈È≈Ù≈‘∆ ≈‹È∆«Â’
√ß√Ê≈Úª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ¿π√ Á∂ Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á∆ «Ú⁄≈ª ”Â∂ ¡Ë≈« √∆Õ Ó≈’√ È∂ ÒØ’ÂßÂ ˘ «Ú¡≈Í’ ÓÈπæ÷∆
Óπ’Â∆ Á∂ Í«‘Ò± Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈Õ ‘≈Òª«’ Ó≈’√ È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ≈‹ Áπ¡≈≈ ÍzÁ≈È ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡«Ë’≈ª Á∆
¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆, «Î Ú∆ ¿πÈ∑ª Á∂ «¬«Â‘≈«√’ Ó‘æÂÚ ˘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «’™«’ «¬‘ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ Ó˜Á± Ú◊
˘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √ß◊«·Â ’È Á≈ ÓΩ’≈ ÍzÁ≈È ’ ‘∂ √ÈÕ «¬√ Â∑ª ¿πÁ≈Ú≈Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ ˘ Ú∆
Ó≈’√ È∂ √ßͱÈ ÓÈπæ÷∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ «¬’ Ì≈◊ Óß«È¡≈Õ ‹Á«’ Ó≈’√ È∂ ¡‹∂ ÒØ’ÂßÂ Á∆ Ú◊ Ë≈È≈ Á∆
‘≈Ò∂ ’ÒÍÈ≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ √∆ «Î ¿π√ Á∆ √≈ÓÚ≈Á Á∂ Ï≈∂ «Úæ⁄ Ë≈È≈ √ÍÙ‡ √∆ «’ «¬‘ «¬’ Ú◊‘∆‰ ¡Â∂
«Ú¡’Â∆ Áπ¡≈≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ ÙØÙ‰ Á∂ Ì≈Ú ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈‹ ‘ØÚ∂◊≈Õ
AHDH Á∆¡ª Ô±Í∆ ’zªÂ∆¡ª È∂ Ó≈’√ Á∂ «Ú⁄≈ «Úæ⁄ Ú‚ÓπæÒ≈ Í«ÚÂÈ ’ «ÁæÂ≈Õ «¬È∑ª ’zªÂ∆¡ª È∂ √≈ÓÚ≈Á
¡Â∂ ÒØ’ÂßÂ Á∆¡ª Ë≈È≈Úª «Úæ⁄ «¬’ «ÚØË Ì≈Ú ÍÀÁ≈ ’ «ÁæÂ≈Õ ÒØ’ÂßÂ Á∂ √ÓÊ’ «¬æÊ∂ √≈ÓÚ≈Á ¡Â∂
ÚßÙÈπ◊ ”Â∂ ¡Ë≈« «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª ˘ ÷ÂÓ ’È≈ ⁄≈‘πßÁ∂ √È, ¿πµÊ∂ ¿π‘ ÒØ’ÂßÂ ÍzÂ∆«ÈË∆ √ß√Ê≈Úª ˘
ͱø‹∆Ú≈Á «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È √Ê≈«Í ’È≈ ⁄≈‘πßÁ∂ √ÈÕ ¡Ê≈ ¿π‘ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ ˘ Әϱ Ú◊ Âæ’
È‘∆∫ Í‘πß⁄≈¿π‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ √È ¡Â∂ Ó≈’√ È∂ «¬‘ «√æ‡≈ ’æ«„¡≈ «’ √≈ÓÚ≈Á∆ «Ú≈√ª Á∂ «ÚπæË √ßÿÙ «Úæ⁄ ª
ÒØ’ÂßÂ ÍzÂ∆Ú≈Á∆ √∆ Ízß± È≈Ò ‘∆ «¬‘ ͱߋ∆Ú≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «¬’ ±Í ‘Ø ’∂ «‘ «◊¡≈Õ «¬‘ √≈ÓÚ≈Á Á∂ ¿πµ⁄
¿πÁ∂Ù (Ú◊‘∆‰ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈) Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò «ÈßÁ‰ÔØ◊ ˛Õ «¬æÊ∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ÒØ’ÂßÂ
‹ÈÂ≈ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ ‹≈ȉ Á≈ «¬’ ’≈◊ ÔßÂ √∆, ¿πµÊ∂ Ó≈’√Ú≈Á È∂ «¬√ ÒØ’ÂßÂ Á≈ Ó˜≈’ Áæ«√¡≈
«’™«’ «¬√ «Úæ⁄ √Ú≈Ê∆ ¡Â∂ «ÌzÙ‡ ≈‹È∆«Â’ È∂Â≈ ÍË≈ÂøÂ’ „ª⁄∂ ˘ ¡≈͉∂ «Èæ‹∆ √Ú≈ʪ Á∂ Ò¬∆ ÍzÔØ◊
’Á∂ ‘ÈÕ Ó≈’√ È∂ «¬√ Ïπ‹»¡≈ ÒØ’ÂßÂ (Bourgeois Democracy) Á≈ È≈Ó «ÁæÂ≈ ¡Â∂ ’¬∆ ’≈Ȫ ÂØ∫
«¬‘ ◊Ò Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Í«‘ÒΔ ◊æÒ Âª «¬‘ «’ Ïπ‹»¡≈ ÒØ’ÂßÂ Á≈ ¡Ë≈ «¬’ ¡«‹‘∆ ¡≈«Ê’ «ÚÚ√Ê≈
˛ «‹√ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËÈ Í±ø‹∆Ú≈Á∆ Ú◊ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹ «Èæ‹∆ √ßÍÂ∆ Á∂ ¡√«ÂæÂÚ, ͱߋ∆ Á∂
¡√∆Ó √Ú≈«ÓæÂÚ, Óπ’ ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ Óπ’ Ï≈˜≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ Á∂‰≈ ˛Õ «¬’ Ú◊ «ÚÌ≈«‹Â √Ó≈‹ «Úæ⁄
«¬æÊ∂ Ïπ‹»¡≈ Ú◊ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ”Â∂ «ÈÔßÂ‰ ¡Â∂ √Ú≈«ÓæÂÚ æ÷Á≈ ˛, ¿πµÊ∂ «¬‘ ≈‹ ”Â∂ Ú∆ ÍẕæÂÚ
‹Ó≈ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «¬‘ ≈‹ Áπ¡≈≈ ÍzÁ≈È ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡«Ë’≈ª, Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ «¬√ Â∑ª Í∆zÌ≈«ÙÂ
¡Â∂ ÍzÏßË ’Á≈ ˛ «’ Ó˜Á± Ú◊ ÚË∂∂ «◊‰Â∆ «Úæ⁄ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ «¬È∑ª ˘ Íz≈Í ȑ∆∫ ’ Í≈™Á≈Õ
Á±√∂, ≈‹ Á∆ ÈΩ’Ù≈‘∆, ¡Á≈Òª, Íπ«Ò√, √ÀÈ≈ ¡Â∂ ’≈˘È «ÚÚ√Ê≈ √‘∆ „ø◊ È≈Ò ÂÂÍ ‘πøÁ∂ ‘È, ÍÃø» ¿π‘
¡√Ò «Úæ⁄ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ÒØ’ÂßÂ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ Á≈

280 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY