Page 58 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-C: ≈‹

‘ج∆ Ù’Â∆ «Úæ⁄ ÚË≈ ¡Â∂ ÿ‡≈ ’ √’∂Õ Ì≈Ú «¬‘ ˛ «’ Ú≈√«ڒ ÍÃÌ»Â≈ (√≈Ú∂ȇ∆) ≈‹ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∆ È؇
˛, √’≈ «Úæ⁄ È‘ƒ, «’™«’ √’≈ ª ≈‹ Á∂ ‘æʪ «Úæ⁄ «¬’ √≈ËÈ Ó≈Â ˛Õ
≈‹ Á≈ «ÈÙ≈È≈-≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ˛≈È∆¡ª È∂ ≈‹ Á∂ «ÈÙ≈È∂ Úæ÷-Úæ÷ ∆Â∆ È≈Ò ’∆Â∂ ‘ÈÕ ‹ÓÈ
«ÚÁÚ≈È ÙπÒ‹ È∂ ·∆’ ‘∆ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ≈‹ Á∂ «¬øÈ∂ «˜¡≈Á≈ Ò椉 ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È «’ ¿πÈ∑ª Á≈ ÈÂ∆‹≈ ’æ„
√’‰≈ ¡Ω÷≈ ˛Õ ‘∂’ «ÚÁÚ≈È È∂ ≈‹ Á≈ «ÈÙ≈È≈ Úæ÷-Úæ÷ ÍÃ’≈ È≈Ò ’∆Â≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÁØ ’≈‰ ‘È- (A)
Úæ÷-Úæ÷ √Óæ«√¡≈Úª «Úæ⁄ ≈‹ Á∂ »Í Á∆ «ÌøÈÂ≈ ÍÃ≈⁄∆È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ¡ÀÊÈ√, Ú«‹◊‰, √Í≈‡≈ ¡≈«Á ‹Ø ◊‰≈‹
√È, ¿πÈ∑ª Á≈ »Í ÚÂÓ≈È Ôπæ◊ Á∂ «ÚÙ≈Ò ≈‹ª Á∆ ¿πÓ∆Á ÂØ∫ Ï‘π ’πfi Úæ÷ √∆Õ ¡◊ ÍÃ≈⁄∆È Í≥«‚ª ¡Â∂
¡Ú⁄È∆ «ÚÁÚ≈Ȫ Á∂ ≈‹ √ÏøË∆ Ò椉ª «Úæ⁄ Ì∂Á ‘ØÚ∂ ª «¬‘ √πÌ≈«Ú’ ‘∆ ˛Õ (B) ’≈˘È Á≈ Í≥«‚ ≈‹ ˘
«‹√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Á∂÷Á≈ ˛, ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∂ «ÚÁÚ≈È Á∆ «ÁzÙ‡∆ «¬√ ÂØ∫ Úæ÷ ‘πøÁ∆ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈È
≈‹ Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ Í«‘¨¡ª ˘ Ó‘æÂÚ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ’≈‰ «¬È∑ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ ≈‹ Á∂ Ò椉ª «Úæ⁄ Ú∆
Ì∂Á ¡≈™Á≈ ˛ :

ÍÃ≈⁄ΔÈ «Ú⁄≈’ª ÚæÒØ∫ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ≈‹ Á∂ Ò椉-Ï≈¡Á «Úæ⁄ √ø√≈ ”⁄ ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á≈ √Ì ÂØ∫ ÍÃ≈⁄∆È ˛≈È∆
¡√» (⁄ΩÊ∆ √Á∆ ¬∆. Í»Ú) √∆Õ ¿π‘ ◊Ã∆√ Á≈ «ÈÚ≈√∆ √∆ ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â ”Â∂ ¿π√ È∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ◊Ãøʪ Á∆
⁄È≈ ’∆Â∆ √∆Õ ¿π√ È∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ’∆Â≈ √∆-““≈‹ Í∆Û∑∆¡ª ¡Â∂ «Í≥‚ª Á∂ ¿π√ «¬’æ· Á≈ È≈Ó
˛, «‹√ Á∂ ¿πÁ∂Ù Í»È ¡Â∂ √øÍÈ ‹∆ÚÈ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ˛Õ”” ¡√» Á∂ «¬√ «ÈÙ≈È∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ È≈Ò
√≈∂ ÓÈπæ÷ª Á∂ ¡È∂’ª «¬’æ·¡ª Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø ¸æ’≈ √∆Õ ÓÈπæ÷ Í«‘Òª Í∆Û∑∆¡ª «Úæ⁄ √ø◊«·Â ‘Ø«¬¡≈, «Î ¡È∂’ª
Í∆Û∑∆¡ª Á∂ «ÓÒ‰ ”Â∂ «Í≥‚ª Á∆ ⁄È≈ ‘ج∆Õ ÓÈπæ÷ «¬’æÒ∂ «‘øÁ∂ ‘ج∂ ‹∆ÚÈ Á∆ Í»ÈÂ≈ ˘ ÍÃ≈Í ȑƒ ’ √’Á≈Õ
«¬’æ· «Úæ⁄ √ø◊«·Â ‘؉ ”Â∂ ¿π√ Ò¬∆ «¬‘ √øÌÚ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿π‘ ‹∆ÚÈ Á∆ Í»ÈÂ≈ ˘ ÍÃ≈Í ’ √’∂, «‹È∑ª
˘ ¡√ƒ √Á◊π‰ ’Á∂ ‘ª, ¿π‘ «¬’æ· «Úæ⁄ «‘øÁ∂ ‘ج∂ ÓÈπæ÷ Ò¬∆ ‘∆ √øÌÚ ˛Õ ¿πÍ’≈, Á«¬¡≈, √æ⁄, fi»· ¡≈«Á
◊π‰ª Á∆ √æÂ≈ ª ‘∆ √øÌÚ ˛, ‹Á ÓÈπæ÷ «¬’æ· (√Ó≈‹) «Úæ⁄ «ÈÚ≈√ ’∂ Í Í∆Û∑∆ ¡Â∂ «Í≥‚ √«ÁzÙ «¬’æ· «Úæ⁄
ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Í»ÈÂ≈ ˘ ÍÃ≈Í ȑƒ ’ √’Á≈Õ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ˜»∆ ˛ «’ ÓÈπæ÷ ÚË∂∂ «ÚÙ≈Ò ¡Â∂ ÚË∂∂ Í»È
«¬’æ· «Úæ⁄ √ø◊«·Â ‘ØÚ∂Õ ÓÈπæ÷ «¬’ √Ó≈«‹’ ÍÃ≈‰∆ ˛Õ ¿π‘ «¬’æ· «Úæ⁄ ‘∆ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈ ÌÒ∆̪ «Ú’≈√
’ √’Á≈ ˛Õ «¬’æ· Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚË∂∂ ¿πµÂÓ »Í ≈‹ ˛, ¿π√ «Úæ⁄ Í∆Û∑∆, «Í≥‚ ¡≈«Á Ú∆ ¡ø◊ »Í ÂØ∫ ¡Ë∆È «‘øÁ∂
‘ÈÕ ÍÃ≈⁄∆È ◊Ã∆’ ÒØ’ «¬‘ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ «Ú¡’Â∆ Á∆ √æÂ≈ √Ó≈‹ Ò¬∆ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂ «‘æª Á∂ √Ó»‘ª Ò¬∆ È≈
’∂ÚÒ ’πÏ≈È ’ Á∂‰≈, «Ú¡’Â∆ Á≈ Í»≈ «Ú’≈√ ¡Â∂ Í»ÈÂ≈ ‘∆ «¬√ ◊æÒ «Úæ⁄ ‘∆ «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √Ó»‘
(√≈«¡ª) «Úæ⁄ Ò∆È ’ Á∂Ú∂Õ «¬√ Ò¬∆ ¡√» È∂ ≈‹ (‹Ø «’ √Ó»‘ ‹ª «¬’æ· Á≈ ¿πµÂÓ »Í ˛) ÚæÒØ∫ Í»È ¡Â∂
√øÍÈ ‹∆ÚÈ ˘ ÍÃ≈Í ’È Á∆ ◊æÒ Á≈ Í≈Ò‰ ’∆Â≈ √∆Õ «¬√ Ò¬∆ ¿π√ È∂ «Ò«÷¡≈ √∆-““‘∂’ «¬’æ· Á≈ ¿πÁ∂Ù
«¬‘∆ ‘πøÁ≈ ˛, «’ ¿π‘ «’√ «‘æ Á≈ Í≈Ò‰ ’∂Õ ≈‹ «¬’ ¡«‹‘≈ «¬’æ· ˛ ‹Ø ‘Ø √≈∂ «¬’æ·¡ª Á∆ ¿πÓ∆Á ÚË∂∂
¿πµÂÓ ˛ ¡Â∂ ‘Ø ¡È∂’ª «¬’æ· «‹√ ¡Ë∆È ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ≈‹ Á≈ ¿πÁ∂Ù √Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «‘æ ˘ √Ê≈«Í ’È≈ ˛Õ
ØÓÈ √≈Ó≈‹ «Úæ⁄ «√√Ø «¬’ Íë√æË ≈‹ Ù≈√Â∆ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¿π√ È∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ’∆Â≈ √∆ «’-““≈‹
¿π√ «¬’æ· ˘ ’«‘øÁ∂ ‘È, «‹√ «Úæ⁄ «¬‘ Ì≈ÚÈ≈ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂ «’ √≈«¡ª ˘ ¿π√ («¬’æ·) Á∂ Ò≈̪ Á≈ «ÈøÂ
È≈Ò «ÓÒ ’∂ ¿πÍÌØ◊ ’È≈Õ”” «√√Ø Á∂ «¬√ Ò椉 «Úæ⁄ «¬‘ «Ú⁄≈ ÍÃË≈È ˛ «’ ≈‹ »√∆ «¬’æ· «Úæ⁄ ‹Ø ÓÈπæ÷
√ø◊«·Â ‘È, ¿π‘ √≈∂ √Ó≈È »Í «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Ò≈̪ ˘ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª «‘æª ˘ ÍÃ≈Í ’Á∂ ‘È ‹Ø ≈‹ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
‘Ø «’√∂ ¿πÍ≈¡ ¡Â∂ √ø◊·È ÚæÒØ∫ ÍÃ≈Í ȑƒ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂Õ ≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ ¡Â∂ «Ú’≈√ Á∂ ’≈‰ ÓÈπæ÷ ’πfi
¡«‹‘∂ Ò≈̪ ˘ ÍÃ≈Í ’È «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ‹Ø ¿π√ ˘ Í«‘Òª ÍÃ≈Í ȑƒ √È ‹ª ‹Ø ≈‹ ÂØ∫ «ÏȪ ¿π√ ˘
ÍÃ≈Í ȑƒ ‘Ø √’Á∂ √ÈÕ
ÓæË ’≈Ò∆È Ô»Í ”Â∂ ØÓÈ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ Ï‘π ÍÃÌ≈Ú «‘≈Õ «¬√∂ ’≈‰ «¬√ ’≈Ò «Úæ⁄ ‘Ø ≈‹ Ù≈√Â∆¡ª ”Â∂
«√√Ø Á∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú √ÍÙ‡ »Í «Úæ⁄ «ÁzÙ‡∆◊Ø⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ «√√Ø Á∂ «Ú⁄≈‰ÔØ◊ √≈ Á≈ Úȉ ’Á∂ ‘ج∂
◊Ø√Δ¡√ È∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ’∆Â≈ √∆-““≈‹ ¡«‹‘∂ √πÂøÂ ÓÈπæ÷ª Á∂ Í»È «¬’æ· Á≈ È≈Ó ˛, «‹È∑ª
È∂ ¡≈͉≈ √ø◊·È √Ú-√Ë≈‰ Ò≈̪ ¡Â∂ ¿πÍØÔ◊Â≈ Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ’∆Â≈ ‘ØÚ∂Õ”” ÓæË ’≈Ò∆È Ô»Í Á∂ ‘Ø
«Ú⁄≈’ Ú∆ ≈‹ Á≈ Ò椉 Ì≈Ú «¬√ ÍÃ’≈ È≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ ≈‹ Á∆¡ª «¬‘ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
‘πøÁ∆¡ª √È-(A) ≈‹ ‘Ø √≈∂ «¬’æ·¡ª Á∆ ¿πÓ∆Á ÂØ∫ ÚË∂∂ Í»È (¿πµÂÓ) «¬’æ· ˛Õ (B) ¿π√ Á≈ ÍÃÔØ‹È ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù
«¬‘ ˛ «’ ÓÈπæ÷ «√Ó«Ò »Í È≈Ò ¿πÈ∑ª Ò≈̪ ÍÃ≈Í ’∂ ‹Ø ’∂ÚÒ ≈‹ ÚæÒØ∫ ‘∆ ÍÃ≈Í ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 51