Page 59 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ¡≈Ëπ«È’ «Ú⁄≈’ª ÚæÒØ∫ ’ΔÂ∂ ◊¬∂ ≈‹ Á∂ Ò椉-¡Ú⁄È∆ Ôπæ◊ ≈‹-Ù≈√Â∆¡ª È∂ ≈‹ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’È≈ Ùπ»
’∆Â≈ ª ¿πÈ∑ª È∂ ≈‹ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ Âæª Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ’∆Â≈Õ (A) ‹ÈÂ≈, (B) ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ Ì»Ó∆, (C) Ù≈√È ¡Â∂ (D)
ÍÃÌ»Â≈ ‹ª √≈«¡ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄Õ «’√∂ ¡«‹‘∂ «¬’æ· ˘ ≈‹ È‘ƒ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈, «‹√ «Úæ⁄ «¬‘ ⁄≈∂ ◊æÒª È≈
‘Ø‰Õ «¬’æ· ÓÈπæ÷ª Á≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ¿π√ «¬’æ· Á∂ ’ØÒ ’ج∆ ¡≈͉≈ «ÈÙ«⁄ ÍÃÁ∂Ù ‹ª Ì»Ó∆ ÷ø‚ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛ ‹Ø ’∂ÚÒ ¿π√ ÓÈπæ÷∆ «¬’æ· Á≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π√ ”Â∂ «’√∂ ‘Ø ÌÓ Ù’Â∆ Á≈ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ ’ø‡ØÒ È≈ ‘ØÚ∂Õ «¬‘
Ú∆ ˜»∆ ˛ «’ «¬‘ «¬’æ· «’√∂ ≈‹È∆«Â’ √ø◊·È «Úæ⁄ √ø◊«·Â ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ √æÂ≈ √ÚØÂÓ ‘ØÚ∂, ‘Ø ’ج∆
«¬’æ· ¿π√ Á∆ ¿πÓ∆Á ÚË∂∂ Ù’Â∆ È≈ æ÷Á≈ ‘ØÚ∂Õ ¡≈Ëπ«È’ «Ú⁄≈’ª Á∂ ≈‹ Á∂ ‹Ø Ò椉 ’∆Â∂, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª
È∂ ≈‹ Á∆ «¬È∑ª ⁄≈ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ ÍÃ◊‡ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «¬æÊ∂ «¬‘ ¿πÍÔØ◊∆ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ¡√ƒ ’Á∂ Ú∆
«ÚÁÚ≈Ȫ ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ ≈‹ Á∂ Ò椉ª ˘ ¿π‹≈◊ ’∆¬∂Õ
¡ø◊∂˜ «ÚÁÚ≈È ‘≈ÒÀ∫‚ È∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈ ’∆Â≈ ˛-““≈‹ ÓÈπæ÷ª Á∂ ¿π√ √Ó»‘ ¡Â∂ «¬’æ· ˘ ’«‘øÁ∂
‘È ‹Ø √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «’√∂ «ÈÙ«⁄ ÍÃÁ∂Ù ”Â∂ Ú«√¡≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ ÙÃ∂‰∆ ¡Â∂ Ï‘π√ø«÷¡≈ «¬æ¤≈
‘Ø √≈«¡ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «Úæ⁄ «’«¡≈ «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘πøÁ∆ ˛Õ”” ‘≈ÒÀ∫‚ ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ ≈‹ Á∂ «¬√ Ò椉 «Úæ⁄ ‘∂·
«Ò÷∆¡ª ◊æÒª ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛-(A) ≈‹ ÓÈπæ÷ª Á≈ «¬’ ¡«‹‘≈ «¬’æ· ˛ ‹Ø √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «’√∂ «ÈÙ«⁄Â
ÍÃÁ∂Ù ”Â∂ ¡√Ê≈¬∆ »Í È≈Ò Ú«√¡≈ ‘ØÚ∂Õ (B) «¬√ «¬’æ· «Úæ⁄ ’πfi ÒØ’ª Á∆ «¬æ¤≈ ⁄æÒÁ∆ ‘ØÚ∂, ‘Ø √≈«¡ª ˘ «¬√
«¬æ¤≈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ «√ fiπ’≈¿π‰≈ ÍÚ∂Õ ‘Ø ÒØ’ ⁄≈‘∂ «¬√ “«¬æ¤≈” Á∂ «ÚπæË Ú∆ «’™ È≈ ‘؉ Í «¬È∑ª ˘ ÁÏ≈¿π‰≈
ÍÚ∂ «¬‘ «¬æ¤≈ «’√∂ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ÙÃ∂‰∆ Á∆ Ú∆ ‘Ø √’Á∆ ˛ ¡Â∂ Ï‘π√ø«÷¡’ ‹ÈÂ≈ Á∆ Ú∆Õ ÒØ’ÂøÂ ≈‹ª «Úæ⁄
Ï‘π√ø«÷¡’ ‹ÈÂ≈ Á∆ «¬æ¤≈ «’«¡≈ «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘πøÁ∆ ˛, ’Á∂ ≈‹ª «Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ’ج∆ ¡√Ë≈‰
Ù’Â∆-√øÍÈ ÓÈπæ÷ ‹ª ’ج∆ ÙÃ∂‰∆ ¡≈͉∂ ËÈ, ÏπæË∆ ¡Â∂ ÙΩÔ Á∆ Â≈’ ”Â∂ ÷πÁ ÿæ‡ «◊‰Â∆ «Úæ⁄ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆
Ï‘π√ø«÷¡’ ÒØ’ª ”Â∂ Ù≈√È ’∂ ¡Â∂ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ‘Ø ÒØ’ª Á∆ «¬æ¤≈ ˘ È≈ ⁄æÒ‰ Á∂Ú∂Õ ‹ÓÈ
«ÚÁÚ≈È Ï¨øÔ»øÙÒΔ Á∂ ¡Èπ√≈ ““ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∂ ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò √ø◊«·Â ‘ج∂ «¬’ Ú«ÙÙ‡ Ì≈◊ Á≈
È≈Ó ‘∆ ≈‹ ˛Õ”” «¬√ Ò椉 «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ¡Â∂ Ù≈√È ”Â∂ ÁØ Âæª Á≈ ÌÒ∆̪ √ÓªÚ∂Ù ‘Ø «◊¡≈ ˛ Í ÍÃÌ»Â≈ ¡Â∂
√≈«¡ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ √ÓªÚ∂Ù «¬√ «Úæ⁄ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈, «‹√ √Ó∂∫ ϨøÔ»øÙÒ∆ È∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ◊‡≈Ú≈ ’∆Â≈
√∆, ÂÁ ‹ÓÈ∆ «Úæ⁄ Ï‘π √≈∂ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ ≈‹ √È, ‹Á «’ ¬∂Ù∆¡≈ «¬È∑ª Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª ˘ ¡≈͉∂ ¡Ë∆È◊∆
«Úæ⁄ «Ò¡≈¿π‰ Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò √∆Õ “ØÓÈ √≈Ó≈‹” Á∆ √æÂ≈ Ú∆ ÂÁ Âæ’ Í»È ÂΩ ”Â∂ ÈÙ‡ È‘ƒ ‘ج∆ √∆Õ Ô»Í
Á∂ Ï‘π √≈∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ¡Â∂ √πÂøÂ ≈‹∂ «’√∂ È≈ «’√∂ ÚøÙ «Úæ⁄ Í«ÚæÂ ØÓÈ √Ó≈‡ Á∂ ÍÃÌ»ÂÚ ˘ √Ú∆’≈
’Á∂ √ÈÕ «¬√ «‘æ «Úæ⁄ ÍÃÌ»Â≈ ¡Â∂ √≈«¡ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ◊æÒ ’∆Â∆Õ Ï¨øÙÒ∆ È∂ ¡◊ Ó‘æÂÚ È≈ «ÁæÂ≈ ‘ØÚ∂
ª ’ج∆ ˛≈È∆ Á∆ ◊æÒ È‘ƒÕ

Ï◊√ È∂ ϨøÙÒ∆ Á∂ √Ó≈È ‘∆ ≈‹ ˘ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á≈ «¬’ ¡«‹‘≈ Ú«ÙÙ‡ Ì≈◊ Óø«È¡≈ ˛, «‹√ ˘ «¬’ √ø◊«·Â
«¬’≈¬∆ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’∂Õ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ ¡È∂’ª Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛, «‹√ Ì≈◊ ˘ «¬’ Í«‘Ò≈ √ø◊«·Â
«¬’æ· √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’∂, ¿π‘∆ «¬’ Í«‘Ò≈ ≈‹ ˛Õ «¬√ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Îª√, ⁄∆È, Ì≈ ¡≈«Á ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∂
¡«‹‘∂ Ú«ÙÙ‡ Ì≈◊ ‘È, «‹È∑ª ˘ Í«‘Ò∂ »Í «Úæ⁄ √ø◊«·Â «¬’≈¬∆ √Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
√øÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ Á∆¡ª √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Òª Á∂ «¬’ Óπ’æÁÓ∂ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’Á∂ ‘ج∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 «¬√ ÍÃ’≈
’∆Â≈ √∆-““≈‹ √πÂøÂ ÓÈπæ÷ª Á∂ ¡«‹‘∂ «¬’æ· Á≈ È≈Ó ˛ ‹Ø «¬√ ¿πÁ∂Ù È≈Ò √ø◊«·Â ‘؉ «’ √≈«¡ª Á≈ «‘æÂ
√øÍ≈«Á ‘Ø √’∂ ‹Ø ’πfi ¿πÈ∑ª ÓÈπæ÷ª Á≈ ¡≈͉≈ ˛, ¿π√ Á≈ ¿π‘ ÙªÂ∆Í»Ú’ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’‰ ¡Â∂ Á»√«¡ª
ÍÃÂ∆ «È¡≈ ’ √’‰Õ”” «¬’ ‘Ø ÓΩ’∂ ”Â∂ ¡Ó∆’≈ Á∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ ≈‹ Á≈ Ò椉 ’πfi ¡Òæ◊ Â∑ª È≈Ò
’∆Â≈ √∆-““≈‹ √πÂøÂ ÓÈπæ÷ª Á∂ ¡«‹‘∂ ≈‹È∆«Â’ «¬’æ· ˘ ’«‘øÁ∂ ‘È ‹Ø «’√∂ ¡«‹‘∂ ÍÃÁ∂Ù «Úæ⁄ Ú«√¡≈ ‘Ø«¬¡≈
‘ØÚ∂, «‹√ Á∆¡ª ‘æÁª «ÈÙ«⁄ ‘؉ ¡Â∂ «‹√ Á≈ √ø◊·È «’√∂ ¡«‹‘∆ √’≈ Á∂ ¡Ë∆È ‘ØÚ∂, «‹√ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈
Ù≈«√ ÒØ’ª Á∆ ¡≈«◊¡≈ È≈Ò ‘ج∆ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «‹√ Á∆ Ù’Â∆ «¬’ «Ò÷Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Ó«Ô≈Á≈ æ÷Á∆ ‘ØÚ∂Õ””
«¬√ Ò椉 È≈Ò ≈‹ Á≈ »Í ÌÒ∆̪ √ÍÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, ‹Á «’ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ ¿πÈ∑ª ≈‹ª ˘ “≈‹” È‘ƒ «’‘≈
‹≈ √’∂◊≈, «‹√ «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ ÂøÂ √ÚÀ-«¬¤πæ’ ≈‹∂ Á≈ Ù≈√È ‘ØÚ∂ ‹ª «‹È∑ª Á≈ ’ج∆ «ÈÙ«⁄ ¡Â∂ «Ò÷Â∆
√ø«ÚË≈È È≈ ‘ØÚ∂Õ √øÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ¡æ‹-’æÒ∑ «‹‘Û∆ √’≈ ˛ ¡Â∂ ¿πµÊ∂ √ø«ÚË≈È ‹Ø »Í ˛, ¿π√ Á≈
«¬√ Ò椉 ”Â∂ ÍÃÌ≈Ú √ÍÙ‡ ˛Õ √øÌÚ ÂΩ ”Â∂ √ø√≈ Á∂ ¡È∂’ª Íπ≈ÂÈ ¡Â∂ ÚÂÓ≈È ≈‹ª ”Â∂ «¬‘ Ò椉 Ò≈◊»
È‘ƒ ‘Ø √’∂◊≈Õ

52 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY