Page 62 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-C: ≈‹

Á∆ Ù’Â∆ Á≈ «¬’ Úæ‚≈ ’≈‰ ¿πµÊØ∫ Á∆ ‹ÈÂ≈ Á≈ Ï‘π√ø«÷¡’ ‘؉≈ ‘∆ ˛Õ «ÚÙ≈Ò ‹È√ø«÷¡≈ È≈ ’∂ÚÒ √À«È’ È؇
Ù’Â∆ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘πøÁ∆ ˛, È≈Ò ‘∆ ÷∂Â∆, ’≈ØÏ≈ ¡≈«Á Á∆ ¿πµÈÂ∆ Ú∆ ‹È√ø«÷¡≈ ”Â∂ ‘∆ ¡≈Ù« ˛Õ
≈‹È∆Â∆ Ù≈√Â Á∂ ¡È∂’ª Í≥«‚ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á∂ ‘È «’ ≈‹ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ Á∆ √ø«÷¡≈ «’øÈ∆ ‘ØÚ∂Õ Íë√æË
◊Ã∆’ «ÚÁÚ≈È ÍÒ∂‡Ø Á≈ «¬‘ «Ú⁄≈ √∆ «’ ¡≈ÁÙ ≈‹ ¿π‘ ˛, «‹√ Á∂ È≈◊«’ª Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ E@D@ ‘ØÚ∂,
◊Ã∆’ «Ú⁄≈’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «¬øÈ≈ ¤Ø‡≈ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ ‘Ø ≈‹ ¿π√ ˘ ¡√≈È∆ È≈Ò ‘≈ √’‰Õ È≈Ò
‘∆ ≈‹ «¬øÈ≈ Úæ‚≈ Ú∆ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ ¿π√ Á≈ ÌÒ∆̪ Ù≈√È ’È≈ ¡Ω÷≈ ‘Ø ‹≈Ú∂Õ ≈‹ Á≈ ¿π‘∆ ¡≈’≈
√‘∆ ˛, «‹√ «Úæ⁄ «’ ¿π‘ ¡≈ÂÓ «ÈÌ «‘ √’∂, ÁπÙÓ‰ª ÂØ∫ ¡≈͉∆ æ«÷¡≈ ’ √’∂ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ Ù≈√È Ú∆
√π⁄≈» „ø◊ È≈Ò √øÌÚ ‘ØÚ∂Õ «¬È∑ª ◊æÒª ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷ ’∂ ÍÒ∂‡Ø È∂ ≈‹ Á∂ È≈◊«’ª Á∆ ¡≈ÁÙ ‹È√ø«÷¡≈
E@D@ È∆Ô ’∆Â∆ √∆Õ ¡√» Ú∆ «¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ ÍÒ∂‡Ø Á≈ ¡ÈπÔ≈¬∆ √∆ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ «’√∂ ≈‹
Ò¬∆ A@,@@@ È≈◊«’ ‘؉∂ Ú∆ Ï‘π ˜»∆ ˛Õ ÍÃ≈⁄∆È ◊Ã∆√ «Úæ⁄ Ï‘π √≈∂ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ È◊ ≈‹ √ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈
«Ú√Ê≈ Ì≈Ú ’πfi √Ω Ú◊ Ó∆Òª ÂØ∫ ÚË∂∂ È‘ƒ ‘πøÁ≈ √∆, ¿πÈ∑ª Á∆ ¡Ï≈Á∆ Ú∆ ’πfi ‘˜≈ Âæ’ ‘∆ √∆«Ó ‘πøÁ∆ √∆Õ
«¬È∑ª ≈‹ª Á≈ Ù≈√È Ì≈Ú ÒØ’ÂøÂ √∆, ¿π√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ¸‰È Á≈ «Ú≈˜ È‘ƒ √∆, ‹Á È≈◊«’ ÒØ’
√Ì≈ «Úæ⁄ «¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ ≈‹ √ÏøË∆ Ó≈Ó«Ò¡ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’«¡≈ ’Á∂ √ÈÕ «¬√ «‘æ «Úæ⁄ ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» Ú◊∂
«Ú⁄≈’ª Ò¬∆ √‘∆ ‘∆ √∆ «’ ¿π‘ ¡≈ÁÙ ≈‹ Á∂ È≈◊«’ª Á∆ √ø«÷¡≈ ˘ E@@@ Á∂ Òæ◊Ì◊ æ÷‰Õ ¡◊ «’√∂
≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ÚË∂∂ ‘ØÚ∂◊∆ ª ¿π√ Á∂ È≈◊«’ª Ò¬∆ «¬‘ √‘∆ ‘∆ √∆ «’ ¿π‘ ¡≈ÁÙ ≈‹ Á∂ È≈◊«’ª Á∆
√ø«÷¡≈ ˘ E@@@ Á∂ Òæ◊Ì◊ æ÷‰Õ ¡◊ «’√∂ ≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ÚË∂∂ ‘ØÚ∂◊∆ ª ¿π√ Á∂ È≈◊«’ª Ò¬∆ ÒØ’
√Ì≈ «Úæ⁄ «¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ ≈‹ Á∂ ’øÓ ˘ ⁄Ò≈¿π‰≈ ¡Ω÷≈ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ Ù≈√È ·∆’ Â∑ª È≈Ò È‘ƒ ‘Ø √’∂◊≈Õ
ØÓ Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ ¡√ƒ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ È≈◊«’ª Á∆ √ø«÷¡≈ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÚË ◊¬∆Õ ØÓÈ ≈‹ Á≈ «Ú’≈√
ØÓ È◊ ÂØ∫ ÚË ’∂ Í«‘Òª «¬‡Ò∆ «Úæ⁄ ¡Â∂ «Î Á»-Á» ÍÃÁ∂Ùª Âæ’ ‘Ø «◊¡≈Õ «ÚÙ≈Ò ØÓÈ √≈Ó≈‹ Á∂ √πÂøÂ
«ÈÚ≈√∆ ØÓ Á∂ È≈◊«’ ÓøÈ∂ ‹ªÁ∂ √È Í √À∫’Û∂-‘˜≈ª Ó∆Ò Á∆ Á»∆ ”Â∂ «‘‰ Ú≈Ò∂ ØÓÈ È≈◊«’ª Ò¬∆ «¬‘
√øÌÚ È‘ƒ √∆ «’ ¿π‘ ØÓ ¡’≈ ¡≈͉∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø √’‰Õ ÈÂ∆‹≈ «¬‘ ‘Ø«¬¡≈ «’ ØÓÈ √≈Ó≈‹
Á∆ √≈∆ ≈‹ Ù’Â∆ ØÓ Á∂ «ÈÚ≈√∆¡ª Á∂ ‘æʪ «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∆Õ ØÓ ◊‰≈‹ Á≈ Ù≈√È ÒØ’ÂøÂ È≈ «‘ ’∂ «¬’
◊πæ‡ «ÈÚ∂Ù Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ¡≈ «◊¡≈Õ
ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ÍÃÂ∆«ÈË∆ Á∆ ⁄؉ ’È Á∆ ÍÉ≈Ò∆ È≈Ò «¬‘ ˜»∆ È‘ƒ «‘ «◊¡≈ «’ √≈∂ È≈◊«’ ÷πÁ
ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «¬’æ·∂ ‘Ø‰Õ È≈Ò ‘∆ Ôª«Âz’ ¡«ÚÙ’≈ ¡Â∂ «Ú«◊¡≈«È’ ¿πµÈÂ∆ ’≈‰ ÓÈπæ÷ È∂ Á∂Ù ¡Â∂ √Ó∂∫ ”Â∂
Ú∆ Ì≈∆ «‹æ ÍÃ≈Í ’ Ò¬∆ ˛Õ «¬√ ’≈‰ «ÚÙ≈Ò ≈‹ª «Úæ⁄ Ú∆ «¬‘ √øÌÚ ‘Ø «◊¡≈ ˛ «’ ’ØÛª Á∆ √ø«÷¡≈
Ú≈Ò∆ ¿πÈ∑ª Á∆ ‹ÈÂ≈ ¡≈͉∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∆ ⁄؉ ’’∂ ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È ˘ √¯Ò ω≈ √’∂ Í «‹È∑ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª
«Úæ⁄ ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» È∂ ¡≈ÁÙ ≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ’πfi ‘˜≈ª Âæ’ √∆«Ó √∆, ¿πÈ∑ª ˘ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ æ÷Á∂ ‘ج∂
«¬È∑ª ≈‹ Ù≈√Â∆¡ª Á≈ «Ú⁄≈ ·∆’ ‘∆ √∆Õ
Îª√ Á∂ Íë√æË ≈‹ Ù≈√Â∆ »√Ø Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ «’øÈ∆ ‘ØÚ∂, ¿π√ Á∆ ’ج∆ ‘æÁ ª «ÈÙ«⁄ ȑƒ
’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ Í ≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ¡Â∂ Ì»Ó∆ «Úæ⁄ ’ج∆ ¡ÈπÍ≈ ˜» ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ≈‹ ’ØÒ Ì»Ó∆ «¬øÈ∆
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ «’ ¿π√ Á∆ ‹ÈÂ≈ Á≈ ¿π√ È≈Ò ÌÒ∆̪ ◊π˜≈≈ ‘Ø √’∂Õ ≈‹ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ «¬øÈ∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛ «’ Ì»Ó∆ ¿π√ Á≈ √π⁄≈» „ø◊ È≈Ò Í≈Ò‰ ’ √’∂Õ »√Ø È∂ «¬√ ÍÃÙÈ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ √∆ «’ «’øÈ∆ Ì»Ó∆ «’øÈ∆
‹ÈÂ≈ Á∆ ÌÒ∆̪ Í≈Ò‰ ’ √’Á∆ ˛ Í «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ ¿π‘ «’√∂ «ÈÙ«⁄ «ÈÔÓ Á≈ «ÈÓ≈‰ È‘ƒ ’
√«’¡≈, «’™«’ Ì»Ó∆ Á∆ ¿πÍ‹ Ù’Â∆ Úæ÷-Úæ÷ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÷∂Â∆ ¡Â∂ ’≈ØÏ≈ Ò¬∆ ¡Èπ’»Ò ÍÃ√«ÊÂ∆ ‘؉ Á∆ «‘æÂ
«Úæ⁄ ’ج∆ Ì»Ó∆ ÚË∂∂ ‹ÈÂ≈ Á≈ Ú∆ Í≈Ò‰ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ Ó≈»ÊÒ √«ÁzÙ «Ú√«Âz ̻Ó∆ ÂØ∫ ÊØÛ∑∂ «‹‘∂
ÒØ’ª Á≈ Ú∆ ◊π˜≈≈ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈Õ
ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‹È√ø«÷¡≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ≈‹ Úæ‚∂ ¡Â∂ ¤Ø‡∂ ÁØÚ∂∫ Â∑ª Á∂ ‘ÈÕ ⁄∆È, Ì≈Â, ¡Ó∆’≈, »√
¡≈«Á ≈‹ª Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ Ï‘π «˜¡≈Á≈ «ÚÙ≈Ò ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ ÓØÈ≈’Ø, Ò’√ÓÏ◊ «Úæ⁄ «¬’ ¡«‹‘≈ √ÏøË ˜»
‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ È≈Ò ≈‹ Á∆ Ì»Ó∆ ¿π√ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ Á≈ Í≈Ò‰-ÍØÙ‰ ’È Ò¬∆ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ
ÍË≈ ¡Â∂ È≈◊«’- ≈‹ «Úæ⁄ ‹Ø ÓÈπæ÷ «ÈÚ≈√ ’Á∂ ‘È, ¿π‘ √≈∂ ¿π√ ≈‹ Á∆ ÍË≈ ª ‘πøÁ∂ ‘È Í ¿π‘ ¿π√
Á∂ È≈◊«’ È‘ƒ ‘πøÁ∂Õ ◊Ã∆√ Á∂ ÍÃ≈⁄∆È È◊ ≈‹ª «Úæ⁄ ‹È√ø«÷¡≈ Á≈ Úæ‚≈ Ì≈◊ ◊πÒ≈Óª Á≈ ‘πøÁ≈ √∆, «‹È∑ª ˘
Ú؇ Á∂‰ ¡Â∂ ⁄؉ ’È Á≈ ¡«Ë’≈ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ «’√∂ ≈‹ «Úæ⁄ «ÈÚ≈√ ’È Ú≈Ò √≈∂ ÓÈπæ÷ª Ò¬∆, ⁄≈‘∂ ¿π‘

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 55